Αισχύλος: “Ύμνος προς τον Δία”

 

Αισχύλος

  “Ύμνος προς τον Δία”

       O ποιητής Αισχύλος (Ελευσίνα 525 – Γέλα Σικελίας, 456), στην τραγωδία «Αγαμέμνων» της τριλογίας του “Ορέστεια” (458 π.Χ.), παραθέτει περίφημο ύμνο προς τον Δία. Είναι η “μεγαλειωδέστερη από όλες τις ελληνικές προσευχές”, κατά τον, από τους διασημότερους κλασσικούς φιλολόγους της εποχής μας, Albin Lesky (1896-1981).

 (Albin Lesky: “Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων”, τομ. Α΄, σελ. 189)

      Τον ύμνο προς τον μέγιστο θεό Δία, ο οποίος μας επιβάλλει υποχρεωτικά, θέλουμε – δεν θέλουμε, την ΦΡΟΝΗΣΗ  “….. τὸν φρονεῖν βροτοὺς ὁδώσαντα, τὸν πάθει μάθος θέντα….”  ψάλλει  ο Χορός, γερόντων Αργείων (α΄ στάσιμο).

        Στα νέα ελληνικά ο ύμνος έχει ως εξής:

Στροφή β΄:       

                                                                «Ζευς, 

όποιος και αν είναι, αν του αρέσει με τ᾽ όνομα αυτό να τον φωνάζουν,

μ᾽ αυτό τον προσφωνώ.

Το κάθε τι ζυγίζω με τη σκέψη μου κι’ όμως, έξω από τη θέληση του Δία,

δεν μπορώ να ξέρω αν πρέπει ν᾽ αρνηθώ το μάταιο αυτό βάσανο της φροντίδας.

Αντιστροφή β΄:   

Ένας που ήταν πριν μεγάλος, θαρραλέος, παντοδύναμος,

ίσως καν να μη μετρήσει,

Υπήρξε άλλοτε και άλλος, που κατόπιν του γεννήθηκε,

κι αυτός τρίδιπλα ισχυρότερό του βρήκε κι αφανίσθηκε.

 Όποιος σε μια επιτυχία του υμνεί τον Δία,

αυτός θα αποκτήσει μεγάλη σωφροσύνη.

Στροφή γ΄:    

Ο Δίας έβαλε τους θνητούς στον δρόμο τους φρόνησης,

τους κύρωσε τον νόμο «το πάθημα να γίνεται μάθημα».

Ακόμα και στον ύπνο στάζει στη καρδιά τους πόνο, 

που θυμίζει τα παθήματά τους,

κι έρχεται, θέλομε δεν θέλομε, να τους σωφρονίσει.

Βέβαια, η βίαιη  αυτή χάρη δίδεται από᾽ τους θεούς,

που κάθονται στο σεμνό τους θρόνο».

ΣΗΜ: Στην αντιστροφή β΄ γίνεται αναφορά στον μέγα Ουρανό, που βασίλευε πριν, θαρραλέος και παντοδύναμος, εν συνεχεία όμως  ανατράπηκε από τον γιο του τον Κρόνο, και σχεδόν ξεχάστηκε. 

 Αλλά και ο Κρόνος, με τη σειρά του, βρήκε τρίδιπλα ισχυρότερό του τον γιό του, τον Δία και αφανίστηκε στα Τάρταρα.

 

Ο ύμνος στο πρωτότυπο κείμενο:

 

«Ζεύς, ὅστις ποτ᾽ ἐστίν, εἰ τόδ᾽ αὐτῷ φίλον κεκλημένῳ,

τοῦτό νιν προσεννέπω·

οὐκ ἔχω προσεικάσαι πάντ᾽ ἐπισταθμώμενος πλὴν Διός,

 εἰ τὸ μάταν ἀπὸ φροντίδος ἄχθος χρὴ βαλεῖν ἐτητύμως.

-

οὔθ᾽ ὅστις πάροιθεν ἦν μέγας παμμάχῳ θράσει βρύων,

οὐδὲ λέξ‹ετ›αι πρὶν ὤν·

ὃς δ᾽ ἔπειτ᾽ ἔφυ, τριακτῆρος οἴχεται τυχών·

 

Ζῆνα δέ τις προφρόνως ἐπινίκια κλάζων

τεύξεται φρενῶν τὸ πᾶν,

τὸν φρονεῖν βροτοὺς ὁδώ-

σαντα, τὸν πάθει μάθος

θέντα κυρίως ἔχειν.

στάζει δ᾽ ἀνθ᾽ ὕπνου πρὸ καρδίας

μνησιπήμων πόνος· καὶ παρ᾽ ἅ-

κοντας ἦλθε σωφρονεῖν.

δαιμόνων δὲ ποῦ χάρις,

βιαίως σέλμα σεμνὸν ἡμένων».

(Αισχύλου: «Αγαμέμνων», 160-183)

 

Υ. Γ.

Αποφθεγματικές φράσεις για την υπέρτατη αξία της φρόνησης:

1)     Στον ποιητή Σοφοκλή:

       ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ: “ὅσῳ κράτιστον κτημάτων εὐβουλία”

                    (το καλύτερο απόκτημα στον άνθρωπο η ορθοφροσύνη)

        ΚΡΕΩΝ:      “ὅσῳπερ, οἶμαι, μὴ φρονεῖν πλείστη βλάβη”

                     (όσο, νομίζω, το να μην έχεις φρόνηση επιφέρει τη μεγαλύτερη βλάβη)

“Αντιγόνη” (1050-1)

        ΧΟΡΟΣ:   “Πολλῷ τὸ φρονεῖν εὐδαιμονίας πρῶτον ὑπάρχει· χρὴ δὲ τά γ᾽ εἰς θεοὺς  

                      μηδὲν ἀσεπτεῖν; μεγάλοι δὲ λόγοι μεγάλας πληγὰς τῶν ὑπεραύχων  

                      ἀποτείσαντες γήρᾳ τὸ φρονεῖν ἐδίδαξαν”.

                         (Και πολύ πιο πάνω απ’ όλα η φρόνηση είναι της ευδαιμονίας το πρώτο,

                         και στα θεία δεν πρέπει ν᾽ ασεβεί κανείς. Τα μεγάλα τους τα λόγια οι    

                        ξιπασμένοι με μεγάλα τα πλερώνουνε χτυπήματα για να βάλουν στα

                         γεράματά τους γνώση).

“Αντιγόνη” (1347-1352)

 

2)      Στον φιλόσοφο Επίκουρο:

       «.......διὸ καὶ φιλοσοφίας τιμιώτερον ὑπάρχει φρόνησις, ἐξ ἧς αἱ λοιπαὶ πᾶσαι πεφύκασιν ἀρεταί......»

Επιστολή προς Μενοικέα (Δ.Λ. Χ 132)