“Όταν το γαϊδουράγκαθο ανθίζει…..

 

“Όταν το γαϊδουράγκαθο ανθίζει…..

Ποίημα από το: «Έργα και Ημέραι», του Ησίοδου

 

 « Όταν το γαϊδουράγκαθο* ανθίζει

και το βουερό τζιτζίκι γαντζωμένο σε δεντρί

  ασταμάτητο τερέτισμα σκορπά απ’ τα φτερά του,

 του κοπιαστικού καλοκαιριού έφτασεν η ώρα.

 

Είναι τότε τετράπαχες οι αίγες και το κρασί υπέροχο·

Ασυγκράτητες στον έρωτα οι γυναίκες,

όμως οι άντρες αποχαυνωμένοι,

αφού, απ’ το κάμα, ο Σείριος*,

το κεφάλι και τα γόνατα ξεραίνει

 και το δέρμα τους μαραίνει.

 

Τότε, σε σκιά βράχου κάθισε με βίβλινο* κρασί,

κατσικίσιο γάλα με πλιγούρι

και κρέας από νεότοκο ερίφι,

ή, από δαμάλα που τράφηκε σε δάση.

 

Πιες βαθύχρωμο κρασί σε ίσκιο καθισμένος,

με τη ψυχή σου χορτάτη από φαΐ,

το κούτελο σου στρέφοντας στο Ζέφυρο*,

 που φυσά μανιασμένα».

 

 

 * ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 1)  Το πιο πάνω είναι ένα μικρό απόσπασμα από το διδακτικό έπος: «Έργα και Ημέραι» (στ. 582-594)  του ποιητή Ησίοδου (8^ος αι. π.Χ.). Στο αρχαίο κείμενο έχει ως εξής:

           «Ήμος δε σκόλυμός τ’ ανθεί και ηχέτα τέττιξ δενδρέω εφεζόμενος λιγυρήν καταχεύετ’ αοιδήν πυκνόν υπό πτερύγων, θέρεος καματώδεος ώρη τῆμος πιόταταί τ᾽ αἶγες, καὶ οἶνος ἄριστος, μαχλόταται δὲ γυναῖκες, ἀφαυρότατοι δέ τοι ἄνδρες εἰσίν, ἐπεὶ κεφαλὴν καὶ γούνατα Σείριος ἄζει, αὐαλέος δέ τε χρὼς ὑπὸ καύματος·

          ἀλλὰ τότ᾽ ἤδη εἴη πετραίη τε σκιὴ καὶ βίβλινος οἶνος μάζα τ᾽ ἀμολγαίη γάλα τ᾽ αἰγῶν σβεννυμενάων καὶ βοὸς ὑλοφάγοιο κρέας μή πω τετοκυίης πρωτογόνων τ᾽ ἐρίφων· ἐπὶ δ᾽ αἴθοπα πινέμεν οἶνον, ἐν σκιῇ ἑζόμενον, κεκορημένον ἦτορ ἐδωδῆς, ἀντίον ἀκραέος Ζεφύρου τρέψαντα πρόσωπα·……..»

2)  Γαϊδουράγκαθο  / Onopordum acanthium, που έχει ετυμολογία: όνος + πορδή, σημαίνει "αγκαθωτό μετεωρισμό (τυμπανισμό) γαϊδουριού"!  Το φυτό ανθίζει καταμεσής το…. γαϊδουροκαλόκαιρο (Συσχετίστε τις δύο λέξεις, που έχουν κοινό συνθετικό την ονομασία του συμπαθέστατου ζώου).

3)  Σείριος: Το λαμπερότερο αστέρι του νυχτερινού ουρανού....... Μια φορά το χρόνο συμβαίνει, στις αρχές του μήνα Ιούλιου, η ανατολή (επιτολή) του πλανήτη Σειρίου να είναι σύγχρονη μ’ αυτή του Ήλιου. Εξ αυτού του λόγου, από τα πανάρχαια χρόνια, η «Εώα Επιτολή» του φωτεινότερου άστρου του Ουρανού, του Σειρίου, συνδέεται με τις καλοκαιριάτικες ζέστες, μάλιστα  σηματοδοτεί την απαρχή της πιο ζεστής (καυτής) περιόδου του καλοκαιριού (40 ήμερες, οι θερμότερες του έτους,  περίπου 4 Ιουλίου - 14 Αυγούστου).

       Οι πρόγονοι μας θεωρούσαν τον αστέρα Σείριο αιτία του αφόρητου καύσωνα της περιόδου αυτής. Και επειδή δε το άστρο αυτό ανήκει στον αστερισμό του «Μεγάλου Κυνός», μιλούσαν για  «Κυνικά καύματα», «Ημέρες του Κύνα» / «Κυνικές ημέρες».    

        Στους αρχαίους Έλληνες ο Σείριος ήταν γνωστός ως «Κύων», ή «Κύναστρον»  (Dog Star) εξ αιτίας της εξέχουσας θέσης του στον αστερισμό του «Μεγάλου Κυνός», του έδιναν δε το επίθετο «αζαλέος», που σημαίνει, ο ξηραίνων.

        «……. Σκύλο του Ωρίωνα τον λένε. Το πιο λαμπρό απ' όλα τα’ αστέρια, όμως κακό μήνυμα φέρνει, καύσωνες και πυρετούς στους δυστυχείς θνητούς». (Ιλιάδα, Ραψωδία Χ, 25–31)

       Το όνομα του, «Σείριος», σημαίνει "φωτεινός". Έχει το μικρότερο «φαινόμενο μέγεθος» (−1,47) απ’ όλα τ’ άλλα άστρα…… Υπ’ όψιν ότι όσο πιο λαμπρό φαίνεται ένα ουράνιο σώμα, τόσο μικρότερη είναι η αριθμητική τιμή του «φαινόμενου μεγέθους» του….

       Έτσι, η Αφροδίτη (Αυγερινός και Αποσπερίτης) έχει φαινόμενο μέγεθος – 4.40, η Πανσέληνος  – 12.50 και ο  Ήλιος  – 26.70.

Βλέπε στο blog μας  την ανάρτηση: “Ο ΣΕΙΡΙΟΣ” (14/11/2020)

4) βίβλινο κρασί: Ποικιλία οίνου της Βοιωτίας, πατρίδας του ποιητή Ησίοδου.

5)  Ζέφυρος: Προσωποποίηση του (δροσερού) δυτικού ανέμου. 

      

 ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ  

Ιούνιος   VS   Ιούλιος

     Στη μέση κάθε χρονιάς, ο Ιούλιος σκοτώνει τον Ιούνιο, για να πάρει τη θέση του. Ωστόσο, μια  φορά στην ιστορία, στις 15/3/44 π.Χ. (“Ειδοί του Μαρτίου του 44 π.Χ.”), συνέβη το αντίθετο! 

    Ο Ιούνιος (Marcus Iunius Brutus), μαζί και με άλλους Ρωμαίους Συγκλητικούς, “σκότωσε” τον Ιούλιο  (Gaius Iulius Caesar).

    Ο  Brutus, και ο εκ των συνεργατών του στο ειδεχθές αυτό έγκλημα Cassius, τιμωρούνται σκληρά ακόμα. Ο Φλωρεντιανός ποιητής Δάντης Αλιγκέρι, κατά την θρυλούμενη περιήγηση του (το 1314) στον άλλο κόσμο, τους συνάντησε στο πάτο της Κόλασης, συγκεκριμένα στον τελευταίο, ένατο κύκλο της, που βρίσκεται στο κέντρο της Γης, μαζί -βεβαίως- με ποιον άλλο; Τον  προδώσαντα τον Ι. Χριστό, Ιούδα τον Ισκαριώτη!  

       Αυτοί οι τρείς, Ιούδας – Βρούτος – Κάσιος, ως προδότες και φονείς των Κυρίων τους, των πλέον περιώνυμων στην ιστορία,  θεωρήθηκαν και ως οι πιο αμαρτωλοί άνθρωποι που υπήρξαν ποτέ…… τουλάχιστον έως το χρόνο που έχουμε την πιο πάνω μαρτυρία του Δάντη!

       Γι’ αυτό από την Θεία Πρόνοια (…… διάβαζε, από την ποιητική σάτιρα του Δάντη) καταδικάστηκαν να τυραννιούνται τρομακτικά, αιωνίως. Μάλιστα, από τον ίδιο  τον “Αυτοκράτορα του οδυνηρού βασιλείου”, τον Εωσφόρο, ο οποίος  ακατάπαυστα κατατρώγει τα σώματα τους, με τα τρία φρικτά του στόματα!  (Dante Alighieri: “La Divina Commedia / Inferno”)