Γροιλανδία: Η “Υπόθεση σπιράλ” (“coil campaign”)

 

Γροιλανδία: Η “Υπόθεση σπιράλ” (“coil campaign”)

         Η “Υπόθεση σπιράλ” (Δανικά: spiralsagen ή spiralkampagnen. Στην εκπομπή του BBC: “coil     campaign”)  είναι μια συνεχιζόμενη έρευνα για μια εκστρατεία ελέγχου των γεννήσεων στη Γροιλανδία κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και του 1970.

     Τότε, σε χιλιάδες κορίτσια και γυναίκες Γροιλανδές, όλες από την ιθαγενή φυλή των  Ινουίτ, τοποθετήθηκαν ενδομήτριες συσκευές, γενικά εν αγνοία ή χωρίς τη συγκατάθεσή τους, υπό την καθοδήγηση Δανών κυβερνητικών αξιωματούχων. Απονήρευτες οι κοπέλες, νόμιζαν πως επρόκειτο για μια συνηθισμένη ιατρική εξέταση στο σχολείο. Το πρόγραμμα όμως είχε  δημιουργηθεί για τον έλεγχο των γεννήσεων του ιθαγενούς πληθυσμού στη Γροιλανδία.

     Ουσιαστικά, ήταν ένα σκληρό μέτρο καταναγκαστικής αντισύλληψης, για να ελαττωθεί ο μη Ευρωπαϊκής καταγωγής πληθυσμός του νησιού, που ήταν (και ακόμα παραμένει) πλειοψηφικός.  Έτσι, σε χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια Inuit τοποθετήθηκε μια ενδομήτρια συσκευή (IUD), ένα σπείραμα. Είναι μια συσκευή ελέγχου των γεννήσεων σε σχήμα Τ, που εισάγεται στη μήτρα για να αποτρέψει την εγκυμοσύνη.

     Τα αρχεία που βρέθηκαν έδειξαν ότι έως και 4.500 γυναίκες και κορίτσια - περίπου στις μισές από όλες τις γόνιμες γυναίκες - είχαν εμφυτευτεί IUD στη Γροιλανδία μεταξύ 1966 και 1970. Oι διαδικασίες, μάλιστα, συνεχίστηκαν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970.

      Το χειρότερο είναι ότι αυτές οι ενέργειες της “πολιτισμένης” Δανίας όχι μόνο στέρησαν το αναφαίρετο δικαίωμα-προορισμό-χαρά της μητρότητας σε χιλιάδες γυναίκες, αλλά  δημιούργησαν, σ’ αυτές και στις οικογένειες τους, ανεξάλειπτα τραύματα στις ψυχές τους!  

     Η Δανο-Γροιλανδή βουλευτής Aki-Matilda Høegh-Dam (νεαρότατη, γεν. 1996) έχει περιγράψει την πρακτική αυτή ως γενοκτονία. Ο Δανός δικηγόρος Mads Pramming παρομοίασε την “Υπόθεση σπιράλ”  με το πείραμα των “Μικρών Δανών”, ένα ακόμα ζοφερό κοινωνικό πείραμα, που αποτελεί κι’ αυτό "αγκάθι" στις σχέσεις μεταξύ Γροιλανδίας και Δανίας…..

Το πείραμα των “Μικρών Δανών”

       Την δεκαετία του 1950, 22 παιδιά από τη Γροιλανδία πάρθηκαν από τις οικογένειές τους και εστάλησαν στη Δανία για να "ενσωματωθούν" στη δανική κοινωνία.  Ήταν παιδιά ιθαγενών Ινουίτ,  ηλικίας 4 - 9 ετών, και το 1951 μεταφέρθηκαν στη Δανία - αποικία της οποίας ήταν τότε η Γροιλανδία - για να τα αναθρέψουν ως "μικρούς Δανούς". Σύμφωνα με το "σχέδιο", τα παιδιά επρόκειτο να επιστρέψουν στη Γροιλανδία και να αποτελέσουν μέρος μιας νέας δανόφωνης ελίτ, η οποία θα συνέβαλε στον εκσυγχρονισμό του πληθυσμού των ιθαγενών της νήσου της Αρκτικής.

       Τα παιδιά δεν επεστράφησαν ποτέ στις οικογένειές τους. Είτε υιοθετήθηκαν από οικογένειες Δανών, είτε εστάλησαν πίσω στη Γροιλανδία για να μεγαλώσουν σε ορφανοτροφεία, υποχρεωμένα να μιλούν τη δανική γλώσσα και να μην έχουν επαφή με τους συγγενείς τους. Σήμερα, από τους 22 του κοινωνικού πειράματος της δεκαετίας του 1950, υπάρχουν έξι επιζώντες. Ζητούν αποζημίωση 37.800 δολάρια ο καθένας, σύμφωνα με τον δικηγόρο τους. Οι αρχές της Δανίας μέχρι στιγμής δεν έχουν σχολιάσει δημόσια το θέμα.

      Στις 9/3/2022 η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν, ενώπιον ακροατηρίου, στο οποίο βρίσκονταν και οι 6 γηραιοί επιζώντες Ινουίτ, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας ζήτησε συγγνώμη!..... “Εκτεθήκατε σε κάτι το οποίο ήταν λάθος. Ήταν απάνθρωπο, παράλογο και άκαρδο", τόνισε η δανή πρωθυπουργός.  

      Ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως αυτό του ελέγχου των γεννήσεων στη Γροιλανδία κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και του 1970, δεν συζητείτο δημόσια επί δεκαετίες. Ευνόητοι, αλλά μη δικαιολογημένοι, οι λόγοι. Από το 2017 όμως τα στόματα άρχισαν να ανοίγουν. Δημοσιεύματα, διαδίκτυο, facebook, το BBC News που σε πρόσφατη δημοσιογραφική του έρευνα το προέβαλε από το κανάλι του (απ’ όπου κι’ εγώ, έκπληκτος, το πρωτόμαθα) και βέβαια πολιτικοί και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων άρχισαν να ζητούν έρευνες.

      Το κοινοβούλιο της Γροιλανδίας απαίτησε από τη Δανική κυβέρνηση να διερευνήσει την ιστορία του προγράμματος και το 2022 οι κυβερνήσεις της Δανίας και της Γροιλανδίας συμφώνησαν να διεξαγάγουν διετή έρευνα.....

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Η Γροιλανδία  

      Η Γροιλανδία είναι μια νησιωτική χώρα στη Βόρεια Αμερική που αποτελεί τμήμα του Βασιλείου της Δανίας. Βρίσκεται μεταξύ του Αρκτικού και του Ατλαντικού ωκεανού, ανατολικά του Καναδικού αρκτικού αρχιπελάγους. Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί του κόσμου και αποτελεί μία από τις τρεις συνιστώσες χώρες που συνιστούν το Βασίλειο της Δανιμαρκίας, μαζί με τη Δανία και τις Νήσους Φερόες. Οι πολίτες αυτών των χωρών είναι όλοι πολίτες της Δανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

     Τα τρία τέταρτα της Γροιλανδίας καλύπτονται από μόνιμο στρώμα πάγου έξω από την Ανταρκτική. Η Γροιλανδία έχει ένα από τα υψηλότερα μερίδια ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον κόσμο, κυρίως από υδροηλεκτρική ενέργεια.

     Η έκταση της Γροιλανδίας είναι 2.166.086 km². Με πληθυσμό 56.081 κατοίκων (2020) {Εκτίμηση για το 2022: 56.562 κάτοικοι} είναι η λιγότερο πυκνοκατοικημένη περιοχή στον κόσμο. Η πλειοψηφία των κατοίκων της Γροιλανδίας ανήκει στη φυλή των Ινούιτ, ιθαγενών της αρκτικής αυτής περιοχής. Ο πληθυσμός είναι συγκεντρωμένος κυρίως στη νοτιοδυτική ακτή, ενώ το υπόλοιπο νησί είναι αραιοκατοικημένο. Πρωτεύουσα της Γροιλανδίας είναι το Nuuk (12.181 κατ.).

     Η μητροπολιτική Δανία έχει έκταση 43.094 km2 και πληθυσμό 5.920.527 κατοίκους, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις για το 2022.

      (ΣΗΜ: Η Ελλάδα έχει έκταση 131.957 km² και, σύμφωνα με την απογραφή του 2021, πληθυσμό 10.432.481 κατοίκους).

     Δηλαδή η Δανία είναι πάνω από 50 φορές σε έκταση μικρότερη από την υπ’ αυτήν Γροιλανδία, ενώ ο πληθυσμός της (Δανίας) είναι πάνω από 100 φορές μεγαλύτερος αυτού της Γροιλανδίας.

    Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο δείκτη ειρήνης για το 2016, η Δανία ήταν η δεύτερη πιο ειρηνική χώρα στον κόσμο, μετά την Ισλανδία. Η χώρα επίσης κατατάσσεται ως αυτή με τη λιγότερη διαφθορά το 2016 στον Δείκτη Διαφθοράς.

     Μέρος της Αμερικανικής ηπείρου είναι η Γροιλανδία, όμως πολιτικά και πολιτιστικά συνδέεται με την Ευρώπη, συγκεκριμένα την Νορβηγία και την Δανία, αποικιακές δυνάμεις για περισσότερο από μια χιλιετία ξεκινώντας από το 986. Αν και υπό τη συνεχή επιρροή της Νορβηγίας, η Γροιλανδία δεν βρισκόταν επίσημα κάτω από το νορβηγικό στέμμα μέχρι το 1261. Ο σκανδιναβικός αποικισμός πάντως εξαφανίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα μετά το χτύπημα της Νορβηγίας από τον Μαύρο Θάνατο.

     Στις αρχές του 17ου αιώνα, Δανοί εξερευνητές έφτασαν ξανά στη Γροιλανδία. Η Γροιλανδία έγινε Δανική το 1814 και ενσωματώθηκε πλήρως στο δανικό κράτος το 1953 σύμφωνα με το Σύνταγμα της Δανίας. Με το Σύνταγμα του 1953, οι κάτοικοι της Γροιλανδίας έγιναν πολίτες της Δανίας (και της Ε.Ε.).

     Το 1979 η Δανία της παραχώρησε εθνική κυριαρχία. Το 2008, οι Γροιλανδοί ψήφισαν υπέρ νόμου περί αυτοδιοίκησης, ο οποίος μετέφερε περισσότερη εξουσία στην τοπική κυβέρνηση της Γροιλανδίας από τη δανική κυβέρνηση.

     Σύμφωνα με τη νέα δομή, η Γροιλανδία ανέλαβε σταδιακά την ευθύνη για ορισμένες κυβερνητικές υπηρεσίες και τομείς αρμοδιοτήτων. Η κυβέρνηση της Δανίας εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο της υπηκοότητας , της νομισματικής πολιτικής και των εξωτερικών υποθέσεων, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας.

Οι ιθαγενείς της Γροιλανδίας.  Η φυλή Ινουίτ

     Η Γροιλανδία κατοικήθηκε, κατά διαστήματα, τα τελευταία τουλάχιστον 4.500 χρόνια από λαούς της Αρκτικής των οποίων οι πρόγονοι μετανάστευσαν εκεί από τον σημερινό Καναδά. Σκανδιναβοί εγκαταστάθηκαν στο ακατοίκητο νότιο τμήμα της Γροιλανδίας ξεκινώντας τον 10ο αιώνα, έχοντας προηγουμένως εγκατασταθεί στην Ισλανδία. Οι Ινουίτ έφτασαν τον 13ο αιώνα. Η πλειοψηφία των κατοίκων της Γροιλανδίας είναι Ινούιτ.

     Ινουίτ είναι το όνομα των ιθαγενών της Αλάσκας, της Γροιλανδίας και του Καναδά. Ο όρος "Εσκιμώος" θεωρείται απ'τους Ινουίτ προσβλητικός και ρατσιστικός. Στη γλώσσα τους η λέξη Ινουίτ (Inuit) σημαίνει «άνθρωποι» (πληθ. του inuk «άνθρωπος»), ενώ η λέξη Εσκιμώος αποτελεί μεταφορά του γαλλικού esquimaux, λέξη αλεουτικής αρχής (eskimants = «τρώει ωμά», από το eski = «ωμός» + mants = «τρώει»).

  Καταφέραν να επιζήσουν σε δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες διαμένοντας σε ιγκλού και κυνηγώντας κυρίως φώκιες και φάλαινες, που τους εξασφάλιζαν τροφή και ένδυση. Μετακινούνταν με έλκηθρα, τα οποία έσερναν σκυλιά. Ακόμη και σήμερα ακολουθούν τον ίδιο πατροπαράδοτο τρόπο ζωής χρησιμοποιώντας παρόλα αυτά και τζιπ -όταν αυτό το επιτρέπει το πάχος των πάγων- και κατοικώντας σε χτισμένα σπίτια.

     Οι Ινουίτ ζουν στην Αλάσκα, στον βόρειο Καναδά και στη Γροιλανδία, κοντά και γύρω από τον Αρκτικό κύκλο. Έχουν προσαρμοστεί τέλεια στις παγωμένες περιοχές όπου ζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής τους φάνηκε να κινδυνεύει από την διείσδυση μοντέρνων ιδεών και μοντέρνας τεχνολογίας. Οι Ινουίτ κατάφεραν τα τελευταία χρόνια να αναβιώσουν τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής των προγόνων τους και να τον προσαρμόσουν στον μοντέρνο.

     Στις περιοχές που ζουν τα φυτά είναι λιγοστά. Έτσι, οι Ινουίτ είναι αποκλειστικά κυνηγοί και ψαράδες. Κυνηγούν ταράνδους, φώκιες, θαλάσσιους ελέφαντες, πολικές αρκούδες, πουλιά κ.ά. Ψαρεύουν διάφορα ψάρια αλλά και φάλαινες. Ένα είδος φάλαινας είναι εξαιρετικά πολύτιμο για αυτούς διότι το δέρμα της, που είναι μαλακό, τους προσφέρει όχι μόνο τροφή αλλά και όλη τη βιταμίνη C που χρειάζονται για επιβίωση. Δεν πετάνε τίποτα από ένα ζώο που σκότωσαν. Οι πιο γνωστές επινοήσεις τους είναι τα ιγκλού και τα έλκηθρα που σέρνουν ομάδες σκύλων.

      Οι Ινουίτ πιστεύουν πως κάθε τι έχει ψυχή: άνθρωποι, ζώα, φυτά, οι δυνάμεις της φύσης, η θάλασσα, ο άνεμος κλπ. Πιστεύουν ακόμα πως όλα είναι συνδεδεμένα, όλες οι ψυχές μεταξύ τους. Έχουν Σαμάνους (σοφούς μάγους-γιατρούς) που, όπως πιστεύουν οι Ινουίτ, μπορούν να θεραπεύσουν κάθε σωματικό ή ψυχικό πρόβλημα, να προβλέψουν τον καιρό, να συμβουλέψουν και να καθοδηγήσουν.

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ  

Η γενοκτονία στην ιστορία 

(Μια σύντομη επισκόπιση)

     Η γενοκτονία συνιστά το πιο φρικτό, μαζικό και οργανωμένο έγκλημα που εφηύραν ποτέ  άνθρωποι προκειμένου σ’ ένα ορισμένο τόπο, ριζικά και γρήγορα, να εξοντώσουν από  ολόκληρα γένη, φυλές, έθνη, ή κλάδους αυτών, μέχρι μικρότερες (μειοψηφικές) θρησκευτικές ή άλλες ομάδες της κοινωνίας, όπως ιδεολογικοί αντίπαλοι, ομοφυλόφιλοι, αθίγγανοι, ανάπηροι κ. ά.

     Στην κατηγορία εγκλημάτων γενοκτονίας, υπάγεται και η αναγκαστική αφομοίωση. Είναι μια βίαιη και ακούσια διαδικασία πολιτιστικής απορρόφησης θρησκευτικών ή εθνοτικών αδύναμων μειονοτήτων, οι οποίες εξαναγκάζονται – επιτακτικά! ειδάλλως επιβάλλονται αυστηρότατες ποινές (έως εξορία ή θάνατος) - να υιοθετήσουν νέες…. γλώσσα, ταυτότητα, κανόνες, ήθη, ήθη-έθιμα, παραδόσεις, αξίες, νοοτροπία, αντιλήψεις, τρόπο ζωής, κοινωνικές πεποιθήσεις και θρησκευτική πίστη (βίαιος προσηλυτισμός)….. Ουσιαστικά, αυτοί οι άνθρωποι καταπιέζονται να απαρνηθούν τον εαυτό τους και να προσχωρήσουν, αδιαμαρτύρητα και άνευ όρων, στη κουλτούρα της κυρίαρχης τάξης που τους το επέβαλε.     

     Χρησιμοποιούνται προς τούτο -κατά περίπτωση- ποικίλοι τρόποι. Όλοι οι τρόποι είναι βάναυσοι, συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και οι ένοχοι προβλέπεται να λογοδοτούν και να τιμωρούνται από διεθνείς και ευρωπαϊκούς θεσμούς υπεράσπισης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 

     Συνήθως, για να  αιτιολογήσουν τις αποτρόπαιες πράξεις τους και να αποποιηθούν τις τεράστιες ευθύνες που αυτές συνεπάγονται, οι θύτες….. και θύτες μπορεί να είναι από ολίγα συγκεκριμένα άτομα έως κυβερνήσεις και μεγάλες-ισχυρές ομάδες ατόμων…… επικαλούνται υπερβολές στις περιγραφές γεγονότων, διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας εκ μέρους της άλλης πλευράς, προηγούμενες διεγερτικές συμπεριφορές των θυμάτων και άλλους  διάφορους λόγους.  Έτσι, οι ένοχοι σπάνια θα παραδεχτούν την ενοχή τους και θα ζητήσουν «συγνώμη».  Όμως, ανεξίτηλη θα παραμείνει για πάντα η καταισχύνη τους.

     Μικρές-μεγάλες γενοκτονίες καταγράφονται εκατοντάδες εις αριθμόν, παγκοσμίως, σε όλες τις εποχές, ενώ τα θύματα συνολικά ανέχονται σε πάρα πολλά εκατομμύρια (αθώων κατά βάση) ανθρώπων όλων των ηλικιών.   

     Η περισσότερο γνωστή γενοκτονία είναι, βέβαια, αυτή της Εβραϊκής φυλής κατά τη ναζιστική περίοδο, το «ολοκαύτωμα». Οι ναζιστές, ασφαλώς, διέπραξαν και εναντίον άλλων πληθυσμών, φυλών, αιχμαλώτων και διαφόρων ομάδων ανήκουστες φρικαλεότητες, ενώ βάναυσες συμπεριφορές κατά Εβραίων υπήρξαν σε πολλές χριστιανικές χώρες του κόσμου από αιώνες (Χαρακτηριστική η βίαιη εκδίωξη τους από την Ιβηρική χερσόνησο τον 15^ο αιώνα από τους Καθολικούς βασιλείς).  

      Στον 20o αι., και με την άνοδο του εθνικισμού, καταγράφεται μακρά σειρά ειδεχθών εγκλημάτων γενοκτονίας, συνήθως ενταγμένων στα πλαίσια αιματηρών πολεμικών συγκρούσεων, διακρατικών και εμφυλίων.  Όλως ενδεικτικά ας αναφερθούν οι γενοκτονίες  των Ασσυρίων,  Αρμενίων και Ελλήνων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, διαφόρων φυλών και εθνοτήτων του τρίτου κόσμου όπως -κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970- στην Ινδονησία, στην Καμπότζη, στο Βιετνάμ, στο Μπαγκλαντές, στη Ρουάντα το 1994, στη Βοσνία το 1995 κ. ά.).

       Σημαίνουσες δολοφονικές πράξεις εναντίον ολόκληρων λαών, ολίγο προβάλλονται σαν γενοκτονίες, όμως καθόλου δεν υπολείπονται για να είναι. Σαν τέτοιες μπορούν να αναφερθούν αυτές που σχετίζονται με την δουλεία και την αποικιοκρατία.

      Η ισπανική και η βρετανική αυτοκρατορίες, ως δημιουργήθηκαν, και η επακόλουθη εγκατάσταση αποικιών περιλάμβαναν πράξεις γενοκτονικής βίας κατά των ιθαγενών. Στην Αμερική, την Αυστραλία, την Αφρική και την Ασία, πληθυσμοί, ….. στα από αιώνων πατρογονικά εδάφη των οποίων Ευρωπαίοι κατακτητές έποικοι  εγκαταστάθηκαν σαν κύριοι, προκειμένου να τα λεηλατήσουν - εκμεταλλευτούν στυγνά…. εξοντώθηκαν.  

      Σύμφωνα με τον Ραφαέλ Λέμκιν ο αποικισμός ήταν από μόνος του "εγγενώς γενοκτονικός", και είδε αυτή τη γενοκτονία ως μια διαδικασία δύο σταδίων, με το πρώτο να είναι η καταστροφή του τρόπου ζωής του γηγενούς πληθυσμού. Στο δεύτερο στάδιο, οι νεοφερμένοι επιβάλλουν τον τρόπο ζωής τους στην γηγενή ομάδα.

 R. Lemkin (1900 – 1959), Πολωνός δικηγόρος και εισαγγελέας Εβραϊκής καταγωγής. Με την έναρξη του Β΄Π.Π. έφυγε από τη Βαρσοβία και έκτοτε έζησε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ασχολήθηκε ενεργά με το διεθνές δίκαιο και τα εγκλήματα πολέμου, ήδη από τη δεκαετία του 1930. Το 1944 επενόησε τον όρο «γενοκτονία», που καθιερώθηκε διεθνώς.

      Σύμφωνα με τον David Maybury-Lewis, οι αυτοκρατορικές και αποικιακές μορφές γενοκτονίας πραγματοποιούνται, βασικά, με δύο τρόπους. Είτε μέσω της εκκαθάρισης των εδαφών των ιθαγενών προκειμένου αυτά να καταστούν εκμεταλλεύσιμα για σκοπούς εξόρυξης πόρων ή αποικιακών οικισμών, είτε μέσω της καταναγκαστικής στρατολόγησης των αυτόχθονων πληθυσμών, ως εργατών σε αποικιοκρατικά ή ιμπεριαλιστικά έργα εξόρυξης πόρων.  

David Maybury-Lewis (1929 - 2007), Βρεττανός ανθρωπολόγος, ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

     Ο κατάλογος των γενοκτονιών (ή των μεγάλων εγκληματικών πράξεων που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν έτσι) στην ιστορία είναι, πραγματικά, ατέλειωτος, και ασφαλώς, μια μεγαλύτερη ανάπτυξη του θέματος ξεφεύγει από τις δυνατότητες μας.

     Στο άρθρο μας αυτό πηγές πληροφοριών το διαδίκτυο και το BBC News, εύκολα προσιτά σε όλους.