Δύο πανάρχαιοι ΥΜΝΟΙ στο θεό - ΗΛΙΟ

 

Δύο  πανάρχαιοι  ΥΜΝΟΙ  στο  θεό - ΗΛΙΟ

 1) Βαβυλωνιακός  Ύμνος  στο θεό  Σαμάς - Ήλιο

 …….. Πρόκειται για τον  καλύτερο (ίσως) από τους Βαβυλωνιακούς ύμνους προς τιμήν του Σαμάς, του  θεού του Ήλιου. Είναι παλαιότερος και από την 2η χιλιετία π. Χ.

 «Οι ισχυροί λόφοι κυκλώνονται απ’ τη δόξα σου,

οι πεδινές χώρες πλημμυρίζουν απ’ τη λαμπρότητα σου.

Έχεις  εξουσία στα βουνά και επιβλέπεις τη γη.

Εσύ στηρίζεις τα κράσπεδα της χώρας στο ενδότατο μέρος τ' ουρανού.

Τους ανθρώπους των χωρών, εσύ προσέχεις όλους.

Εσύ δίνεις νομή σ’ όλα τα ζωντανά πλάσματα.

Ναι, εσύ είσαι ο ποιμένας όλων, όσων είναι πάνω και κάτω.

Εσύ γνωρίζεις τα σχέδια των ανθρώπων στη γλώσσα όλων των χωρών.

Ολάκερη η ανθρωπότητα, σε κοιτάζει.

Ω, Σαμάς, το σύμπαν ποθεί το φως σου.

 

Εσύ καταστρέφεις την πηγή της δύναμης εκείνου που επινοεί το κακό.

Εσύ ανατρέπεις τη θέση εκείνου που σχεδιάζει τη καταπίεση.

Εσύ κάνεις τον άδικο δικαστή να φυλακιστεί

και τιμωρείς τον διεφθαρμένο και κακό αρχηγό.

Εκείνος που είναι αδέκαστος και παρεμβαίνει για τον αδύναμο

προκαλεί μεγάλη ευχαρίστηση στο Σαμάς κι οι ‘μέρες του μακραίνουν.

Ο ευσυνείδητος δικαστής, που δίκαιη κρίση βγάζει,

παλάτι για τον εαυτό του φτιάχνει.

Αυτός που καταπιέζει προστατευόμενο,

με φυλακή θα μειωθεί η υπόληψη του.

 

Όσοι κάνουν κακό, το σπέρμα τους δεν θα επιζήσει.

Σύ ακούς τους καταπιεσμένους, καθώς  από πάνω τους διαβαίνεις,

κι’ αναζητάς τα δίκαια τους.

Σύ αφουγκράζεσαι, ω Σαμάς, την προσευχή, την ικεσία, τον ύμνο,

την γονυκλισία, την ταπείνωση και τις μετάνοιες.

Απ’ τα βάθη του στήθους του ο ταλαίπωρος κράζει προς σε.

Ο κακότυχος, ο αδύνατος, ο βασανισμένος, ο φτωχός,

πάντοτε προς σε έρχεται, με σπαρακτικό τραγούδι παρακλήσεως…….

Αυτούς που γονατίζουν προς σε, λευτερώνεις κι’ εξαγνίζεις.

Σύ δέχεσαι τον ύμνο αυτών που σε δοξολογούνε.

 

Οι άνθρωποι υποκλίνονται μπροστά στο μεγαλείο σου.

Η συγκομιδή της θάλασσας κι’ όλα όσα απ’ τα βάθη της βγαίνουν,

ο φόρος που πληρώνει το ποτάμι, ω Σαμάς, κείνται μπροστά σου.

…… Αλλά αυτούς, που, ανόητοι, ασεβή λόγια λένε στο θεό,

σαν τα σύννεφα που διαβαίνουν πάνω στο πρόσωπο της πλατιάς γης

και στέκονται πάνω στα ψηλά βουνά, έτσι ο θεός θ’ αφανίσει……..»

 

 2) Ο  Ύμνος  του  Αχαινατών  προς τον Ατόν- Ήλιο.

       Ο Αχαινατών, (ή Ακενατόν), Φαραώ της Αιγύπτου βασίλεψε από το 1353 ως το 1336 π.Χ., 17 σημαντικά στην ιστορία χρόνια, αφού υπήρξε ο πρώτος που εισηγήθηκε και επί των ημερών του επέβαλε και στους υπηκόους του μονοθεϊστική θρησκεία στο αρχαίο βασίλειο της Αιγύπτου.

Στον  θρόνο ανέβηκε νεαρότατος, σαν  Αμένοφις (Αμενχοτέπ / «Ο Άμμων είναι ικανοποιημένος») Δ΄, όμως σύντομα άλλαξε το όνομα του σε Ακενατόν («Εκείνος που υπηρετεί τον Aτόν»),  προς τιμήν ενός νέου θεού, του Ατόν - Ήλιου, ύψιστου μεταξύ όλων των άλλων,  θεού του φωτός,  δημιουργού και  στοργικού πατέρα όλου του κόσμου. Ο Ατόν φτιάχτηκε να είναι θεός κατ' εξοχήν ηθικός, δίκαιος κριτής, έμπλεος αγάπης και κάλλους.

           Αμέσως, ως απ’ αυτή τη μεταρρύθμιση, προκλήθηκαν σοβαρές αντιδράσεις από τα πανίσχυρα  ιερατεία του κράτους των «Δύο χωρών»  (Άνω Αίγυπτος με πρωτεύουσα τις Θήβες, όπου ο ναός του Άμμωνα-Ρα  και  Κάτω Αίγυπτος, πρωτεύουσα της η Μέμφις, όπου ο ναός του Φθα).

Λόγω των σφοδρών αυτών αντιδράσεων, ο  Φαραώ μετέφερε την πρωτεύουσα του  (ενοποιημένου) βασιλείου του από τις Θήβες, σε μια καινούργια πόλη που έχτισε στην περιοχή της σημερινής ελ-Αμάρνα, στα μισά της απόστασης ανάμεσα Μέμφιδα και Θήβες, την οποίαν ονόμασε Ακχετατόν («Ορίζοντα του Aτόν»), όπου έκτισε υπέρλαμπρο ναό, αφιερωμένο στον Aτόν, τον θεό-Ήλιο.

Εκεί,  βασίλεψε μαζί με την αγαπημένη του σύζυγο, την πανέμορφη (διάσημη για τον ωραίο, μακρύ λαιμό της) Νεφερτίτη, με την οποίαν απέκτησαν 6 θυγατέρες.

Στον 9ο χρόνο της βασιλείας του ο Ακενατόν προχώρησε ακόμα παραπέρα τη μεταρρύθμιση του: Κατάργησε συλλήβδην όλο το παραδοσιακό πάνθεον της Αιγύπτου,  επέβαλε δηλαδή -αυστηρά- τον μονοθεϊσμό. 

       Ο Αχαινατών δεν έζησε αρκετά ώστε η θρησκευτική επανάσταση του να προλάβει να ριζώσει. Πέθανε τον 17ο χρόνο της βασιλείας του. Οι νεαροί διάδοχοί του Σμενκάρε και Τουταγχατόν, ο οποίος άλλαξε το όνομά του σε Τουταγχαμών (Η ανακάλυψη του τάφου του το 1922, αποτέλεσε μεγάλης αξίας αρχαιολογικό γεγονός), δεν είχαν το σθένος να αντισταθούν στις πιέσεις του αποδυναμωθέντος από τα μέτρα της θρησκευτικής μεταρρύθμισης, αλλά ισχυρού ακόμη παραμένοντος ιερατείου του Άμμωνα. 

Έτσι, λίγο μετά το θάνατό του, ο «αιρετικός» Φαραώ Aχαινατών χαρακτηρίστηκε επίσημα «καταραμένος», η πρωτεύουσά του εγκαταλείφθηκε, τα κτίσματά του καταστράφηκαν και το όνομά του διαγράφτηκε από τα αρχεία του κράτους.

Η λατρεία του Aτόν-Ήλιου συνεχίστηκε για μερικά ακόμα χρόνια, αλλά σύντομα ξεχάστηκε……  Ωστόσο, τούτη η πρώιμη ρίζα του «ενοθεϊσμού», αργότερα, θα βρει το δρόμο της στην ιστορία της εξέλιξης των θρησκειών……..

 

«Η αυγή σου είναι όμορφη στ’ ουρανού τον ορίζοντα,

ω έμψυχε Ατόν, αρχή της ζωής!

Όταν υψώνεσαι στον ανατολικό ορίζοντα των ουρανών,

πλημμυρίζεις την κάθε χώρα με την ομορφιά σου,

γιατί είσαι ωραίος, μεγάλος, αστραφτερός ψηλά πάνω απ’ τη γη.

Οι ακτίνες ζώνουν τις χώρες που ‘χεις δημιουργήσει, Ρα,

κι όλες τις συνεπαίρνεις αιχμάλωτες, τυφλωμένες με την αγάπη σου.

Αν κι είσαι μακριά, οι ακτίνες σου βρίσκονται πάνω στη γη.

Αν κι είσαι ψηλά, τα’ χνάρια σου είναι η ‘μέρα.

 

Όσο κάθεσαι στον δυτικό ορίζοντα των ουρανών,

ο κόσμος μένει στο σκοτάδι, σαν τους νεκρούς.

Η νύχτα κυριαρχεί, το σύμπαν είναι στη σιωπή,

κι ο Δημιουργός του αναπαύεται, πέρα απ’ τον ορίζοντα.

Όλοι κοιμούνται σε θαλάμους, με τυλιγμένα τα κεφάλια τους

και τα ρουθούνια τους κλειστά, χωρίς κανείς να βλέπει τον άλλο.

Τα λιοντάρια προβαίνουν απ’ τις κρύπτες τους

κι' όλα τα ερπετά δαγκώνουν.

 

Μα λαμπερή είναι η γη, όταν στον ορίζοντα υψώνεσαι

και, σαν Ατόν, λαμποκοπάς τη ‘μέρα.

Χάνεται το σκοτάδι σαν στέλνεις κάτω τις ακτίνες σου.

Οι Δύο Χώρες (ΣΗΜ: η Άνω και η Κάτω Αίγυπτος) σ’ ευθυμία

ξυπνούν και στέκουν στα πόδια τους, γιατί συ τις ανύψωσες.

Έχοντας τα μέλη τους λουσμένα, όλοι ντύνονται τα ρούχα τους

κι ανυψώνουν τα χέρια τους λατρευτικά προς την αυγή σου.

 

Τότε, σ’ όλο τον κόσμο καθένας εκτελεί το έργο του.

Όλα τα κτήνη αναπαύονται πάνω στη νομή τους,

όλα τα δένδρα και φυτά ανθίζουν.

Τα φυτά φτερουγίζουν στους δικούς τους βάλτους,

τα φτερά τους, λατρευτικά, υψώνονται προς ‘σένα.

Όλα τα πρόβατα χορεύουν στα πόδια τους,

όλα τα φτερωτά όντα πετούν.

Ζουν, αφότου έλαμψες επάνω τους.

Τα καράβια ταξιδεύουν και ενάντια στο ρεύμα,

στο ποτάμι τα ψάρια αναπηδούν μπροστά σου…..

 

Σύ  είσαι αυτός που έπλασες το παιδί μεσ’ στη γυναίκα,

τροφός του και μέσα στη μήτρα,

συ δημιούργησες το σπέρμα στον άντρα.

Εσύ πνοή έδωσες να ζωντανέψει κάθε πλάσμα,

όταν, τη μέρα που θα γεννηθεί, βγαίνει απ’ το σώμα.

Εσύ ανοίγεις το στόμα του στο λόγο,

εσύ παρέχεις ό,τι χρειάζεται…………..

 

…… Πόσο ποικίλα είναι τα έργα σου,

και είναι κρυμμένα από ‘μας, ω εσύ μόνε θεέ,

που τις δυνάμεις σου άλλος κανείς δεν έχει».

 

 

Υ. Γ. 

Πηγές: UNESCO: “H ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ” (Τομ. 3, σελ. 1008–1032), Coogle κ.ά.