Ωδή στο Δυτικό Άνεμο

Ωδή στο Δυτικό Άνεμο

του Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ 

I.

     Ω άγριε Δυτικέ Άνεμε, συ πνοή του φθινοπώρου· Εσύ, που απ’ τον αθώρητο ερχομό σου πέφτουν τα φύλλα νεκρά, σα στοιχειά που σε φυγή τρέπονται απ’ ένα μάγο· Κίτρινα και μαύρα και ωχρά και ξαναμμένα κόκκινα, σωροί λαβωμένοι. Ω εσύ, που τα στρώνεις στο σκοτεινό χειμωνιάτικο κρεβάτι τους.

      Οι φτερωτοί σπόροι που κείνται κρύοι κάτω, καθένας σαν πτώμα μεσ’ στον τάφο του, μέχρις η γαλάζια αδερφή σου -της άνοιξης- φυσήξει το σάλπισμα της στην ονειρεμένη γη· Και θα γεμίσει, οδηγώντας γλυκούς ανθούς, όμοια κοπάδια που βοσκούν στον αέρα, με ζωντανές αποχρώσεις και μυρωδιές πεδιάδες και λόφους.

       Ω άγριο Πνεύμα που κινείται παντού· Χαλαστής και φύλακας μαζί.  Άκου, Ω, άκου!

 

II.

     Εσένα που στο διάβα σου, μέσα στη παραζάλη τ’ απέραντου ουρανού, αμολητά σύννεφα, όπως σάπια φύλλα της γης που αποσυντίθενται, τινάχτηκαν απ’ τα μπλεγμένα κλαδιά τ’ ουρανού και της θάλασσας.

     Άγγελοι της βροχής και της αστραπής απλώνονται στη μαβιά επιφάνεια τ' αέρινου κυματισμού σου, σαν τα λαμπερά μαλλιά τα σηκωμένα από το κεφάλι μιας άγριας Μαινάδας· ακόμα, κι’ από το θαμπό χείλος του ορίζοντα στο ύψος του ζενίθ.

      Οι κλειδαριές της καταιγίδας που πλησιάζει! Το μοιρολόι σου για τη χρονιά που πνέει τα λοίσθια, που αυτή, η τελευταία της νύχτα, θα γίνει ο θόλος ενός απέραντου τάφου, καμπυλωμένος απ’ όλη τη δική σου δύναμη.

       Των αέρηδων, που απ’ τη αδιάρρηκτη ατμόσφαιρα τους μαύρη βροχή και φωτιά και χαλάζι θα ξεχειλίσει! Ω, άκου!

 III.

      Εσύ, που ξύπνησες από της Μεσόγειου -όπου πλαγιάζεις- τα όνειρα τα μπλε τα  καλοκαιρινά, νανουρισμένος απ’ τα κύματα των διάφανων νερών της, δίπλα σ’ ένα νησί ελαφρόπετρας στο κόλπο της Μπάγιας.^{ΒΛ. ΣΗΜ.}

      Κι’ είδες στον ύπνο σου πανάρχαια παλάτια και πύργους, ριγώντας πάνω στο αποκορύφωμα της θαλασσοταραχής. Όλα κατάφυτα με γαλάζια βρύα και λούλουδα, τόσο γλυκά που η αίσθηση λιποθυμά να τα φαντάζεται! 

      Σύ, που στη πορεία σου οι εξουσίες του ορίζοντα τ' Ατλαντικού σκίζονται σε βάραθρα,  ενώ στα κατάβαθα κείνται τα πελαγίσια λούλουδα και τα γλοιώδη ξύλα που φθείρονται.

       Το χωρίς χυμούς φύλλωμα του ωκεανού αναγνωρίζει τη φωνή σου κι αίφνης γκριζάρει από φόβο! Κι όλα τρέμουν κι’ απογυμνώνονται. Ω, άκουσε!

IV.

      Αν ήμουν ένα φύλλο νεκρό, συ κραταιότατη άρκτος· αν ήμουν ένα γρήγορο σύννεφο να πετώ μαζί σου· ένα κύμα ν’ ασθμαίνει υπό την κυριαρχία σου και να μοιράζεται την ορμή της δύναμής σου· λίγο μονάχα πιο λεύτερος από  ‘σένα· Ω ανεξέλεγκτε!

      Αν ακόμα ήμουν σαν στη παιδική μου ηλικία και μπορούσα να γίνω ο σύντροφος της ουράνιας σου περιπλάνησης, όπως τότε, όταν ξεπερνάς κάθε όριο ταχύτητας -σπάνιο, που μοιάζει μ’ όραμα- δεν θα ‘χα κουραστεί ποτέ έτσι μαζί σου στη ελπίδα της επώδυνης χρείας μου.

       Ω! Σήκωσέ με ίδια σαν κύμα, σαν φύλλο, σαν σύννεφο! Πέφτω στ’ αγκάθια της ζωής! Ματώνω!  Ένα μεγάλο βάρος ωρών έχει αλυσοδέσει και κάμψει έναν σαν κι’ εσένα, ατίθασο και ταχύ και ‘περήφανο.

V.

      Κάνε με τη λύρα σου, όπως είναι το δάσος. Τι κι αν τα φύλλα μου πέφτουν σαν τα δικά του! Ο ήχος της δυνατής αρμονίας σου θα πάρει και απ’ τα δυο ένα βαθύ χινοπωριάτικο τόνο γλυκό, αν και μέσα στη θλίψη. Γίνε συ, άγριο πνεύμα, το πνεύμα μου! Γίνε σύ εγώ, ένας παράφορος!

      Οδήγησε τις νεκρές σκέψεις μου στ’ απέραντο σύμπαν σαν φύλλα ξερά, για να ‘ρθει ταχύ μια νέα γέννα! Και με το ξόρκι αυτού του στίχου διασκόρπισε, σαν από άσβηστη εστία, στάχτες και σπίθες -τα λόγια μου- καταμεσής στην ανθρωπότητα!

      Πήγαινε, μεσ’ από τα χείλη μου, στην γη που κοιμάται τη σάλπιγγα μιας προφητείας. Ω άνεμε, σαν έρθει ο χειμώνας, μπορεί πολύ πίσω να είναι η Άνοιξη;

 

       Το ποίημα “Ωδή στον δυτικό άνεμο” του Σέλλεϋ είναι το πιο εντυπωσιακό και το πιο συναρπαστικό από τα ποιήματα του. Μάλιστα, έχει χαρακτηριστεί από όλους τους κριτικούς της λογοτεχνίας ως κορυφαίο αριστούργημα..

       Δεν το εντόπισα μεταφρασμένο στα Ελληνικά, έτσι “απετόλμησα” και το μετέφρασα  (απέδωσα) εγώ, όπως πιο πάνω.

    ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

       Η Baiae (Baia) ήταν μια αρχαία Ρωμαϊκή πόλη που βρισκόταν στη βορειοδυτική ακτή του κόλπου της Νάπολης. Διοικείτο από τη κοντινή Κύμη (Cumae).  

Η Κύμη (Cumae) ήταν αποικία από Ευβοείς στην περιοχή της Καμπανίας της Κάτω Ιταλίας. Ιδρύθηκε στα μέσα του 8ου αιώνα.

         Η Baiae υπήρξε ένα μοντέρνο θέρετρο για αιώνες στην αρχαιότητα, ιδιαίτερα προς το τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, όταν εθεωρείτο ως ανώτερο από το Κάπρι, την Πομπηία και το Herculaneum, από πλούσιους Ρωμαίους, οι οποίοι έχτισαν βίλες εδώ από το 100 π.Χ. έως το 500 μ.Χ. Είχε καταστεί διαβόητη για τον ηδονιστικό τρόπο ζωής των κατοίκων και επισκεπτών της, για τις ηδονικές της παροχές, και τις συνακόλουθες φήμες για διαφθορά και σκάνδαλα.

Η Baiae λέγεται ότι  ονομάσθηκε έτσι από τον Βαῖο ( Baîos), τον τιμονιέρη του πλοίου του Οδυσσέα, στην Οδύσσεια του Ομήρου, ο οποίος υποτίθεται ότι, θάφτηκε εκεί κοντά.

 Ο Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ  

Πορτραίτο του P. B. Shelley (του Άλφρεντ Κλιντ, 1829)

      Ο Percy Bysshe Shelley  (1792 - 1822)  είναι από τους σημαντικότερους Άγγλους ρομαντικούς ποιητές. Ριζοσπαστικός στην ποίησή του, όπως και στις πολιτικές και κοινωνικές του απόψεις.

      Υποστήριζε -χωρίς τη χρήση βίας- την καθολική χειραφέτηση, τον ρεπουμπλικανισμό, την κοινοβουλευτική μεταρρύθμιση, την επέκταση δικαιωμάτων, την ελευθερία του λόγου, την ειρηνική συνάθροιση, τον τερματισμό των αριστοκρατικών και κληρικών προνομίων, και μια πιο ίση κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου.

       Σημαντικά είχε επηρεασθεί από στοχαστές της εποχής του, όπως: Rousseau, Paine,  Godwin, Wollstonecraft, Leigh Hunt, καθώς και από το έργο “Le Système de la nature” του Holbach.

       Για τις πάνω ρηξικέλευθες πεποιθήσεις του έντονα επικρίθηκε και κυνηγήθηκε, ειδικά δε για τον ομολογημένο αθεϊσμό του. Όπως ο ίδιος είχε πει έγινε αθεϊστής όταν -μαθητής-  διάβασε το 7.415 στίχων ποίημα του Ρωμαίου ποιητή Λουκρήτιου (1^ος αι. π.Χ.) “DE RERUM NATURA”, το οποίον ξαναδιάβασε τουλάχιστον άλλες τρεις φορές ακόμα! ( Λουκρητίου “Περί Φύσεως”, Θ. Παπαγγελής, σελ. 245).  

       Η δεύτερη σύζυγός του, Mary Shelley, ήταν η συγγραφέας του γνωστού μυθιστορήματος “Frankenstein”.

       Ο Shelley προτίμησε να αυτοεξοριστεί στην Ιταλία, όπου διέμεινε από το 1818 ως τον πρόωρο θάνατό του επισυμβάντος το 1822, λόγω ενός ατυχήματος σ’ ένα πλοιάριο -χάθηκε σε μια καταιγίδα- κοντά στο Λιβόρνο. Tο σώμα του Shelley αποτεφρώθηκε στην παραλία, και έτυχε να παρευρίσκονταν εκεί τότε οι γνωστοί φιλέλληνες:  Trelawny, Hunt και ο λόρδος Byron.  

         …… Η εφημερίδα των Τόρις του Λονδίνου “The Courier” δημοσίευσε με κακεντρέχεια: “Ο Σέλλεϋ, ο συγγραφέας κάποιας άπιστης ποίησης, πνίγηκε· τώρα ξέρει αν υπάρχει Θεός ή όχι”.

        Στη διάρκεια της σύντομης ζωής του (μόλις 29 έτη) δημιούργησε “μερική από την καλύτερη ποίηση της ρομαντικής περιόδου”. Θαυμαστές της ποιήσεως του, μεταξύ πολλών άλλων βεβαίως, και οι Karl Marx, Mahatma Gandhi και George Bernard Shaw.  

       Έγραψε επίσης πεζογραφία και δοκίμια για πολιτικά, κοινωνικά και φιλοσοφικά ζητήματα.  Από τα πιο γνωστά ποιητικά έργα του είναι:

- «Οζυμανδίας» (1818), το ποίημα αυτό βρίσκεται αναρτημένο στο μπλογκ μου από 29/9/2020.

- «Ωδή στον δυτικό άνεμο» (1819), είναι αυτό που παρουσιάζω τώρα εδώ. Φανερά διαπνέεται από την ποίηση του Λουκρήτιου, 

- «Προμηθέας Ελεύθερος (Prometheus Unbound)» (1820), που θεωρείται και το αριστούργημά του,

- «Hellas» (1822), ένα δράμα σε στίχους, που το έγραψε το 1821 και δημοσιεύτηκε την επόμενη χρονιά στο Λονδίνο. Ήταν το τελευταίο ποίημα του που δημοσιεύτηκε ενώ ήταν ακόμα ζωντανός.

       Ο Σέλλεϋ έγραψε αυτό το ποίημα ενώ ζούσε στην Πίζα με σκοπό να συγκεντρωθούν χρήματα για την Ελληνική Επανάσταση. 

 

 Ο Ζέφυρος

     Ο Ζέφυρος, στην ελληνική μυθολογία, ήταν η προσωποποίηση του δυτικού ανέμου. Ήταν γιος της Ηούς και του Αστραίου και αδελφός του Βορέα. Ο Ζέφυρος έσμιξε με την Ποδάργη, που σημαίνει «γρηγοροπόδαρη», και  έγιναν γεννήτορες ασύγκριτων σε ταχύτητα και δύναμη…..  ίππων!  Των αθάνατων ίππων του Αχιλλέα και των Διοσκούρων. Τα άλογα του Αχιλλέα ονομάζονταν Ξάνθος και Βαλίος, ενώ αυτά των Διοσκούρων Φλογίος και Άρπαγος.

 Ως Ποδάργη (="γρηγοροπόδαρη"), αναφέρεται η θεά Ίριδα, η αγγελιαφόρος των θεών, αλλά και  μία από τις Άρπυιες. Οι Άρπυιες, θηλυκά τέρατα, σχετίζονταν ιδιαίτερα με τους θεούς των ανέμων     Ζέφυρο και Βορέα.

         Τα άλογα Ξάνθο και Βαλίο (η λευκώλενος θεά Ήρα, τους είχε δώσει και ανθρώπινη μιλιά!)  ο Ποσειδώνας τα προσέφερε σαν γαμήλιο δώρο στο γάμο του Πηλέα με τη Θέτιδα. Τέκνα ανέμων, στον Τρωικό πόλεμο, έσερναν το άρμα του Αχιλλέα τρέχοντας ίσα με την πνοή του πατέρα τους, του Δυτικού άνεμου Ζέφυρου…..(Βλ. Ομήρου Ιλιάδα Τ, 400-424)

      Στην φωτογραφία πάνω: Ο Ζέφυρος και η Αύρα, περικοπή από το έργο του Sandro Botticelli: «Η γέννηση της Αφροδίτης» (1485-86)

       Στην φωτογραφία κάτω:

       Τοιχογραφία στο παλάτι «Αχίλλειον», στην Κέρκυρα: Ο Αχιλλέας σέρνει με το άρμα του τον νεκρό  Έκτορα μπροστά από τα τείχη της Τροίας. Τα υπέροχα, αθάνατα και με ανθρώπινη μιλιά, άλογα του, ο Ξάνθος και ο Βαλίος, τέκνα ανέμων, τρέχουν ίσα με την πνοή του πατέρα τους του Ζέφυρου…..

Το ποίημα “ODE TO THE WEST WIND” του P. B. Shelley

(Στην Αγγλική γλώσσα)

I.

O, wild West Wind, thou breath of Autumn's being,
Thou, from whose unseen presence the leaves dead
Are driven, like ghosts from an enchanter fleeing,

Yellow, and black, and pale, and hectic red,

Pestilence-stricken multitudes: O, thou,

Who chariotest to their dark wintry bed

The winged seeds, where they lie cold and low,

Each like a corpse within its grave, until

Thine azure sister of the spring shall blow

Her clarion o'er the dreaming earth, and fill

(Driving sweet buds like flocks to feed in air)

With living hues and odours plain and hill:

Wild Spirit, which art moving everywhere;

Destroyer and preserver; hear, O, hear!

 

II.

Thou on whose stream, 'mid the steep sky's commotion,

Loose clouds like earth's decaying leaves are shed,

Shook from the tangled boughs of Heaven and Ocean,

Angels of rain and lightning: there are spread

On the blue surface of thine airy surge,

Like the bright hair uplifted from the head

Of some fierce Mænad, even from the dim verge

Of the horizon to the zenith's height

The locks of the approaching storm. Thou dirge

Of the dying year, to which this closing night

Will be the dome of a vast sepulchre,

Vaulted with all thy congregated might

Of vapours, from whose solid atmosphere

Black rain, and fire, and hail will burst: O, hear!

 

III.

Thou who didst waken from his summer dreams

The blue Mediterranean, where he lay,

Lulled by the coil of his crystalline streams,

Beside a pumice isle in Baiæ's bay,

And saw in sleep old palaces and towers

Quivering within the wave's intenser day,

All overgrown with azure moss and flowers

So sweet, the sense faints picturing them! Thou

For whose path the Atlantic's level powers

Cleave themselves into chasms, while far below

The sea-blooms and the oozy woods which wear

The sapless foliage of the ocean, know

Thy voice, and suddenly grow grey with fear,

And tremble and despoil themselves: O, hear!

 

IV.

If I were a dead leaf thou mightest bear;

If I were a swift cloud to fly with thee;

A wave to pant beneath thy power, and share

The impulse of thy strength, only less free

Than thou, O, uncontroulable! If even

I were as in my boyhood, and could be

The comrade of thy wanderings over heaven,

As then, when to outstrip thy skiey speed

Scarce seemed a vision; I would ne'er have striven

As thus with thee in prayer in my sore need.

Oh! lift me as a wave, a leaf, a cloud!

I fall upon the thorns of life! I bleed!

A heavy weight of hours has chained and bowed

One too like thee: tameless, and swift, and proud.

 

V.

Make me thy lyre, even as the forest is:

What if my leaves are falling like its own!

The tumult of thy mighty harmonies

Will take from both a deep, autumnal tone,

Sweet though in sadness. Be thou, spirit fierce,

My spirit! Be thou me, impetuous one!

Drive my dead thoughts over the universe

Like withered leaves to quicken a new birth!

And, by the incantation of this verse,

Scatter, as from an unextinguished hearth

Ashes and sparks, my words among mankind!

Be through my lips to unawakened earth

The trumpet of a prophecy! O, wind,

If Winter comes, can Spring be far behind?

 

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Ανεμολόγιο - Ονομασία ανέμων

Άνεμος		Περιγραφή	Ονομασία ανέμου
Β		Βοριάς ή Βόρειος	Τραμουντάνα
ΒΒΑ		Βόρειος - βορειοανατολικός	Γρεγοτραμουντάνα
ΒΑ		Βορειοανατολικός	Γρέγος
ΒΑΑ		Βορειοανατολικός - ανατολικός	Γρεγολεβάντες
Α		Ανατολικός	Λεβάντες
ΝΑΑ		Νοτιοανατολικός - ανατολικός	Σοροκολεβάντες
ΝΑ		Νοτιοανατολικός	Σορόκος
ΝΝΑ		Νότιος - νοτιοανατολικός	Σοροκόστρια
Ν		Νότιος ή νοτιάς	Όστρια
ΝΝΔ		Νότιος - νοτιοδυτικός	Οστριογάρμπης
ΝΔ		Νοτιοδυτικός	Γαρμπής
ΝΔΔ		Νοτιοδυτικός - δυτικός	Πουνεντόγαρμπης
Δ		Δυτικός	Πουνέντες
ΒΔΔ		Βορειοδυτικός - δυτικός	Πουνεντομαϊστρος
ΒΔ		Βορειοδυτικός	Μαΐστρος
ΒΒΔ		Βόρειος - βορειοδυτικός	Μαϊστροτραμουντάνας

Υ.Γ.  

Το ποίημα «Ode to the West Wind» του P.B. Shelley έχει συγκεντρώσει διθυραμβικές κριτικές φιλολόγων.

Οι τρεις πρώτες στροφές του ποιήματος ακολουθούν στην πορεία του τον Δυτικό Άνεμο, τον καταστροφέα και συντηρητή συνάμα. Αυτό, το αδάμαστο - άγριο πνεύμα, που σαρώνει με ορμή παντού τα πάντα στη γη, στον ουρανό και στη θάλασσα. Οι εικόνες, κυρίως από τον κόσμο του θανάτου και της φθοράς, διαδέχονται η μία μετά την άλλη.

Στη τέταρτη και πέμπτη στροφή του ποιήματος αποκαλύπτεται η προσωπική απόγνωση και το προφητικό όραμα του ποιητή. Απελπισμένος δέεται για την πλήρη ένωση του με αυτόν, τον αναζωογονητικό άνεμο. Ελπίζει…

Τα πλούσια συναισθήματα, που ξεχειλίζουν σ’ αυτό το τραγούδι, είναι αλληλένδετα, έχουν συγχωνευθεί σε ένα υπέροχο - φανταστικό σύνολο.

ΤΕΛΟΣ  ΑΡΘΡΟΥ