Η πολυθρόνα - θεατρικό έργο

 

Η   πολυθρόνα

θεατρικό έργο

Τα  ΠΡΟΣΩΠΑ  του  ΕΡΓΟΥ

ΜΙΧΑΛΗΣ …..επιπλοποιός

ΛΕΝΑ………. γυναίκα και βοηθός του Μιχάλη

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ....κόρη του Γιάννη Καμηλάτη, 50 ετών

ΘΑΝΑΣΗΣ ...... άντρας της Ελευθερίας

ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ   βιβλιοπωλείου.

ΠΕΛΑΓΙΑ ...... “βομβόπληκτη”,  65 ετών

ΜΑΤΙΝΑ …….“βομβόπληκτη”,  78 ετών

ΓΙΑΝΝΗΣ     ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ  (Λέανδρος   Χατζηγιώργης) 78 ετών

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ    ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ… >80 ετών

Το έργο διαδραματίζεται στην περιοχή  Αθήνας – Πειραιά, από 7 έως 11 Ιανουαρίου 1994.

 ΣΚΗΝΗ  1^η:   Στο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Εργαστήριο επισκευής επίπλων σε  Αθηναϊκή γειτονιά.  Παρασκευή  7  Γενάρη  1994.

ΛΕΝΑ: ……Το ερώτημα αν αξίζει να επισκευάσουν τα παλιά τους έπιπλα απασχολεί  όλους  τους πελάτες μας….. Εξαρτάται…… Άλλοι θ’ αποφασίσουν τελικά ν’ αγοράσουν καινούργια, συνήθως βιομηχανοποιημένα.… Όσοι όμως διαθέτουν έπιπλα αξίας και γούστο, όπως εσείς,  τα φτιάχνουν.   

ΜΙΧΑΛΗΣ: Θα τα δείτε φρεσκολουστραρισμένα και με τις  καινούργιες  ταπετσαρίες τους  και  δεν θα τα γνωρίσετε.  Θα νομίσετε  ότι μπήκατε σε άλλο σπίτι…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Άδειασε το σπίτι μας, που σας τα φέραμε.  Ευτυχώς που φεύγουμε την Πέμπτη…

ΛΕΝΑ:  Για πείτε μας για  τη νέα σας μετάθεση στο Άμστερνταμ!   Πολύ σας ζηλεύω που θα ζήσετε σε μια όμορφη πόλη με γραφικά κανάλια και πολλά μουσεία!

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Έτσι μας λένε όλοι…. Δεν βαριέσαι... Εμείς πάντως έχουμε  κουραστεί από τις συνεχείς  μετακινήσεις  στη δουλειά  μας.    

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Στενοχωριέμαι  που ο μπαμπάς εδώ θα μείνει μόνος. Εμείς βέβαια θα βρεθούμε πιο κοντά στα παιδιά μας και τ’ αδέλφια μας…. 

ΛΕΝΑ:  Δεν σ’ έχω ρωτήσει.  Πως πάνε  τα πράγματα στην  -πρώην πια- Ανατολική Γερμανία;  Οι  δικοί  σας εκεί,  τι λένε;  

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μμμ…. Ξέρεις… Αυτά που ενδιαφέρουν τον πολύ κόσμο…. δουλειές, μισθοί, προοπτικές, αυτά φαίνονται  καλλίτερα τώρα.

ΛΕΝΑ: (Προς την Ελευθερία) Η αδελφή σου, η συμπάθεια μου, η Ευρυδίκη, Όϊριντίκε  (Eurydike)  όπως  την φωνάζετε στα Γερμανικά, τι κάνει; Την περιμένατε νομίζω στις γιορτές.  Δεν τη είδα….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Δεν ήρθε τελικά.  Έμεινε να φροντίσει τη πεθερά της που έσπασε το πόδι της και μπήκε σε γύψο. Χτύπησε άσχημα η καημένη, σαν γλίστρησε σε πάγο και έπεσε κάτω…. (Ξαφνικά)… Ά!  Θα το ξέχναγα. Θα δεις Μιχάλη στα κομμάτια  που σας φέραμε και μια πολυθρόνα, για την οποία δεν είχαμε μιλήσει. Είναι από το διαμέρισμα του μπαμπά μου. Φθαρμένη αρκετά… Βαλ’ της κι’ αυτής  από το ίδιο ύφασμα που διαλέξαμε για τον μικρό μας τον διθέσιο καναπέ.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Την έχει στο γραφείο του.  Αν δεν έλειπε στο χωριό, μπορεί και να μην μας άφηνε να του την πάρουμε…. Δεν θέλει  να ανακατευόμαστε με τα πράγματα του. 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μαζί με τ’ άλλα την φτιάχνετε κι αυτήν. Μόνον δώστε της προτεραιότητα. Αν είναι δυνατόν τελειώστε την μέχρι την ερχόμενη Τρίτη που επιστρέφει από το εξοχικό μας. 

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Ζόρικο να προλάβουμε.  Πάντως θα την πιάσουμε  σήμερα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Θα  γκρινιάξει,  αν δεν την βρει στην θέση της….

ΜΙΧΑΛΗΣ: (Σκάει πονηρό χαμόγελο)…… Γιατί; Μήπως επειδή μέσα έχει κρύψει λίρες;  Θα το δούμε, όταν ξηλώσουμε τα παλιά της υφάσματα.…  Μην με κοιτάτε παράξενα…. Συνάδελφοι μου έγιναν πλούσιοι από την μια στιγμή στην άλλη, όταν τους έτυχε να ανακαλύψουν θησαυρούς,  μέσα  σε στρώματα κρεβατιών και σε καναπέδες.

ΛΕΝΑ: Γι’ αυτό τ’ αφεντικά το ξήλωμα, δεν ανέθεταν ποτέ σε βοηθούς. Το έκαναν οι ίδιοι, όταν βρίσκονταν ολομόναχοι.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Είκοσι  χρόνια υπάλληλος, δεν είχα δει αποξήλωση ταπετσαρίας.  Κλείναμε το μαγαζί το βράδυ, με τα έπιπλα του πελάτη όπως μας τα είχε φέρει και το πρωί που ανοίγαμε, τα βρίσκαμε αποξηλωμένα, με τις παλιές τους τζίβες πεταμένες στο πάτωμα.  

ΛΕΝΑ: Κοσμήματα και λίρες που δεν εύρισκαν οι παλαιοί αλλού να κρύψουν με ασφάλεια, τα καταχώνιαζαν σε παπλώματα και καθίσματα. Για καιρό έμεναν εκεί φυλαγμένα. Πολλές φορές τα ξεχνούσαν κι οι ίδιοι.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Και μετά  θάνατον, οι κληρονόμοι τους δεν είχανε  ιδέα.   

ΘΑΝΑΣΗΣ: Εσύ, στα χρόνια που δουλεύεις -σαν αφεντικό- βρήκες τίποτα ποτέ σου… εκεί που ψαχουλεύεις μόνος σου τα βράδια;

ΜΙΧΑΛΗΣ: Πως!  Σκόνες, στάχτες και σκόρους.       

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Καημένε μου, τα ίδια θα βρεις και τώρα.  

ΜΙΧΑΛΗΣ: Ποτέ δεν ξέρεις.... Πάντως σήμερα κάτι διαισθάνομαι…. Λένα,  λες σήμερα ν’ αλλάξει η τύχη μας;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Συγγνώμη,  μήπως λογαριάζετε χωρίς τον «ξενοδόχο»;  Στον μπαμπά μου θ’ ανήκει  και  ότι  βρεθεί μέσα στα πράγματα του.  Εσείς απλά θα δικαιούσθε…  τα νόμιμα εύρετρα.     (Γελούν)

ΛΕΝΑ: Μιχάλη, δεν φέρνεις την πολυθρόνα του κυρ-Γιάννη από την αποθήκη;  Δεν θα προλάβουμε, αν δεν την αρχίσουμε αμέσως. (Βγαίνει έξω ο Μιχάλης. Η Λένα ταχτοποιώντας διάφορα πράγματα πάνω σε πάγκους εργασίας, σχολιάζει)….. Κουβέντα να γίνεται... Πάει   η εποχή που  οι  θησαυροί ήταν διαμαντόπετρες και  χρυσός.  Κασέλες ξέχειλα γεμάτες με μαργαριτάρια, αργυρά σκεύη και χρυσά νομίσματα  -αγαπημένη φαντασία των παιδιών -  κρύβονται πια μόνο μέσα σε σελίδες  παραμυθιών… Στις περιπέτειες του κάπταιν  Χουκ και του κόμη Μόντε - Κχρίστο….

ΜΙΧΑΛΗΣ:  (Μπαίνει κουβαλώντας την πολυθρόνα)  Θεόβαρη η αφιλότιμη. Σίγουρα 100 λίρες θα τις έχει…. Ακούω και  κουδουνίσματα σαν την κουνώ...  Λένα, για φέρε μου το  ψαλίδι… (Την τοποθετεί στον πάγκο και  με το ψαλίδι κόβει τα υφάσματα του καθίσματος και της πλάτης. Οι τζίβες  σκορπίζονται  στο δάπεδο…. Τίποτα!)

ΛΕΝΑ:  Άνθρακες ο θησαυρός.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Εκπληκτικό show! Το κάνεις με κάθε σου πελάτη;  (Γελούν)  Να πηγαίνουμε όμως, μην σας καθυστερούμε άλλο. Έχουμε κι’ εμείς  ουκ ολίγες  δουλειές.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Εντάξει παιδιά. Τα ξαναλέμε.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Σας χαιρετούμε προς το παρόν. Πριν φύγουμε για Ολλανδία σας κάνουμε  μια  τελευταία επίσκεψη…. Ο Θανάσης και η  Ελευθερία φεύγουν από το μαγαζί…. Ο Μιχάλης και η Λένα εργάζονται πίσω από πάγκους με έπιπλα, χρώματα, υφάσματα, μικροεργαλεία κλπ.  Κουβεντιάζουν, σχολιάζουν...

ΜΙΧΑΛΗΣ:….. Άκουσες τι είπε;  Όλα καλά για τους δικούς τους! Τώρα (Περιπαιχτικά) έρχονται με «OPEL»-άρες!.... Πάνε τα σαραβαλάκια τους «Wartburg» και «Trabant»….  Ενιαίο Γερμανικό κράτος, βλέπεις.  

ΛΕΝΑ: Άλλαξαν οι εποχές Μιχάλη. Διάβαζα προ ημερών ένα ωραίο άρθρο στην εφημερίδα. Δεν ξέρω αν το πρόσεξες και συ. Έγραφε:…  “Του χρόνου οι ηγέτες όλων των κρατών ετοιμάζονται να γιορτάσουν την στρογγυλή 50η επέτειο της νίκης της 8ης Μαΐου του ‘45… Θα  διοργανωθούν λαμπρές τελετές, όπου θα βρεθούν αγκαλιασμένοι νικητές και ηττημένοι.  Ίδιους πανηγυρικούς λόγους θα εκφωνήσουν θύματα και θύτες”. Και διερωτώταν ο αρθρογράφος: “Που αλήθεια  θάφτηκαν οι μνήμες των λαών;  Πως έγινε και πριν ακόμα φύγει η γενιά του πολέμου,  εξαφανίστηκαν  και τα κατάλοιπα του”;

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Μα συνέβη,  πριν καλά – καλά  τελειώσει η σύρραξη, οι εχθροί  να μεταβληθούν σε φίλους!  Βλέπεις, μας προέκυψε νέος  εχθρός, που δεν ήταν άλλος από τον πρώην μεγάλο σύμμαχο μας….   

ΛΕΝΑ: Κι’ έκπληκτοι βλέπουμε τελευταία τον τελευταίο αυτό εχθρό, την «Αυτοκρατορία του απόλυτου κακού» και σύμπασες τις δορυφορικές του  χώρες,  εν σώματι και εν μιά νυκτί, να παίρνουν στροφή 180 μοιρών……. Να πέφτει το “σιδηρούν παραπέτασμα”!

ΜΙΧΑΛΗΣ:…… Ζωντανή ιστορία  πρέπει να ‘ναι ο παππούς!  Δεν βγάνεις όμως εύκολα  κουβέντα  για το παρελθόν του, έτσι δεν είναι;

ΛΕΝΑ: Και αυτός και η Ελευθερία δεν ανοίγονται σε συζητήσεις για τα  παλιά… Βέβαιο είναι πάντως, ότι  έχουν περάσει από «χίλια κύματα».  Θανάτους, κυνηγητά,  εξορίες, προσφυγιά… 

ΜΙΧΑΛΗΣ: Μερικές εμπειρίες τους, τραυματικές, δεν θα ‘χουν επουλωθεί  ακόμα.

ΛΕΝΑ: Ποιος ξέρει.... Φαίνεται  να ‘χουν  ένα αίσθημα πικρίας.  Ίσως  από τις πρόσφατες κοσμογονικές αλλαγές στον Ανατολικό κόσμο, που συμπαρέσυραν μαζί  ολόκληρα  συστήματα αξιών και ιδανικών,  στα οποία είχαν πιστέψει και για τα οποία είχαν αγωνιστεί.

ΜΙΧΑΛΗΣ: Δεν έχει απομείνει τίποτα από τις παλιές ιδεολογίες που κατέρρευσαν…. Μόνον ερείπια… 

ΛΕΝΑ:  Είπες ερείπια!..... Δεν θυμάμαι  αν σου ‘χω πει,  ότι η Ελευθερία έχει διασωθεί μέσα από ερείπια. Τα πραγματικά εννοώ. Από τον βομβαρδισμό του σπιτιού  τους στον  Πειραιά, επί  κατοχής.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Ναι;…  Κατ’ αρχάς, πόσο χρονών να είναι;

ΛΕΝΑ:  Η  Ελευθερία είναι γεννημένη το ’43.  Σήμερα λοιπόν είναι 50 - 51 χρονών. Το ξέρω, γιατί κάποτε μου είχε πει  ότι στον βομβαρδισμό του Πειραιά - αρχές  Γενάρη του ’44 - ήταν  αχρόνιστο μωρό. Αυτή μέσα στη κούνια της σώθηκε από θαύμα. Η μητέρα της όμως…. από τα χαλάσματα  ανασύρθηκε νεκρή.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Τι λες!… δεν το ήξερα.

ΛΕΝΑ: Την μαύρη εκείνη ώρα ο πατέρας της δούλευε τη βάρδια του σε κάποιο εργοστάσιο ηλεκτρικής εταιρείας, αν δεν κάνω λάθος. Στο σημείο όμως εκείνο της πόλης  δεν έτυχε να πέσουν βόμβες.

ΜΙΧΑΛΗΣ: Έχω διαβάσει για την φοβερή αυτή τραγωδία, που δυστυχώς προκλήθηκε από  τους  Άγγλο – Αμερικανούς  συμμάχους μας.

ΛΕΝΑ:…. Ίδιο το σκηνικό εκατοντάδες φορές, σ’ εκατοντάδες πόλεις! Πρώτα ηχούσαν οι σειρήνες συναγερμού - σάλπιγγες των «Αγγέλων της Αποκάλυψης» - και μετά, τα σιδερένια  μαύρα πουλιά  -που έρχονταν κι έφευγαν κατά κύματα- σκορπούσαν στη γη θάνατο και φωτιά:  Γκερνίκα,  Λονδίνο,  Κόβεντρι,   Πέρλ Χάρμπορ….  Και  σε ισοζύγιο αίματος και καταστροφών:… Μόντε Κασσίνο, Κολωνία, Δρέσδη…..  Και η  απόλυτη  φρίκη:… Χιροσίμα και  Ναγκασάκι. 

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Στόχος των βομβαρδιστικών στον Πειραιά θα ήταν τα πλοία και τα  εργοστάσια, ασφαλώς… 

ΛΕΝΑ: Όμως στο λιμάνι και στις εκεί εγκαταστάσεις των Γερμανών,  λίγες οι ζημιές. Αντίθετα πολλοί οι νεκροί στον  άμαχο πληθυσμό.  Το κέντρο της πόλης ιδιαίτερα μεταβλήθηκε σε σωρό ερειπίων, απ’ όπου η σκόνη, ανάκατη με τον κλαυθμό και τον οδυρμό  των ανθρώπων,  έφθασε μέχρι τον ουρανό. 

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Συμβαίνει στον πόλεμο, πυρά να  βάλλουν  και κατά  φίλων από  λάθος....   

ΛΕΝΑ: Έτσι απλά έγινε «λάθος», βρε Μιχάλη; Στην συγκεκριμένη περίπτωση - μάλλον - υπήρξε  αδιαφορία. Στο κάτω-κάτω της γραφής Έλληνες θα κινδύνευαν από τις βόμβες τους και όχι πολίτες βόρειων άριων φυλών!......  Ο κύριος βομβαρδισμός έγινε καταμεσήμερο, με καιρικές συνθήκες άριστες και χωρίς σοβαρή αντιαεροπορική αντίσταση. Επακολούθησαν και άλλοι την νύκτα, έτσι στα τυφλά κι’ αυτοί,  για να ολοκληρωθεί το δράμα.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Στους εμπόλεμους, μόνον η επίτευξη στρατηγικών στόχων ενδιαφέρει. Η ζωή  πολιτών,  το τελευταίο που μετράει.  Γι’ αυτό από τις συνολικές ανθρώπινες απώλειες του πολέμου, 55-60 εκατομμύρια που υπολογίζονται παγκοσμίως, οι άμαχοι  που σκοτώθηκαν ίσως και να ξεπερνούν τα 35-40, αριθμός υπερδιπλάσιος των στρατιωτών που έπεσαν.

ΛΕΝΑ: Το άλλο!; Το συμμαχικό στρατηγείο του Καΐρου είχε χαρακτηρίσει  με ανακοίνωση του τις επόμενες ημέρες την  επιχείρηση … το  λάθος  τους… ως  άκρως επιτυχή!     (Μικρή παύση)

ΜΙΧΑΛΗΣ: Σκέπτεσαι τι του έλαχε τ’ ανθρώπου;! Να δει την γυναίκα του καταπλακωμένη  στα  συντρίμμια του σπιτιού  τους... 

ΛΕΝΑ:… Παρηγοριά ασφαλώς η μπέμπα του που επέζησε.

ΜΙΧΑΛΗΣ: Η παρηγοριά ολοκληρώνεται λίγα χρόνια αργότερα… (Κάπως ειρωνικά )…… με την  νέα, όμορφη  Γερμανίδα σύζυγο του και  τα…. Γερμανάκια που κάνανε. 

ΛΕΝΑ:  Έλα τώρα! Καλόγερος θα γινότανε; Νέος ήταν, δημιούργησε οικογένεια ξανά…. Τι το παράξενο;

ΜΙΧΑΛΗΣ: Δεν είπα τίποτα! Δεν το έβαλε κάτω είπα. Έκανε μια καινούργια αρχή….

ΛΕΝΑ:… και  στην δουλειά του. Είχε  εξαιρετική πρόοδο, μέσα βέβαια στις συνθήκες του τότε καθεστώτος…. 

ΜΙΧΑΛΗΣ: (Ειρωνικά)  Πιθανόν να μπήκε και στην «nomenclatura» τους. Ν’ αναρριχήθηκε στους προνομιούχους του συστήματος.  Τα παράσημα στο σακάκι του να ήταν περισσότερα κι’ απ’ αυτά του μακαρίτη του Μπρέζνιεφ.... Τους τα έδιναν αφειδώς και σήμερα στα παλαιοπωλεία  βρίσκεις να τα πουλάνε με το κιλό….. Γι’ αυτό ίσως να παλιννόστησε   καθυστερημένα,  μετά και την κατεδάφιση του λεγόμενου  «τείχους του αίσχους»…

ΛΕΝΑ: Από το ψιλό-ειρωνικό σου ύφος, καταλαβαίνεις τώρα, γιατί οι άνθρωποι δεν επιθυμούν συζητήσεις που μπορεί να σχολιάζονται με δυσπιστία και κακοπροαίρετα ίσως. Ν’ αναμοχλεύουν ή και να οξύνουν  πολιτικά  πάθη του παρελθόντος.

ΜΙΧΑΛΗΣ: Λογικό να αποφεύγουν τις  ιδεολογικές αντιπαραθέσεις Λένα. Εβίωσαν  καθεστώς όπου διατύπωση διαφορετικής γνώμης, μικρή απόκλιση από  την «επίσημη γραμμή», εγκυμονούσε κινδύνους…      Έτσι, έμαθαν να φυλάγονται… Ακόμα δεν θα τους έχει περάσει ο φόβος.

ΛΕΝΑ: Εγώ ξέρω ότι ηττημένοι και καταστραμμένοι οι Γερμανοί, Ανατολικοί – Δυτικοί, εμφανίζουν, ήδη από την δεκαετία του ’50, οικονομικό θαύμα στις χώρες τους…. Σήμερα;  Ενωμένοι,  ηγεμονεύουν  πανίσχυροι  στην Ευρώπη.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Δεν έχεις και πολύ άδικο….. Να ξανάρθω όμως στον παππού.  Ιδιόρρυθμος τύπος... 

ΛΕΝΑ:  Πώς να ‘χει μείνει αλώβητος  από μια ζωή γεμάτη περιπέτειες ;  

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Όμως, - σε τελευταία ανάλυση - για μια τέτοια ζωή, με περιπέτειες, δεν αξίζει να ζούμε;...  Γι’ αυτό θαυμάζω όσους  αγωνίζονται για  ιδέες και ιδανικά, άσχετα  αν προσωπικά συμφωνώ ή όχι, μ’ αυτά.

ΛΕΝΑ:  Απόλυτα συμφωνεί μαζί σου και ο…. Βολταίρος!    

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Πρόπερσι  που χήρεψε ξανά, γύρισε κι οριστικά πια άραξε στην πατρίδα…. Θέλει - φαίνεται - να κλείσει στα χώματα μας τον βιολογικό του κύκλο.….

ΛΕΝΑ: (Ξαφνικά)  Μιχάλη, δεν αφήνουμε τ’ άλλα που κάνουμε,  να πιάσουμε την πολυθρόνα του;  Αυτή επείγει.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Ναι, ναι!.. Ξεχαστήκαμε με τις κουβέντες. (Τελειώνει βιαστικά  με τ’ άλλα και πιάνει την πολυθρόνα. Αρχίζει να της ξηλώνει και τα μπράτσα…. Αμέσως  έκπληκτος)    Όπα! …. Νάτο! ... Τι λέγαμε;

ΛΕΝΑ:  Τι  είναι ;

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Έλα κοντά να δεις….  (Πλησιάζει και της δείχνει ένα μικρό ανοικτό  φάκελο που ανέσυρε μέσα από ένα μπράτσο της πολυθρόνας… Από μέσα βγάζει δύο φωτογραφίες κι ένα μικρό βαπτιστικό σταυρό. Τα παρατηρούν)………  Ένα χαμογελαστό μωρό…  Στην αγκαλιά των ευτυχισμένων γονιών του.. 

ΛΕΝΑ:  Τι μικρό σταυρουδάκι !.... Διαβάζει στην πίσω του πλευρά: «Ευρυδίκη  28 -5- ‘43» ... Ευρυδίκη... Δεν πρόκειται βέβαια γι’ αυτήν που γεννήθηκε στην Γερμανία καμιά δεκαετία αργότερα από την χρονολογία που αναγράφεται στο σταυρό…

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Τι σχέση να ‘χει με την οικογένεια άραγε;…. Ξέρεις η Ελευθερία να έχει άλλα αδέλφια, εκτός απ’ αυτά που ξέρουμε, τα ετεροθαλή της,  της Γερμανίας;

ΛΕΝΑ:  Δεν νομίζω.  Κάποιου δικού τους κοριτσιού, της κατοχής, θα είναι πάντως.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Το ίδιο έτος που γεννήθηκε  κι’ αυτή;

ΛΕΝΑ: Γιατί όχι. Μια  γυναίκα μπορεί να κάνει δίδυμα, αλλά και δυο γέννες στην ίδια χρονιά, αφού η εγκυμοσύνη διαρκεί  9 μήνες….  Από την άλλη, η αναφερόμενη ημερομηνία θα είναι της βάπτισης… Άρα το κοριτσάκι θα έχει γεννηθεί νωρίτερα. Μπορεί και μέχρι πριν από 1 ή 2  χρόνια ….

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Μάλλον  θα  πρόκειται για  αδελφή της Ελευθερίας,  που για τον άλφα - βήτα λόγο χάθηκε… Γι’  αυτό και ο πατέρας της  ονόμασε την δεύτερη του κόρη με τ’ όνομα αυτό. Ο φάκελος ήταν τοποθετημένος μέσα σε σχισμή του υφάσματος, στο δεξί μπράτσο της πολυθρόνας... (Δείχνει το τεμάχιο του υφάσματος με την σχισμή)… Την σχισμή  σίγουρα  ήξερε  ο κυρ’ Γιάννης, αφού σαν καθόταν στην πολυθρόνα, θ’ ακουμπούσε τα χέρια του στα μπράτσα της. Το παράξενο είναι εκεί μέσα να φυλάει  αναμνηστικά,  σαν αυτά  που βρήκαμε…  Γιατί άραγε;

ΛΕΝΑ: Εκτός κι’ αν το σκίσιμο του υφάσματος είναι πολύ πρόσφατο, να έγινε σήμερα στην μεταφορά και τα ευρήματα ν’ αφορούν κάποιον από τους προηγούμενους χρήστες. Την πολυθρόνα, όπως κι άλλα από οικιακό εξοπλισμό, είχαν αγοράσει από τους κληρονόμους του παλιού ιδιοκτήτη..

ΜΙΧΑΛΗΣ: Ναι, το θυμάμαι...

ΛΕΝΑ: Ας μην πηγαίνει ο νους μας πάντα στο κακό. Ίσως  η βαπτισμένη τον Μάη του ’43  Ευρυδίκη, σήμερα να ζει  και να  χαίρεται τα 51-52 τόσα  χρόνια της ευτυχισμένη και άσχετη με την οικογένεια Καμηλάτη. 

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Μπορεί……  Όμως  το  σπάνιο όνομα Ευρυδίκη,  ίδιο που έχει η  Γερμανίδα κόρη του, αλλά και η σημαδιακή χρονολογία ‘43, δεν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η υπόθεση αφορά αυτούς;

ΛΕΝΑ: … Προβλέπω ν’ ανάψει μεγάλη συζήτηση  το βράδυ στο σπίτι της Ελευθερίας!

ΜΙΧΑΛΗΣ: Αυτοί ξέρουν, ο παππούς οπωσδήποτε. Σαν  αναγνωρισθούν οι γονείς στις  φωτογραφίες, το μυστήριο της σημερινής μας αποκάλυψης θα λάβει τέλος. 

ΛΕΝΑ:  (Έχει κάπως κατσουφιάσει)  Προσπαθώ να το αποδιώξω.  Όμως η διαίσθηση μου λέει ότι ένα κρυφό δράμα κρύβεται στην πολυθρόνα. Δράμα, που εμείς σήμερα ξαναφέραμε στο φως.

ΜΙΧΑΛΗΣ:  Η νύμφη Ευρυδίκη… Ο θάνατος και η κάθοδος της στον Άδη… και  η επαναφορά της στον επάνω κόσμο… Στο φως …..

ΛΕΝΑ: Και τέλος…. η οριστική και αμετάκλητη επιστροφή της στο αιώνιο σκοτάδι, μόλις την αντίκρισε το βλέμμα του Ορφέα…   

 ΣΚΗΝΗ   2^η.   ΣΤΟ   ΣΠΙΤΙ   ΤΟΥ   ΚΥΡ’  ΓΙΑΝΝΗ

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Από τις φωτογραφίες λοιπόν εμείς μόνοι μας, δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Όχι,  αφού καμιά φωτογραφία της μητέρας μου δεν έχω, δεν μου έχει δείξει ποτέ ο μπαμπάς. Όλες θα έφυγαν μαζί με τα μπάζα του σπιτιού. Η μορφή  της μαμάς  μόνο στην μνήμη του πατέρα θα έχει διασωθεί…. Κι αυτή  τώρα πια  θαμπή, ξεθωριασμένη….

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Τρέχα – γύρευε  μισόν αιώνα πίσω … Κι από ένα γάμο, που λόγω του τραγικού  συμβάντος, κράτησε  μόνον  πέντε  χρόνια. 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Παρατηρώντας τις φωτογραφίες)  Η μητέρα που κρατάει στην αγκαλιά της το μωρό διακρίνεται πολύ καθαρά, χαμογελαστή και όμορφη, αλλά δεν ξέρουμε ποια είναι. Το μωρουδάκι μια σκέτη γλύκα!  Ο πατέρας γυρίζοντας να το χαϊδέψει, έχει φωτογραφηθεί πίσω, στην πλάτη, και  δεν  αναγνωρίζεται.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Του πατέρα σου διασώζονται φωτογραφίες  της εποχής…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Αρκετές. Όμως αυτές που ξέρω είναι μετά το 1950-51, αφού τίποτα βέβαια δεν κουβαλήσαμε από την Ελλάδα… Κάποια λίγα πράγματα κάποτε, του είχε στείλει στην Γερμανία ένας παλιός του σύντροφος  από την Αθήνα.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Αν ο άνδρας φαινόταν ευδιάκριτα, τώρα θα γνωρίζαμε αν η οικογένεια ήταν η δικιά σας ή όχι. Από την άλλη, είναι απίθανο κανείς να φυλάει άσχετες μ’ αυτόν φωτογραφίες και αναμνηστικά.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Ο μπαμπάς  ξέρει… Πάντως εγώ  διστάζω να του μιλήσω  γι’ αυτό το θέμα  από το τηλέφωνο.  Έχω πολύ ταραχτεί…. Δεν ξέρω και  πως θα αντιδράσει.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Θα τον ρωτήσουμε λοιπόν την Τρίτη που επιστρέφει.  Δεν αλλάζει μέχρι τότε τίποτα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Ερωτηματικά μου προξενεί το βαφτιστικό σταυρουδάκι: «Ευρυδίκη 28-5-‘43»…..  Εγώ έχω γεννηθεί  3 μήνες  μετά  και είμαι η Ελευθερία... Ποιό είναι λοιπόν το μωρό;…  Ποια η οικογένεια του;

ΘΑΝΑΣΗΣ: Ένα–ένα ας πάρουμε τα πράγματα… (Σκεπτικός, αργά)…. Οι γονείς στις φωτογραφίες, μάλλον είναι οι δικοί σου. Ποιοί άλλοι;   Ως προς το μωρό, δύο τα ενδεχόμενα: Να είναι αδελφάκι σου, αλλά μέχρι τώρα δεν ξέρουμε γι’ άλλο παιδί,  ή, πολύ  πιθανό… να είσαι εσύ το μωρό…. Όσο για τον βαφτιστικό σταυρό…. δεν μπορούμε να ξέρουμε αν αφορά το φωτογραφημένο μωρό,  ή κάποιο άλλο.       

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Λογικά ακούγονται αυτά…

ΘΑΝΑΣΗΣ: Ίσως… εσύ είχες αρχικά δύο ονόματα, αλλά επικράτησε το «Ελευθερία», γιατί  παρέπεμπε στους αγώνες της εποχής εκείνης. Έτσι αργότερα ο πατέρας σου ονόμασε «Ευρυδίκη» την δεύτερη κόρη του, αφού για σένα αυτό το όνομα έμεινε αχρησιμοποίητο… Αυτό βέβαια προϋποθέτει να έχεις γεννηθεί πρωτύτερα και του Μαΐου, αν ο σταυρός τελικά είναι δικός σου!... Να είσαι μεγαλύτερη δηλαδή κατά κάποιους μήνες.  Δεν αποκλείεται….

Ξέρεις  σε  δημοτολόγια που καταστράφηκαν και μετά  ξαναφτιάχτηκαν,  όπως αυτό του Πειραιά όπου ήσασταν γραμμένοι, λόγω αγνοίας, λαθών ή ανευθυνότητας, κάποιοι κατά-γράφηκαν με διαφορετικά από τα πραγματικά τους στοιχεία… (Πονηρά)… Στην ημερομηνία γέννησης, πασίγνωστο, γινόντουσαν και “αλχημείες”. Έτσι οι ανύπαντρες κοπέλες ξεγελούσαν τους υποψήφιους γαμπρούς ως προς την ηλικία τους, τ’ αγόρια απομάκρυναν τις στρατολογικές  υποχρεώσεις τους … κλπ.…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Χαμογελά)… Αν θεωρείς Θανάση, ότι σ’ έχουμε  ξεγελάσει ως προς την ηλικία μου… ή ενδεχομένως  και ως προς την προίκα μου… μπορείς να θέσεις θέμα ακυρότητας του γάμου μας!... (Κοιτάζονται με αγάπη. Μετά σοβαρά)   Ευνόητα  όλα  αυτά, μα η απορία παραμένει.  Εάν η οικογένεια στις δύο φωτογραφίες και ο βαφτιστικός σταυρός αφορούν τον μπαμπά, την μαμά και εμένα ή…. άλλο παιδί τους,  γιατί να ‘ναι κρυμμένα στο μπράτσο ενός καθίσματος και όχι σε περίοπτη θέση στο σαλόνι του σπιτιού  μας;

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Σωστά. Μάλιστα, αν είναι δικό σου το σταυρουδάκι,  γιατί να μην το είχες όλα τα χρόνια; …. Θα μπορούσες και να το φοράς.   

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Θανάση…. Φοβάμαι ότι κάτι σοβαρό έχουμε ανακαλύψει, που επιμελώς έκρυβε ο μπαμπάς… Θα μας μαλώσει και για την πρωτοβουλία μας να δώσουμε για φτιάξιμο την πολυθρόνα του, χωρίς προηγούμενα να τον ρωτήσουμε, αφορμή να γίνουν απροσδόκητες, ενδεχομένως μη επιθυμητές  αποκαλύψεις.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Πάντως η υπόθεση, αν δεν αποδειχτεί άσχετη, είναι πολύ σημαντική  για  την οικογένεια σας….  Είσαι τελικά βέβαιη ότι δεν έχεις - δεν είχες -  κάποτε αδελφή;  Εννοείται από την πρώτη  οικογένεια του μπαμπά σου.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μέχρι το μεσημέρι σ’ αυτό το ερώτημα θ’ απαντούσα: Ναι. Ο πατέρας  μιλούσε για το χαμό -μόνο- της μαμάς κατά την κατοχή. Τώρα  θα πρέπει να τον ξαναρωτήσω... Αν κι’ αυτός  θυμάται πια!

ΘΑΝΑΣΗΣ:  (Σκεπτικός) Δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν χάθηκαν στην κατοχή κι άλλοι δικοί σας άνθρωποι, επειδή μόνο για την μαμά  μιλούσε. Για φέρε στην μνήμη σου ό,τι μπορείς απ’ τα παλιά….. Και μια  λεπτομέρεια, που σου είχε  φανεί αδιάφορη τότε. Μπορεί να έχει την  σημασία της.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Τι να θυμηθώ από την Ελλάδα της δεκαετίας του ‘40… Δεν θυμάμαι πρόσωπα, ονόματα, τόπους. Αμυδρή η ανάμνηση της οικογένειας  που με ανέτρεφε  στην Αθήνα στοργικά.  Προσπαθώ να την φέρω στην μνήμη μου, πάντα ανεπιτυχώς……. Οκτώ χρονών στο Βερολίνο μια αδελφή του Ερυθρού Σταυρού με παρέδωσε στον πατέρα μου. Μοναδική ίσως περίπτωση παιδιού, που οι αρχές επέτρεψαν να  εκπατριστεί  τα χρόνια εκείνα σε ανατολική χώρα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Μήπως ο γάμος με την δική σου μαμά, δεν ήταν για τον μπαμπά σου ο πρώτος και οι φωτογραφίες κι’ ο σταυρός που βρήκαμε σήμερα αφορούν προηγούμενη οικογένεια του, την οποία χώρισε ή έχασε στον πόλεμο;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Αν είναι έτσι, η “Ευρυδίκη του ’43” υπήρξε… ή είναι αν ζει… άλλη μία ετεροθαλής (;) αδελφή μου, όπως η  “Eurydike  του ’54”.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Όλα είναι πιθανά… Τα ερωτηματικά και οι υποθέσεις δεν τελειώνουν… Στα μετέπειτα χρόνια, στο Βερολίνο, θυμάσαι μήπως  κάποια στιχομυθία με την συγχωρεμένη μητριά σου την Martha, που τότε μεν δεν είχες  «πιάσει», τώρα όμως  ενδέχεται  να  δεις υπό άλλη  «οπτική γωνία»; 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Σκεπτική) Δεν βρίσκω τίποτα…. Ο πατέρας έλειπε στη δουλειά πολλές ώρες… Οι συζητήσεις μας όλες αφορούσαν καθημερινά, τρέχοντα θέματα και γινόντουσαν στα Γερμανικά βέβαια, αφού Ελληνικά ήξερε μόνο ο μπαμπάς, εγώ δε κάθε χρόνο και  λιγότερα…  Όπως ξέρεις, τα παιδιά του τη γλώσσα μας διδαχτήκαμε στο σχολείο σαν δεύτερη - μετά τα Ρωσικά -  ξένη γλώσσα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Και τ’ αδέλφια σου δεν την έμαθαν ποτέ ικανοποιητικά. Αλλά και συ, σπαστά θα μίλαγες, ή και ολότελα θα είχες ξεχάσει σήμερα τα Ελληνικά, αν δεν σε παντρευόμουν εγώ  νωρίς…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Γρήγορα σε απορροφά και σε αλλοτριώνει το περιβάλλον σου Θανάση.  Αυτό πια  το έχω ζήσει πολύ έντονα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Δεν είχατε και συγγενείς από την πλευρά του! Ούτε γνωστοί και φίλοι σας είχαν απομείνει μετά από τόσα χρόνια  προσφυγιάς…. Δεν κάνατε  και ταξίδια  στην Ελλάδα επί καθεστώτος…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Δεν στεριώσαμε σε καμιά γη… Πρόσφυγες παντού!.... (νοσταλγικά) Τον πατέρα, ανήλικο ναυτόπουλο από την Βραΐλα της Ρουμανίας, τον έβγαλε ο καπετάνιος στο λιμάνι του Πειραιά βαριά άρρωστο και τον παρέδωσε στον εφημέριο του Αγίου Σπυρίδωνα, για να μην τους πεθάνει στο πλοίο… (Ξαφνικά)…  Θανάση,  δεν μπορώ να το χωνέψω... να  υπάρχει σταυρουδάκι  για  την… την..…

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Είσαι έτοιμη να πεις… αδελφή μου…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Ναι  (λιγμός)…. κι’ εγώ  να μην  έχω δικό μου….

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Πάλι τα ίδια!... Είπαμε!...  Αν τελικά ο σταυρός ανήκει σε μεγαλύτερη αδελφή σου, εσύ, είτε δεν έχεις βαπτιστεί ποτέ, αφού μόλις 4 μήνες μετά την γέννηση σου σκοτώθηκε τραγικά η μητέρα σου και το σπίτι σας διαλύθηκε, μετέπειτα  ο πατέρας σου  κυνηγήθηκε κλπ., είτε το έχασες ή στο αφαίρεσαν, στα τέσσερα  χρόνια που βρισκόσουν σε χέρια ξένων  ανθρώπων. Μικρή σιωπή, περισυλλογή.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Το άλλο που είπες. Να θυμηθώ κάτι παράξενο ή ασυνήθιστο…. Σκέπτομαι… Η παλιά μικρή εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους, που ο μπαμπάς έχει δίπλα εκεί που κάθεται, αριστερά στην πολυθρόνα του… Όταν ήμουν μικρή, μου είχε πει ότι προέρχεται από τους γονείς του… (Κοιτάνε την κρεμασμένη στον τοίχο εικόνα και κατευθύνονται προς αυτήν)….  Δεν την έχω δει από κοντά ποτέ….

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Την ξεκρεμάει από τον τοίχο και την περιεργάζεται. Δίπλα η γυναίκα του) …. Παλιά…. Ωραίο  κειμήλιο…. Την γυρίζουν κι  από πίσω….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Κάτι γράφει πίσω στο χαρτόνι: “Ι.Μ.ΕΦΕΣΟΥ…. Ιερά Μητρόπολις  Εφέσου….και χρονολόγηση μ’ Ελληνικά γράμματα…..  Δες…

ΘΑΝΑΣΗΣ: Από την Ιωνία Μικρασίας και πιθανότατα λατρευτική – λειτουργική…… Η  χρονολογία  αγιογραφήσεως:  _α ϡ ι ς΄ .. (Μουρμουρίζει)… Υποστιγμή άλφα = 1000.  Σαμπί = 900.  Ιώτα = 10.  Στίγμα τονούμενο = 6.  Σημαίνει = 1916!.…… Ίσως να είναι και η χρονιά γέννησης του μπαμπά σου,  αν η εικόνα τον αφορά προσωπικά.  Όμως,  πως να συνδέεται με την Μικρά Ασία, η από  Ρουμανία καταγωγή του;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Δεν ξέρω….. Μην είναι κάποιου παππού ή γιαγιάς, αν κατάγονταν μακρινά από εκεί… Αλλά τότε δεν ταιριάζει η χρονολογία που αναγράφεται… Δείχνει απελπισμένη…

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Προσπαθεί να την ηρεμίσει) Εκατομμύρια εικονίσματα  υπάρχουν σ’ όλα τα σπίτια.  Και την δικιά μας, κάποιος, κάπου, κάποτε την έφτιαξε! Που να ξέρουμε τι σημαίνουν οι  οπισθογραφήσεις της και υπό ποιες συνθήκες περιήλθε στον πατέρα σου….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Φέρνει στο στήθος της τις φωτογραφίες. Γέρνει προς τον άνδρα της απαλά)  Θανάση, θέλω να μάθω  αν η γυναίκα, είναι  η μητερούλα μου…  Είχα κι εγώ την κατά-δική μου μάνα κάποτε, σαν όλα τα παιδιά… Προσφυγοπούλα και ορφανή, όπως μ’ άφησε κι’ εμένα…. Κάποιες φορές νιώθω φιλί της στο μέτωπο μου, απαλό της χάδι στα μαλλιά μου… Θέλω κάποιος να μου πει ότι στις φωτογραφίες είμαι εγώ, με κρατά η  μαμά μου, με χαϊδεύει  ο μπαμπάς μου! 

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Όλα θα διευκρινιστούν  όμορφα κι ωραία  την Τρίτη, που θα επιστρέψει ο πατέρας.  Προς το παρόν λίγη αγωνία… Έλα τώρα... Ας φύγουμε για το σπίτι μας. Έφθασε βράδυ.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Του είπα του “χριστιανού” ν’ αναβάλει για μια-δυο εβδομάδες το κλάδεμα των τριανταφυλλιών και το ραντεβού με τον  ξυλουργό που θα μας φτιάξει την πολυσυζητημένη  πέργκολα στην αυλή.  Θα φεύγαμε και θα μας ξανάβλεπε το καλοκαίρι…. Όμως αυτός δεν κρατιόταν… Φαγώθηκε να την «κοπανήσει» αμέσως μετά τα Φώτα, ανήμερα και της γιορτής του…

ΘΑΝΑΣΗΣ: Η Χριστουγεννιάτικη περίοδος του φάνηκε ατέλειωτος χρόνος.  Είχε μια  ανησυχία.  Δεν συγκεντρωνόταν  με τίποτα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Περίμενε και την Eurydice του… Και στενοχωρήθηκε που δεν μπόρεσε να έρθει.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Ξέρεις τι μου είπε μέσα στ’ αυτοκίνητο μας, όταν τον πήγαινα στον σταθμό να πάρει το λεωφορείο;..… «8 με 10  Γενάρη  κλαδεύω τους θάμνους  κάθε χρονιά  και τα φυτά  το  ‘χουν μάθει  και με περιμένουν. Αν δεν πάω, θα νομίσουν ότι έχω πεθάνει»……. Μισογέλασα,  αυτός όμως συνέχισε  κάπως έτσι…. «Θανάση,  και το στοιχειωδέστατο σωματίδιο της ύλης, το ηλεκτρόνιο ας πούμε, έχει πρόσβαση στην  απέραντη μνήμη μιας παγκόσμιας  “Κοσμικής Συνείδησης”,  όπου εκεί,  σαν σε σκληρό δίσκο Η/Υ, είναι καταγεγραμμένη όλη η Δημιουργία. Από την Μεγάλη Έκρηξη, το  Big Bang, μέχρι  την  Μεγάλη Σύνθλιψη».

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Ομολογουμένως  μεγάλη  φαντασία έχει….

ΘΑΝΑΣΗΣ: Πήρε την απάντηση του όμως….. «Αν είναι έτσι που τα λέτε, τότε τα ηλεκτρόνια των τριανταφυλλιών σίγουρα γνωρίζουν και ότι ζείτε…. Επομένως δεν θα ανησυχήσουν»!     

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Φυσική  και φιλοσοφία απασχολούν την σκέψη του κάθε λεπτό… Όσοι τον βλέπουν σκεφτικό, νομίζουν ότι αναθυμάται την περιπετειώδη ζωή του και τα σχετικά. Λάθος! Προβλήματα μαθηματικών και ασκήσεις ηλεκτρομηχανολογίας όλη μέρα έχει στο μυαλό του  και τις λύνει ή… δεν τις λύνει, ασταμάτητα… (Με άλλη διάθεση)... Πότε θα μας τηλεφωνήσει άραγε, να μάθουμε  ότι έφθασε καλά….

ΘΑΝΑΣΗΣ: Δεν θα βρει εύκολα τηλέφωνο εκεί, αφού  τα μαγαζιά της περιοχής είναι κλειστά στην ερημιά,  καταχείμωνο. 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Καλά! Πάμε σπιτάκι  μας τώρα… Να  βάλουμε  πάνω στο τραπέζι αυτά που φέραμε από το καθαριστήριο. Να δει και να  κρεμάσει τις κουρτίνες η Χρυσάνθη αύριο, που θα ‘ρθει να του καθαρίσει το σπίτι…. Θέλω να τα βρει όλα στην εντέλεια ο μπαμπάς.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Ακόμα και καινούργιο ύφασμα στην πολυθρόνα του…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μη μου το θυμίζεις! Δεν ξέρουμε αλήθεια τι θα μας βγάλει αυτή η ιστορία…..

         Ο άντρας τακτοποιεί μια στοίβα ρούχα  στο τραπέζι, ενώ η γυναίκα βρίσκει από την αρμαθιά της το κλειδί για να κλειδώσει την εξώπορτα φεύγοντας. Τότε κτυπά το τηλέφωνο. Μετά από μικρό δισταγμό, η Ελευθερία αποφασίζει να το σηκώσει,  μουρμουρίζοντας  “Ποιος να ‘ναι;” )……. Εμπρός!

ΦΩΝΗ: (Από την άκρη του σύρματος)  Παρακαλώ  του κυρίου  Καμηλάτη;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Μάλιστα, αλλά δεν είναι  τώρα  εδώ.

ΦΩΝΗ:  Να σας πω.  Έχω  να σας παραδώσω ένα  περιοδικό….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Δεν παίρνετε ξανά τηλέφωνο μετά την ερχόμενη Τετάρτη - Πέμπτη, για να συνεννοηθείτε με τον ίδιο;

ΦΩΝΗ: Μου ‘χουν πει  μέχρι αύριο να ‘χω τελειώσει μ’ όλες τις παραδόσεις.  Εσείς έχετε μείνει τελευταίοι!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Λυπάμαι, αλλά ο ιδιοκτήτης απουσιάζει για λίγες ημέρες.

ΦΩΝΗ: Είμαι κοντά, και μια που βρήκα εσάς, να περάσω να σας το αφήσω;… Να τελειώσω κι εγώ  με την δουλειά που ανέλαβα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Ξέρετε, δεν μου έχει πει τίποτα και δεν νομίζω να παίρνει κάποιο έντυπο μ’ αυτόν τον τρόπο …

ΦΩΝΗ:  Μα το έχει  και  προπληρώσει!.... Τέλος πάντων, όπως θέλετε….

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Βιαστικά προς την γυναίκα του)… Ρώτα τον τι περιοδικό είναι;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μια στιγμή πριν κλείσετε. Μου λέτε τι περιοδικό είναι αυτό που θέλετε να μας φέρετε;

ΦΩΝΗ: Επετειακή έκδοση μας με τίτλο: «50 χρόνια από τον βομβαρδισμό του Πειραιά».  Ένα τεύχος του  είναι να παραδοθεί  στον κύριο  Γιάννη Καμηλ...

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Θα το πάρουμε οπωσδήποτε. Τώρα.… Σας περιμένουμε! 

ΣΚΗΝΗ  3^η:   Στο  ΣΠΙΤΙ του ΘΑΝΑΣΗ και της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Το βράδυ της ίδιας ημέρας. Καθισμένοι σε δυο καρέκλες. Ξεφυλλίζουν  το περιοδικό και συζητούν…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Πολύ συγκινήθηκα που είδα στον κατάλογο των θυμάτων και το όνομα της μητέρας μου... Αρετή Καμηλάτου, ετών 25… Η Αρετή, η Αρετούσα μου…. Σε κάθε εικόνα αγίας, νομίζω πως την αναγνωρίζω.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Ατέλειωτη  σειρά ονομάτων.  Άνδρες, γυναίκες, παιδιά… με την ηλικία τους. Πολλοί και οι χωρίς καμία αναγνώριση...... Πως  αλήθεια αισθάνθηκες  που δεν είδες  όνομα  «Ευρυδίκη»  ανάμεσα  στα παιδιά - θύματα;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Ανακούφιση οπωσδήποτε. Δεν ξέρω πως θα ένιωθα διαφορετικά… Έτρεμαν τα χέρια μου και κρυφά προσευχόμουν να μην υπάρχει σε σκοτωμένο παιδί αυτό το όνομα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Πάντως αρκετοί θάφτηκαν χωρίς να ‘χουν  αναγνωριστεί.  Ειδικά τα νήπια.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Η «δική» μας  είχε όνομα και γονείς… Εκτός κι αν….

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Ανακάθεται) Πιάστηκε η μέση μου…. Δεν κρατήσαμε και δυο πολυθρόνες “της προκοπής” να καθόμαστε  αναπαυτικά τις μέρες που μας  μένουν μέχρι να φύγουμε.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Δεν πειράζει.  Όταν γυρίσουμε, θα τα βρούμε όλα  στη θέση τους και καινούργια…..  Η ατυχία είναι που δεν θα μπορέσουμε να παρευρεθούμε  στο μνημόσυνο των θυμάτων του βομβαρδισμού,  ειδικά φέτος  που θα τελεστεί  με μεγάλη  επισημότητα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Μα μήπως  έχουμε πάει ποτέ μας και σε κανένα;  Πάντα λείπουμε από την Ελλάδα... Λουλούδια μόνο έχουμε αποθέσει  στο μνημείο μερικές φορές.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Λυπημένη)…..  Φέτος θα ήταν ευκαιρία.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Θα ήταν! (Βλέποντας τη γυναίκα του λυπημένη) Προλαβαίνουμε μέχρι την Τρίτη να πεταχτούμε ως εκεί, ν’ αποθέσουμε μια ανθοδέσμη.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Ικανοποιημένη) Πόσο σ’ αγαπώ!.... Να ‘ξερες πόσο σ’ αγαπώ! 

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Θα μας τηλεφωνήσει και στο Άμστερνταμ ο μπαμπάς, για  να μας πει νέα. Ενδεχομένως συναντηθεί και με παλιούς του γνώριμους. Αυτό δείχνουν οι κινήσεις του. Απόδειξη η συμμετοχή του στο σύλλογο και το περιοδικό που έλαβε … Χτυπά το τηλέφωνο…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Χαρούμενη) Mein Vater! (Σηκώνει το ακουστικό) Μπαμπά μου, τι κάνεις; …. Ανησυχήσαμε.... Alles gut?...... Wunderbar!... (Προς τον άντρα της)  Όλα καλά και η πέργκολα δείχνει καταπληκτική. (Στο τηλέφωνο) ......Ναι… σε δυο χρόνια η κληματαριά θα σκεπάσει την αυλή…… Wie?... Dann  werden sie nach Arcadian gehen?..... Wenn  mοglich!..... Wann kommen sie?..... [μεταφρ: Πως;… Μετά θα πάτε στην Αρκαδία;… Αν είναι δυνατόν!... Πότε θα έρθετε;]… Εντάξει..... Ναι, μίλησα με τα παιδιά μας… και με τ’ αδέλφια μας….. Θα σου τον φιλήσω…. Κι από τον Θανάση έχεις χαιρετισμούς… Δεν θα το ξεχάσουμε…. Μπαμπά καληνύχτα.  Παίρνε μας  τηλέφωνο κάθε μέρα.  (Κλείνει το τηλέφωνο χαρούμενη)… Άκου νέα!... 

      ……. Ο μπαμπάς μόλις τελειώσει τις δουλειές του στο εξοχικό μας αύριο, θα πάει σ’ ένα χωριό της Αρκαδίας, όπου θα φιλοξενηθεί  στο σπίτι ενός παλιού του φίλου. Και τη Τρίτη θα μας έρθουν, μαζί κι οι δυο, στην Αθήνα… Τι σκέφθηκε: Για να μην ασχοληθούμε με μαγειρική στο χωρίς έπιπλα σπίτι μας, παραμονές του ταξιδιού μας, μας προσκαλεί να μας κάνει  τραπέζι στο γνωστό ταβερνάκι  της γειτονιάς μας…. Θα είναι ήσυχα καθημερινή μεσημέρι - λέει - στο ιδιαίτερο δωμάτιο με το πιάνο…

ΘΑΝΑΣΗΣ: Τι λέγαμε πριν χτυπήσει το τηλέφωνο; Κάποιες επαφές κάνει με  παλιούς του φίλους και συναγωνιστές…. Ίσως και το ταξίδι του στην Ναυπλία δεν είναι μόνο για κλαδέματα τριανταφυλλιών.… Και η  μετάβαση του στην Αρκαδία,  πιθανόν  δεν προέκυψε τυχαία….. Κάτι  σκαρώνει ο γέρος μας….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Ναι, σίγουρα, το είπε άλλωστε: «Θα τιμήσουμε  την Επέτειο». Εμείς τρεις και ο σύντροφος του από το παρελθόν, τέσσερις… (Μικρή παύση. Ξεφυλλίζοντας το περιοδικό)… Εξαιρετικό! Με φωτογραφίες και δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής, άρθρα και σχόλια ιστορικών και δημοσιογράφων. Μαρτυρίες αυτοπτών, που γλαφυρά περιγράφουν το δράμα της ημέρας…. Τα πριν, τα μετά…. Σαν βρούμε χρόνο να το διαβάσουμε.. Το τεύχος όμως αυτό,  πρέπει να τ’ αφήσουμε  στο μπαμπά.

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Βλέπει το οπισθόφυλλο)  Να σου πω τι σκέφτηκα!  Αύριο, που θα βρεθώ στο κέντρο για τα εισιτήρια και το συνάλλαγμα, πετάγομαι από το βιβλιοπωλείο, κοντά είναι, και αγοράζω ένα αντίτυπο και για μας.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Χαρούμενη) Αν βρεις  κι άλλα  στο  ίδιο θέμα, παρ’ τα κι αυτά.  Θανάση… Πως μεγαλώσαμε!.... Μας  συγκινούν  πράγματα,  που νεώτερους  δεν μας άγγιζαν  και τα προσπερνούσαμε αδιάφοροι.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Η ηλικία των 50 μας χρόνων φταίει!.... Σταθμός  και καμπή στη ζωή  κάθε ανθρώπου.      

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Συμπίπτει  και με το Jubiläum…το Ιωβηλαίο της τραγικής  ιστορίας των γονέων μου…. 

 ΣΚΗΝΗ   4^η:  Στο  ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ

Το πρωί της επόμενης ημέρας, Σάββατο (8 - 1 -1994)

ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ: Λυπάμαι. Ένα τελευταίο αντίτυπο, μόλις το κράτησα για την κυρία… (Την δείχνει στον δίπλα πάγκο να ξεφυλλίζει βιβλία)…… Κάναμε μια πρώτη έκδοση με συγκεκριμένο αριθμό, παραγγελιών κυρίως. Σημείωσε επιτυχία και εξαντλήθηκε αμέσως. Θα την επαναλάβουμε όμως σύντομα, πριν το καλοκαίρι, και τότε σίγουρα θα βρείτε. Ξαναπεράστε  αν κάθεστε  κοντά, αφού πρώτα μας τηλεφωνήσετε...

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Ξέρετε, αναχωρώ για μακρά παραμονή στο  εξωτερικό.

ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ: Αφήστε, αν θέλετε, κάποιο τηλέφωνο κι’ εμείς σας ειδοποιούμε. Μπορούμε και να σας το στείλουμε οπουδήποτε μ’ αντικαταβολή,  μ’ επιβάρυνσή σας  βέβαια των εξόδων  αποστολής.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Ίσως  περάσει να το πάρει ο πεθερός μου….  ευκολότερο.

ΚΥΡΙΑ:……. Συγγνώμη κύριε που παρεμβαίνω, αλλά  ευχαρίστως  να σας παραχωρήσω  το δικό μου,  αφού εσείς θα λείψετε από την Ελλάδα, όπως άκουσα…. Δεν υπάρχει πρόβλημα. Μόλις βγει η νέα  έκδοση, θα το πάρω κι’ εγώ.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Δεν θα το στερηθείτε μέχρι τότε;  Αυτούς τους  5–6 μήνες;

ΚΥΡΙΑ:  Καθόλου. Το έχουν πάρει φίλοι, υπάρχουν πολλά…. αλλά το κυριότερο… Εμείς τα γεγονότα τα έχουμε ζήσει. Είναι καρφωμένα βαθιά στη μνήμη μας, κατάβαθα στην ψυχή μας.. Μας έχουν σημαδέψει.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Σας ευχαριστώ  για το βιβλίο... Λυπάμαι βέβαια που έχετε  βιώσει  τέτοια  εμπειρία… Χάσατε  και κάποιο δικό σας άνθρωπο;

ΚΥΡΙΑ: Ναι, δυστυχώς...... Εσάς; - τη γενιά των γονέων σας προφανώς - ποιο  περιστατικό συνδέει με τον βομβαρδισμό; …… Απομακρύνονται από το μέρος όπου οι  πωλήσεις,  κάθονται σε κάποιο πάγκο του βιβλιοπωλείου, παράμερα.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Η πεθερά μου! Νεότατη τότε. Καταπλακώθηκε μέσα στο σπίτι τους…. Η γυναίκα μου, πολύ  μωρό, δεν θυμάται τίποτα…

ΚΥΡΙΑ:  Έτσι κάπως έχασαν την ζωή τους περισσότεροι από 700  συμπολίτες μας  την ημέρα εκείνη.  Παιδιά, άνδρες, γυναίκες…... μαζί και η δική μου μητέρα…. Μόνο που εγώ τότε ήμουνα  15 χρόνων και τα θυμάμαι όλα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Λυπάμαι… Δυστυχώς δεν  υπάρχει  λογική και ανθρωπιά στον πόλεμο…. Όμως η ζωή συνεχίζεται, έτσι δεν είναι κυρία …α..;

ΚΥΡΙΑ:  Πελαγία.  Ναι,  συνεχίζεται.  Να!..  Εγώ  είμαι σήμερα  γιαγιά με τρία εγγόνια…

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Να ‘στε  καλά, να τους χαίρεστε όλους… (Σηκώνεται, τις δίνει σε χαιρετισμό το χέρι του)  Θα μου επιτρέψετε να φύγω.… Το περιοδικό  το πληρώνω στο ταμείο.  (Πηγαίνει στο ταμείο, παίρνει πληρώνοντας το περιοδικό)…  Και πάλι γεια σας και σας ευχαριστώ!

ΠΕΛΑΓΙΑ: Παρακαλώ,  δεν έκανα τίποτα  κύριε ...ε…

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Θανάσης.

ΠΕΛΑΓΙΑ: Να πάτε στο καλό κύριε Θανάση…. Κρίμα  που δεν θα σας δω την παράλλη  Κυριακή με  την κυρία σας στο  μνημόσυνο μας.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  (Βρίσκεται στην πόρτα εξόδου. Φεύγοντας) Κάποια άλλη χρονιά… Αυτός που δεν θα λείψει φέτος, πρώτη του φορά, είναι  ο πεθερός μου.

ΠΕΛΑΓΙΑ:  (Έχει κι αυτή σηκωθεί και τον πλησιάζει)…… Ποιος είναι;  Μπορεί  να τον έχω ακουστά.  Γνωρίζω  αρκετούς.  Παλιούς γείτονες,  άλλους  από το σύλλογο  που έχουμε,  των “βομβοπλήκτων”….

ΘΑΝΑΣΗΣ:…  Καμηλάτης Γιάννης, τ’ όνομα του.

ΠΕΛΑΓΙΑ: (Έκπληκτη)  Ο…ο… Γιάννης,… ο…  Καμηλάτης ... είπατε…

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Είναι  πεθερός μου..…. που σας έλεγα;

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Ο… ο…   ηλεκτρολόγος;

ΘΑΝΑΣΗΣ: Αυτός! Τον γνωρίζατε βλέπω. Και εντυπωσιακό που τον θυμάστε… Όταν  βομβαρδίστηκε το σπίτι τους, εκτελούσε  την βάρδια του στην Ηλεκτρική.  Έτσι γλύτωσε.

ΠΕΛΑΓΙΑ: Γείτονες ήμασταν!  Δυο σπίτια μας χώριζαν… Ο Γιάννης!...    Μην σας καθυστερώ όμως άλλο, που βιάζεστε... Την Κυριακή μετά το μνημόσυνο, όλοι πίνουμε ένα καφεδάκι δίπλα στο καφενείο.  Αναγνωριζόμαστε, συζητάμε. Ρωτώντας στις παρέες, θα τον “ανακαλύψω”…… Αν τον θυμάμαι, λέει..… Ίσως με θυμάται κι’ αυτός, μεγαλύτερος που είναι.... Τι λεβεντόπαιδο που ήταν!… (Με διάθεση νοσταλγική)…  Δεν θα το υποψιαζόταν καν και  δεν θα σας το ‘χει πει!….  Όλα τα κοριτσόπουλα  της γειτονιάς  ήμασταν τότε  “τσιμπημένα”, “πλατωνικά” βέβαια, και με τους δυο όμορφους γείτονες μας.  Διαφωνούσαμε μεταξύ μας, ποιος είναι πιο χαρισματικός από τον άλλο: O Γιάννης;  ή ο Λέανδρος;... Εγώ πάντως ήμουνα με τον Γιάννη… Ο Γιάννης!  Θα του το  “εξομολογηθώ”… εκ του ασφαλούς.... αν  μετά 50 χρόνια τον ξαναδώ… ο  Θεός να με συγχωρέσει  χήρα, γριά  γυναίκα….

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Με χιουμοριστική διάθεση)  Μην ανησυχείτε.  Χήρος - δεύτερη φορά - είναι κι’ αυτός…. Και δεκατρία χρόνια μεγαλύτερος σας. Δεν θα του κακοπέσετε! 

ΠΕΛΑΓΙΑ: Συγγνώμη που παρασύρθηκα. Οι αναμνήσεις μου φταίνε… Λοιπόν  γεια σας.  Χάρηκα πολύ.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Κι’ εγώ κυρία Πελαγία. (Στην πόρτα εξόδου ξαναστρέφεται προς την κυρία, χαμογελαστά)  ….. Πως τον είπατε τον άλλο; Τον εξ ίσου όμορφο με τον πεθερό μου και ανταγωνιστή του στις “Πλατωνικές κατακτήσεις” των κοριτσιών της γειτονιάς;…. Θέλω να του κάνω πλάκα του  κυρ’ Γιάννη!

ΠΕΛΑΓΙΑ: Μα δεν σας έχει μιλήσει για τον Λέανδρο Χατζηγιώργη  ποτέ; Τον “κολλητό” του;, να τον πω έτσι… Όλοι όσοι τους γνώριζαν, μιλούσαν για την παροιμιώδη φιλία τους…. Δάμωνα και Φιντία τους  είχανε  “βγάλει”.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Λέανδρος! … Δάμων – Φιντίας! ... Δεν τα έχω ξανακούσει.

ΠΕΛΑΓΙΑ: Παράλειψη του ασφαλώς…. Θα τον “μαλώσω”  την άλλη  Κυριακή, αν τελικά τον δω.... (Σκυθρωπή)….. Πολλοί  χάσαμε από ένα-δύο δικούς μας. Η οικογένεια του Λέανδρου όμως χάθηκε ολόκληρη. Δεν υπήρχε καθόλου μετά τον βομβαρδισμό… Από τα ποιο φονικά περιστατικά αυτή τη μαύρη μέρα…. Ημέρα που κατά διαβολική σύμπτωση ξεκίνησε και ηλιόλουστη, ως μη όφειλε, αφού είμαστε στο  καταχείμωνο…. Δεν ντράπηκε ο “πατέρας” μας ο Ήλιος να δει τέτοια αιματοχυσία των “παιδιών” του,  μάλιστα το μεσημέρι,  στο απόγειο του.  

ΘΑΝΑΣΗΣ: Συγγνώμη κυρία Πελαγία, που άθελα μου επανέφερα το θέμα… Κατάλαβα… Το θέμα “καίει”, όπως και ν’ αναφερθείς σ’ αυτό…

ΠΕΛΑΓΙΑ: Αφήστε το καλλίτερα. (Αλλάζει προς το ευχάριστο) Περασμένα, ξεχασμένα! Μέχρι πότε θα συζητάμε δυσάρεστα πράγματα, καταχωνιασμένα στη ασθενική μνήμη λίγων πια και ηλικιωμένων ανθρώπων.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Κυρία Πελαγία… Είπατε υπήρξανε στενοί φίλοι Γιάννης και Λέανδρος.

ΠΕΛΑΓΙΑ: Μόνον φίλοι; Συμμαθητές, συνάδελφοι, συγκάτοικοι, συναγωνιστές…. Δεν μπορεί, θα έχει αναφερθεί σ’ αυτά ο πεθερός σας…

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Ταραγμένος)… Μήπως… θυμάστε και πόσα παιδιά είχε καθένας τους; … και πως τα έλεγαν;

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Μα, εμένα ρωτάτε;  Κι αυτά τα λίγα που σας είπα, δεν τα θυμάμαι όλα από το ’44.  Τα έχω ακούσει σε συζητήσεις μεγαλύτερων σε ηλικία συγγενών και γειτόνων….. (Νοσταλγικά) Από τότε θυμάμαι αμυδρά … τις φιγούρες των κομψών γυναικών… τα  καρότσια των μωρών που τα ‘βγαζαν βόλτα στο δρόμο… το σπιτάκι και την αυλίτσα του με τις πολλές τριανταφυλλιές, που έφθαναν ως το μπαλκόνι του ορόφου και θύμιζαν την  ρομαντική ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας….. Και ότι οι δύο νέοι άνδρες ήσαν όμορφοι, εξιδανικευμένα όμορφοι, στα μάτια μιας 15χρονης αθώας  παιδούλας.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Κυρία Πελαγία… Ποιος;.. ποιοι;.. μπορούν να μας πουν γι’ αυτούς τους  δύο ανθρώπους, γι’ αυτές τις δύο οικογένειες;… Ο πεθερός μου στενοχωριέται, δεν θέλει να μας  μιλά γι’ αυτά και  δεν μας έχει πει  μέχρι σήμερα, σχεδόν τίποτα!

ΠΕΛΑΓΙΑ: Πάει ο νους μου σ’ ένα – δύο πρόσωπα εν ζωή.… Μα αν ο πεθερός σας  έχει  αντιρρήσεις;  Σεβαστείτε και την μέχρι τώρα σιωπή του… Ίσως κάποιων νεκρών ή ζωντανών  διαταραχθεί ο ήσυχος ύπνος.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Άλλες  όμως   συνειδήσεις  μπορεί να βρουν την  δικαίωση και  την ανάπαυση που ίσως ποθούν…

 ΣΚΗΝΗ   5^η:   Στο  ΣΠΙΤΙ  της  ΚΥΡΙΑΣ  ΜΑΤΙΝΑΣ

Την άλλη  ημέρα,  Κυριακή  (9 - 1 – ‘94).  Πίνοντας καφεδάκι….

ΜΑΤΙΝΑ: Στην γειτονιά, όλοι της ίδιας ηλικίας, ήμασταν φίλοι αναμεταξύ μας….. Στους μεγαλύτερους δείχναμε σεβασμό, στους νεότερους στοργή. Συμπαραστεκόμαστε σε λύπες, συμμετείχαμε σε χαρές… Μέσα ή έξω από τα φτωχικά μας, σε συντροφιές, συζητούσαμε, κουτσομπολεύαμε, χαριεντιζόμαστε... Τραγουδούσαμε, αλλά και τσακωνόμαστε συχνά.  Είχαμε και τα φλερτ μας, συμπλήρωμα ή κόντρα  στα προξενιά...

ΠΕΛΑΓΙΑ: Δεν έλειπαν ασφαλώς οι κακίες και οι ζήλειες, που τις μεγάλωναν η αγραμματοσύνη  και η φτώχεια των ανθρώπων.

ΜΑΤΙΝΑ: Τώρα τα σπιτάκια κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους οι εργολάβοι  φύτεψαν θεόρατες πολυκατοικίες με διαμερίσματα - κλουβιά.  Η  ανθρώπινη επαφή αντικαταστάθηκε με το τηλέφωνο ή το ατέλειωτο στήσιμο μπροστά στην  τηλεόραση.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Σημεία των καιρών!..... Όμως, κυρία Ματίνα, ξαναμιλήστε για την μητερούλα μου, δεν μου φθάνουν όσα άκουσα….  Θέλω να μάθω και για την οικογένεια του αγαπημένου του φίλου, που ξεκληρίστηκε  κατά τον βομβαρδισμό. Από  άντρες δεν τα μαθαίνεις αυτά… Ο πατέρας μου ξεφεύγει, όποτε ανοίγεται τέτοια συζήτηση….

ΜΑΤΙΝΑ: Μην τον παρεξηγείς  παιδί μου, πληγωμένος άνθρωπος είναι.  Πάνω στον ανθό της νιότης του, έχασε  γυναίκα κι αγαπημένους   φίλους. Μετά, σαν αγρίμι στα βουνά κυνηγήθηκε και εξορίστηκε 40-τόσα  χρόνια. Δεν μπορεί λοιπόν, μετ’ απ’ αυτά, να ‘χει και  καλές αναμνήσεις.

ΠΕΛΑΓΙΑ: Θα το ξεπεράσει. Δυο μόνον χρόνια έχει στην Ελλάδα, είπατε. Θα αισθάνεται μοναξιά. Ακόμα, θα νοιώθει ξένος στην ίδια του τη χώρα.  Φυσικό είναι… Μην νοιάζεστε…. Την ερχόμενη Κυριακή θα τον δεχτούμε με εγκαρδιότητα. Όλοι θα τον περιβάλλουμε με την αγάπη και την τιμή που του πρέπει,  που δικαιούται,  αφού υπήρξε  αγωνιστής και στη ζωή και για την ελευθερία της πατρίδας.

ΜΑΤΙΝΑ: Για την συγχωρεμένη  μητέρα σας, είπα όσα  θυμάμαι.  Περισσότερα ο μπαμπάς σας, διότι μερικά πράγματα είναι και  προσωπικά…. Δεν ξέρω μάλιστα αν έχω το δικαίωμα, αφού ο πατέρας σας είναι εν ζωή και με πλήρη υγεία!.....  Θα αναφερθώ  όμως  - πολύ ευχαρίστως - στην πατριωτική δράση του πατέρα σας και συγχρόνως  αξεχώριστα  και σ’ αυτήν του φίλου του, του αδικοχαμένου Λέανδρου,  φυσικά, με την μεγαλύτερη δυνατή  συντομία.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Παρακαλώ κυρία Ματίνα και κυρία Πελαγία.  Θα σας το χρωστάμε ως  χάρη.

ΜΑΤΙΝΑ: Ήταν μέσα της δεκαετίας του ‘30, όταν από το υποκατάστημα της ηλεκτρικής εταιρείας του Πειραιά, ζήτησαν δύο ηλεκτροτεχνίτες εξειδικευμένων σπουδών από την περιώνυμη Σιβιτανίδειο σχολή Καλλιθέας. Προσλήφθηκαν οι καλλίτεροι απόφοιτοι της χρονιάς εκείνης: Οι αριστούχοι Γιάννης Καμηλάτης και Λέανδρος Χατζηγιώργης.

Οι δύο νέοι ήταν και  στενοί φίλοι αναμεταξύ τους. Εκπληκτική η  σύμπτωση των χαρακτήρων τους. Τους ένωναν κι’ άλλα πολλά, όπως ότι ήταν γείτονες και συμμαθητές από παιδιά, πρόσφυγες, πεντάρφανοι, πάμφτωχοι. Η φιλία τους  συνεχίστηκε  χωρίς διακοπή και στην δουλειά. Και σαν ανύπαντροι, και αργότερα παντρεμένοι οικογενειάρχες. Τόσο στα ειρηνικά, όσο και στα κατοχικά χρόνια…. 

ΠΕΛΑΓΙΑ: Δεν τους είχαμε χαρακτηρίσει χωρίς λόγο «Δάμωνα» και «Φιντία». Και μην παραξενεύεστε για την χρήση αυτών των ονομάτων και τις σχετικές συγκρίσεις και παραλληλισμούς. Οι παλαιότεροι μαθαίναμε πολλά Ελληνικά, σε αντίθεση με τους σημερινούς  νέους, που σπουδάζουν κυρίως  θετικές επιστήμες και  ηλεκτρονικούς υπολογιστές.   

ΘΑΝΑΣΗΣ: Μήπως  κάπως  υπερβάλετε   κυρία Πελαγία;  Από την μεγάλη εκτίμηση -ασφαλώς- που είχατε για τους δυο αυτούς ανθρώπους. Η μυθική  φιλία που αναφερθήκατε, χαρακτηρίζονταν από πνεύμα αλτρουισμού, μέχρι αυτοθυσίας. Το ξέρετε!.....  Ήταν σφραγισμένη με την θρυλούμενη στάση τους απέναντι στο φρικαλέο διάταγμα του  τυράννου των Συρακουσών Διονύσιου. Δηλαδή την θανάτωση ενός των δύο, για την αντίθεση τους στο τυραννικό του καθεστώς. Τότε καθ’ ένας τους διεκδίκησε πεισματικά για τον εαυτό του την επιβολή της ποινής, παρ’ όλο που επρόκειτο για την εσχάτη, προκειμένου να σωθεί ο φίλος του.

ΠΕΛΑΓΙΑ: Μα και οι Λέανδρος και  Γιάννης στα χρόνια της ναζιστικής θηριωδίας  ίδια ακριβώς στάση επέδειξαν!.... Ανώτερα θα έλεγα, αφού εμείς τους ήρωες μας, μαρτυρούμε αληθινούς. Συνειδητοποιημένους άνδρες κι’ ευτυχισμένους οικογενειάρχες. Δεν ήταν οι θαρραλέοι έφηβοι -μυθικά πρόσωπα- που πλάστηκαν από ευφάνταστους συγγραφείς για παιδαγωγικούς σκοπούς….. Όσον αφορά αυτούς συγκεκριμένα: Όταν οι Ες-Ες ξετρύπωσαν μέσα στα εργαστήρια τους εξαρτήματα ασυρμάτου, πολυγράφου και  άλλες συσκευές, που αν ειδικοί τεχνίτες, όπως αυτοί, συναρμολογούσαν έφτιαχναν εργαλεία κατάλληλα για σαμποτάζ, τους συνέλαβαν μαζί σιδηροδέσμιους….

ΜΑΤΙΝΑ:….. Τους φυλακίσανε και τους ανακρίνανε με βασανιστήρια και σ’ αντιπαράσταση…. Ήθελαν να φθάσουν βαθιά, να εξαρθρώσουν ολόκληρη την οργάνωση. Όμως αυτοί δεν λύγισαν, δεν ομολόγησαν. Καθ’ ένας τους δήλωνε ότι αποκλειστικά ο ίδιος ήταν υπεύθυνος  και  κανείς άλλος δεν είχε την παραμικρή συμμετοχή. Καθένας έπαιρνε μόνος στους ώμους του την φοβερή ενοχή.... Ευτυχώς, που ο προϊστάμενος τους  “καθάρισε” την όλη  υπόθεση,  αλλιώς  θα τους εκτελούσαν και τους δύο…

ΠΕΛΑΓΙΑ: Γι’ αυτό εμείς, όσοι  γνωρίσαμε τους Γιάννη και Λέανδρο, τους τιμούμε γιατί ηθικά στάθηκαν πολύ υψηλά  απέναντι στις εφιαλτικές  δοκιμασίες που τους επεφύλαξε η ζωή. Σε σκληρά χρόνια, που συνέπεσαν μ’ αυτά της λαμπρής νιότης τους… Αξεχώριστα ο  ένας για τον άλλο επέδειξαν απαράμιλλο πνεύμα αλληλεγγύης, μέχρι αυτοθυσίας.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μ’ έχουν συγκινήσει τα λόγια σας!… Όμως, παρακαλώ να  μας τους   περιγράψετε  και σαν… σαν… “κοινούς” ανθρώπους.  Όχι μόνο σαν “μύθους”….

ΘΑΝΑΣΗΣ: (“Υποψιάζεται” και ψάχνει για ειδοποιούς διαφορές…) Θα είχε ασφαλώς καθένας την  δική  του προσωπικότητα. Κανένας άνθρωπος δεν μοιάζει εντελώς με άλλον… Σε απλά, καθημερινά πράγματα, ποιες διαφορετικές προτιμήσεις είχαν;…… Θέλουμε να τους γνωρίσουμε και σαν χαρακτήρες, όχι μόνον σαν πατριώτες….

ΜΑΤΙΝΑ:  Πώς να ξεχωρίσεις δυο σταγόνες νερού; Ο καθ’ ένας  υπήρξε για τον άλλο το  «Alter ego»  του.

ΠΕΛΑΓΙΑ: (Χαμογελαστά) Να σας πω αφού το θέλετε: Μικρασιατικής  καταγωγής ο ένας,  Ευρωπαϊκής  ο άλλος - θυμάμαι - διαφωνούσανε στην συμπάθεια που έτρεφαν για  αθλητική ομάδα…. 

ΜΑΤΙΝΑ:… ή τη προτίμηση στα γλυκίσματα:  Στο ζαχαροπλαστείο “Δεσποτικόν” του μακαρίτη Αλέξανδρου Φιλιππίδη, μετά τον περίπατο της Κυριακής στο Πασαλιμάνι, παρήγγελναν, σχεδόν πάντα, ο μεν μπαμπάς σας κέικ ή μηλόπιτα, ο δε Λέανδρος πολίτικο σιροπιαστό γλυκό,  γαλακτομπούρεκο ή μπακλαβά..       

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Σκεφτική, σιγά, μονολογεί)  Μπερδεύτηκα -απ’ όσο ξέρω- για τις προτιμήσεις του μπαμπά…. Μήπως;… και γιατί;.. κι αυτό το…. «Alter ego»….

ΜΑΤΙΝΑ:   Λίγα χρόνια  μετά  που  παντρεύτηκαν….

ΘΑΝΑΣΗΣ:  (Χιουμοριστικά)… Αναμεταξύ  τους;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  (Πειραχτικά  προς τον άντρα της)   Α! να μου χαθείς βρε!

ΜΑΤΙΝΑ:  Θεός φυλάξοι!…… Οι γάμοι με τις αγαπημένες τους έγιναν κοντά ο ένας με τον άλλο,  πριν την κήρυξη του πολέμου.  Νοίκιασαν στο ίδιο  σπίτι…. Όλο ομορφιά και χάρη τα δυο ζευγάρια, τα καμάρωνε η γειτονιά, κι’ εγώ νιόπαντρη τότε, πιάσαμε φιλίες κι’ ανταλλάσσαμε επισκέψεις… Στον πόλεμο, οι άνδρες επιστρατεύθηκαν και πολέμησαν στο Αλβανικό μέτωπο. Ευτυχώς επέστρεψαν στα σπίτια τους σώοι… Στην κατοχή εντάχθηκαν στην Εθνική Αντίσταση! Η οικογενειακή τους  ζωή όμως συνεχίσθηκε κανονικά και κατά το ’42 - ’43 ανακοινώνονται  ευχάριστα νέα… Γίνονται γονείς! Τα δύο ζευγάρια απέκτησαν από ένα κοριτσάκι. Πρώτα η Αρχοντούλα  Χατζηγιώργη  έφερε στον κόσμο την...

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Η αγωνία της στο κατακόρυφο! Τολμά να το εκφέρει)...... Την Ευρυδίκη…. Έτσι  δεν ονομάσθηκε το….. άτυχο κοριτσάκι;

ΜΑΤΙΝΑ: Το όνομα επέλεξε ο νονός της Γιάννης Καμηλάτης.….  Μετά από λίγους μήνες αντίστροφα, ο Λέανδρος  Χατζηγιώργης βαφτίζει την κόρη του φίλου του…. (Προς την Ελευθερία)… εσάς!  Ελευθερία… Ευχή - προάγγελο  της εθνικής μας απελευθέρωσης!  

ΠΕΛΑΓΙΑ: Θυμάμαι… - μακρινή ανάμνηση - τα βαφτίσια σας; της Ευρυδίκης; και των δυο συγκεχυμένα;…. στην Αγία Αικατερίνη….. Κυριολεκτικά: δυο κεριά, δυο σταγόνες λάδι στην κολυμπήθρα κι από δυο κουφέτα σ’ όλα τα πεινασμένα  παιδιά της γειτονιάς,  που είχαμε σχηματίσει ήσυχα, μια μακρά σειρά  για να τα πάρουμε.

ΜΑΤΙΝΑ: Μέσα στην κατοχή έφτιαξαν τις οικογένειες τους. Θεωρούνταν προνομιούχοι, γιατί  είχαν καλή θέση και υψηλό μισθό στην εταιρία. Σ’ αυτά τα μαύρα χρόνια σήμαινε φαγητό με πολλές θερμίδες, ρούχα, παπούτσια και….. “ομπρέλα” προστασίας  για  τις  παράτολμες  αντιστασιακές  πράξεις  τους.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Πολύ εντυπωσιακό το περιστατικό της σύλληψης τους από τους Γερμανούς.

ΜΑΤΙΝΑ: Και λίγα σας είπαμε για τον πατριωτισμό τους!... Βέβαια!.. Και λάβετε υπ’ όψιν ότι δυο τουλάχιστον φορές συνελήφθησαν, όπως περίπου σας περιγράψαμε. Και στις δυο φορές με πολύ βαριά  ενοχοποιητικά στοιχεία…. Υπήρξαν πάρα πολύ ριψοκίνδυνοι. 

ΘΑΝΑΣΗΣ: Σκέπτομαι, για να έχουν γλιτώσει το απόσπασμα θα λειτούργησε  αυτή η “ομπρέλα προστασίας”  που είπατε… Η κυρία Ματίνα αναφέρθηκε σε κάποιον  που  επενέβη  σωτήρια γι’ αυτούς… 

ΜΑΤΙΝΑ: Ναι. Πρόκειται για τον διευθυντή τους, τον Παναγιώτη  Βασόπουλο. Τους είχε δεξί  χέρι και φίλους…… Χωρίς υπερβολή, η  εργασία στην υπηρεσία τους διεκπεραιώνονταν  χάρη  στην  εξυπνάδα και με τις πατέντες αυτών των τριών. Δίκτυα και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις; Πεπαλαιωμένες κι’ ελαττωματικές! Τρομακτικές οι ελλείψεις σε χρήσιμα υλικά. Στην κατοχή ήμασταν…. Λοιπόν ο Παναγιώτης Βασόπουλος είχε μεταβεί στην “Κομμαντατούρ”, στην απαίσιας μνήμης οδό Μέρλιν, κι’  εγγυήθηκε γι’ αυτούς  με την δική του τη ζωή. Στα φοβερά και τρομερά υπόγεια κρατητήρια, χωρίς φόβο απέναντι στους γκεσταπίτες κατέθεσε επανειλημμένα, ότι όχι μόνον  ήταν σε γνώση του η ύπαρξη αυτών των επιλήψιμων αντικειμένων,  αλλά και ότι αυτός τους επέβαλε να μαζεύουν τα πάντα κι’ από παντού. Ό,τι εύρισκαν. Να τ’ αξιολογούν, συναρμολογούν και να πειραματίζονται μ’ αυτά. Αποτελούσαν πολύ χρήσιμα αυτοσχέδια ανταλλακτικά και συμπληρώματα στις  πολύπλοκες  μηχανές και τα δίκτυα τους. 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Πειστική  η δικαιολογία... Φάνηκε….

ΜΑΤΙΝΑ: Δεν ήταν τόσο ευκολόπιστοι ή αφελείς. Πως αλήθεια δικαιολογείς, φερ’ ειπείν υλικά ασυρμάτου;  Αλλά κάπου-κάπου έπεφτες και σε καλούς.  Κύριο ρόλο βέβαια  έπαιζε η  προσωπικότητα του ιδίου του Παναγιώτη Βασόπουλου…… Νεότατος κι’ αυτός τότε, Γερμανό-σπουδασμένος στην Βιέννη και το Μόναχο.  Διέθετε και μια σπάνια πνευματική καλλιέργεια. Πολλές φορές σε κρίσιμες συζητήσεις, ευσχήμως, αναφερόταν σε  φιλελληνικά  αποσπάσματα από έργα των Γκαίτε και άλλων Γερμανών ποιητών και φιλοσόφων και υπεδείκνυε στους κατακτητές ότι όφειλαν, ως  από την  ζηλευτή παγκοσμίως  θέση της χώρας τους  στις επιστήμες και τα γράμματα, να φέρονται δίκαια, πολιτισμένα, ανθρωπιστικά.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Κάθε μέσον στον αγώνα της επιβίωσης και της αντίστασης. Ακόμα και η κολακεία…. Θεμιτή, οπωσδήποτε, η  εν προκειμένω.

ΜΑΤΙΝΑ:  Αναμφίβολα! Το κυριότερο βέβαια ήταν ότι ο Βασόπουλος κατείχε σημαντική θέση στο νευραλγικό τομέα της ενέργειας και τους ήταν πολύ χρήσιμος.  Όπως στον ίδιο πολύ χρήσιμοι ήταν ο Λέανδρος και ο Γιάννης…..

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Τους είχε ‘πει:  «Παιδιά, “τρις εξαμαρτείν” δεν μπορεί να αφήσει ζωντανούς, ούτε εσάς ούτε εμένα»….... Ήταν κι’ αυτός, πιο περιφρουρημένα, αντιστασιακός.... Παναγιώτης, Γιάννης, Λέανδρος. Υπέροχοι άνθρωποι και  πατριώτες. Ευτυχώς οι δύο επέζησαν, δυστυχώς ο τρίτος,  ενώ  γλίτωσε  αντρίκια από   σφαίρες  εχθρών, σκοτώθηκε άδοξα  από  οβίδες  συμμάχων.     

ΜΑΤΙΝΑ:  Η βάρδια των δυο τεχνιτών  είχε καθοριστεί να γίνεται εναλλάξ.  Ερχόταν ο ένας για να φύγει ο άλλος.

ΠΕΛΑΓΙΑ: Όπως σας είπαμε, δεν υπήρχε περίπτωση αν έλλειπαν αυτοί οι τρεις, να λειτουργούσε χωρίς προβλήματα η ηλεκτροδότηση και να επιδιορθωνόντουσαν οι βλάβες. Να είχε φως και ενέργεια μεγάλο μέρος της πόλης του Πειραιά και των συνοικιών του, το λιμάνι, εργοστάσια, νοσοκομεία και ο ηλεκτρικός  σιδηρόδρομος στην περιοχή  μας.           

ΜΑΤΙΝΑ:  Κι αν μου πείτε ότι αυτό εξυπηρετούσε πιο πολύ τους κατακτητές, θα διαφωνήσω μαζί σας. Οι Γερμανοί στους στρατωνισμούς τους είχαν προβλέψει ενεργειακή αυτοτέλεια “εν εσχάτη ανάγκη”. Εμείς οι Έλληνες, χωρίς το λίγο αυτό ηλεκτρικό ρεύμα, δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε στις  πόλεις.  Θα επικρατούσε χάος και θα  τις εγκαταλείπαμε  μαζικά…  και για να πάμε που;…  Θα πεθαίναμε,  χωρίς υπερβολή.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Ναι κυρία Ματίνα. Γνωρίζουμε άλλωστε και θαυμάζουμε την ηρωική “Μάχη της Ηλεκτρικής”, που δόθηκε -ακριβώς- για να μην καταστρέψουν οι Γερμανοί, κατά την αποχώρηση τους από την Ελλάδα, το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής της «Πάουερ»,  εδώ, στο Κερατσίνι…

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Ακριβώς.… (Μικρή σιωπή)…  Αυτά που σας είπαμε, τα γνωρίζατε  κυρία Ελευθερία και κύριε Θανάση;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Δεν  τα φανταζόμασταν καν!.... Μένουμε  έκπληκτοι…

ΘΑΝΑΣΗΣ: Ο πεθερός μου, ποτέ, ούτε τα υπαινίχτηκε. Ασφαλώς,  γνωρίζουμε καλά τις ικανότητες και την εργατικότητα του, προσόντα με τα οποία κατέλαβε υψηλές και υπεύθυνες θέσεις στην βαριά βιομηχανία της χώρας  όπου υπήρξε πολιτικός πρόσφυγας.  Αλλά μέχρις εκεί.

ΜΑΤΙΝΑ: Μα τι λέτε;! Οι αγώνες του για την απελευθέρωση; Η σεμνότητα του να μην μιλά για τη ζωή του και για τους αγώνες των συντρόφων του;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Τώρα από εσάς τα μαθαίνουμε αυτά, πιστέψτε μας, και  νιώθουμε υπερήφανοι. Καλά που σας βρήκαμε ιδιαιτέρως, αλλιώς ακόμα θα τα αγνοούσαμε.… (Μικρή παύση)…Σε μια μικρή λεπτομέρεια θα ήθελα να αναφερθώ, μια μικρή απορία έχω….

ΜΑΤΙΝΑ:  Παρακαλώ κυρία Ελευθερία…..

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Γιατί στον κατάλογο των θυμάτων του βομβαρδισμού δεν αναγράφεται η μικρή Ευρυδίκη, η κόρη του Λέανδρου;… Αν ξέρετε...

ΜΑΤΙΝΑ:  Μα ούτε το όνομα του πατέρα της μικρής, του Λέανδρου Χατζηγιώργη, δεν αναφέρεται! Ενώ αναφέρεται η γυναίκα του, η Αρχοντούλα Χατζηγιώργη. Τώρα που τους γνωρίσατε, δείτε το κι’ αυτό….  Μην παραξενεύεστε  καθόλου. Στις τότε συνθήκες, λάθη και  παραλήψεις  αναπόφευκτα…..   Τι να σας πω!  Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν φρικτά παραμορφωμένοι, μη αναγνωρίσιμοι.  Άλλοι, χωρίς οικείους να ενδιαφερθούν γι’ αυτούς, από διάφορους λόγους… Πολλοί δεν δηλώθηκαν νεκροί για να μην χάσουν οι οικογένειες τους μια μερίδα συσσιτίου και, μην σας φανεί παράξενο, κάποιοι που λογίστηκαν νεκροί, μετ’ από λίγο καιρό  παρουσιάστηκαν υγιέστατοι!

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Ειδικά τα νήπια, όπως η Ευρυδίκη που έχασε και τους δυο γονείς της, θα προσμετρήθηκε στα άγνωστης ταυτότητας σκοτωμένα παιδιά….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Πολύ σωστά όλα αυτά που λέτε…  Αναμφίβολα…  Όμως  ο  πατέρας μου επέζησε και σαν ο πλησιέστερος, νομίζω,  έπρεπε  να  δηλώσει στην δημαρχία, στην επιτροπή - όπου τέλος πάντων συγκέντρωναν αυτά τα στοιχεία - τον θάνατο όχι μόνον των δύο γυναικών, αλλά και αυτόν του αγαπημένου του φίλου Λέανδρου και της κορούλας του, της Ευρυδίκης. Έστω αργότερα… Μετά, δεν παρευρέθη στις  κηδείες τους; Δεν συναντήθηκε, δεν συζήτησε με φίλους του  ομοιοπαθείς,  όπως εσείς;

ΜΑΤΙΝΑ:  Εύλογες οι απορίες σας….. Κι εγώ θα είχα κάποιες, σε κάποιο βαθμό, αν δεν είχα ζήσει την τρέλα της εποχής  κι’ αν ο Βασόπουλος  δεν μας είχε δώσει  εξηγήσεις. Αξιόπιστες  απαντήσεις  σε  όλα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Ποιες ακριβώς εξηγήσεις έδωσε; Πότε; Που; (Καλμάρει λίγο)…..  Συγγνώμη για την επιμονή μας κυρία Ματίνα, σας φέραμε στο νου δυσάρεστες μνήμες…. Το αντιλαμβάνομαι…. Αν σας έχουμε κουράσει, να μην επιμείνουμε άλλο. … Ίσως κάποια άλλη φορά.

ΜΑΤΙΝΑ: Όχι κόρη μου, δεν είναι αυτό… Απλά σκέπτομαι μήπως είναι καλλίτερα να σας μιλήσει ο μπαμπάς σας γι’ αυτά….. Δεν θα πω βέβαια εγώ, εν γνώσει μου, κάτι κακό ή σφαλερό, αλλά να: Αν δεν ξέρεις όλη την αλήθεια, με μισές, αποσπασματικές πληροφορίες, μπορεί να δημιουργηθούν κάποια λαθεμένα  συμπεράσματα….

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Μα δεν ζητάμε από σας τέτοιο πράγμα! Την προσωπική σας μόνο μαρτυρία θέλουμε να έχουμε. Αν βέβαια έχετε την καλοσύνη…

ΜΑΤΙΝΑ: (Συγκατανεύει)   Tamam!

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Pardon ?

MATINA: (Μειδίαμα) Κάτι μας ξεφεύγει ακόμα στα Τούρκικα και μετά από 70 χρόνια στην Ελλάδα!

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Ο. Κ.  Θα το λέγαμε σήμερα σε ….κοινά  Ελληνικά!

ΜΑΤΙΝΑ:  Ακούστε λοιπόν τι έχω συγκρατήσει στην μνήμη μου απ’ αυτά που μας έχει κατά καιρούς διηγηθεί ο Παναγιώτης...  Ώρα του καλή αν ζει, ο Θεός να τον συγχωρέσει αν πέθανε….

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Δεν ήταν βομβόπληκτος ο ίδιος, όμως συχνά τιμούσε με την  παρουσία του τις εκδηλώσεις μας. Τα τελευταία  χρόνια τον έχουμε χάσει.  Μακάρι να  ζει  και να ‘χει αποσυρθεί  λόγω  γήρατος.

ΜΑΤΙΝΑ: Μας είχε πει λοιπόν ότι: Το βράδυ της ίδιας ημέρας του βομβαρδισμού, αναγκάστηκε να διατάξει τον Γιάννη Καμηλάτη να φύγει  κατεπειγόντως και αναλάβει έργο ελέγχου και  επισκευών  μεγάλης  κλίμακας  στο εργοστάσιο των Αθηνών… Επαπειλείτο γενικό  “black out” στην πρωτεύουσα ……. Εκτελούσε κι’ αυτός αυστηρότατη διαταγή της κατοχικής  στρατιωτικής διοίκησης  πρωτευούσης.  Δυνατότητα  αναβολής, έστω  λίγων 24ώρων,  ώστε να παρευρεθούν  στην  ταφή  των οικείων τους, δεν  τους δόθηκε ρητά.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Υποθέτω ότι για την Γερμανική στρατιωτική δικαιοσύνη η παράβαση της εντολής αυτής  θα συνιστούσε το  “τρις  εξαμαρτείν”, που είχε πει.

ΜΑΤΙΝΑ: Ναι κύριε Θανάση. Καμία δυνατότητα  να μην εφαρμόσουν τις διαταγές που έλαβαν. Η σκληρή τιμωρία και των δυο θα ήταν άμεση… (Χαμογελαστά)…Άλλωστε,  η στρατιωτική δικαιοσύνη  είχε σχέση με την δικαιοσύνη,…  όση και η στρατιωτική μουσική με την μουσική…

ΠΕΛΑΓΙΑ: Πολύ ενδιαφέροντα όλα όσα ο κυρ’ Παναγιώτης διηγείτο κάθε φορά.  Που να θυμόμαστε όμως τόσες πολλές  κουβέντες που έχουνε γίνει και πριν από πολλά χρόνια.... Να ξέρετε πάντως ότι η τραγωδία των δυο αυτών  οικογενειών, όπως και  η πολύχρονη  απουσία  του Γιάννη  Καμηλάτη, υπήρξαν από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα στον σύλλογο μας, ανάμεσα βέβαια σε δεκάδες άλλα…

ΜΑΤΙΝΑ: Η μητέρα σας, κυρία Ελευθερία, καθώς και οι της οικογενείας Χατζηγιώργη, κηδεύτηκαν κάποια από τις  επόμενες ημέρες. Δημόσιες και ομαδικές οι ταφές, αφού δεν ήταν δυνατόν να επιμεληθεί κανείς ατομικά  την ταφή των οικείων του. Έπρεπε και να προηγηθεί το επίπονο και ανατριχιαστικό στάδιο της ανάσυρσης των νεκρών κάτω από σωρούς χαλάσματα, με συνεργεία εργατών. Βουνό τα μπάζα, αφόρητη η δυσοσμία από τα εκατοντάδες διαμελισμένα  πτώματα….

ΠΕΛΑΓΙΑ: Ούτε βέβαια κανείς μπορούσε να διαπιστώνει λάθη της γραμματείας του νεκροταφείου, γιατί τελικά πιστεύω ότι από παράληψη κάποιου υπάλληλου, δεν καταγράφηκαν τα ονόματα του Λέανδρου και του νήπιου Ευρυδίκη στον κατάλογο των θυμάτων.

ΜΑΤΙΝΑ: Αξιοπρόσεκτη παράλειψη θα έλεγα, είναι μόνο, η αφορώσα τον Λέανδρο. Κι  όχι βέβαια για ένα  λάθος από πάμπολλα,  στη σύγχυση του ’44,  αλλά  γιατί δεν διορθώθηκε  μετά, από κανέναν.

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Προφανώς,  επειδή ο μεν  επιζήσας  Γιάννης  έλειπε από την Ελλάδα τα μετέπειτα  χρόνια,  ο δε Παναγιώτης  δεν  το ‘χε παρατηρήσει,  ή δεν  το  είχε  θεωρήσει  δικό του θέμα,  ώστε  να ενεργήσει.

ΜΑΤΙΝΑ:  Ναι… Ίσως…     (Μικρή σιωπή)

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Πως εξηγείτε, ότι δεν  ξαναείδατε έκτοτε τον πατέρα μου; Εντάξει, υπάκουσε σε αυστηρή διαταγή, εγκαταστάθηκε  στην Αθήνα, δούλευε νυχθημερόν, είχε κι’ εμένα μωρό στην κούνια..... Όμως τόσο πια δεν μπόρεσε μία ημέρα από τις επόμενες, να ιδεί έναν από τους παλιούς καλούς του γείτονες;… Να σας συλλυπηθεί και να τον συλλυπηθείτε; 

ΜΑΤΙΝΑ:  Καλή μου  Ελευθερία!  Μόνον όσοι δεν έζησαν στα χρόνια εκείνα έχουν απορίες. Κατ’ αρχάς πρέπει να ξέρεις, ότι για πολλούς επόμενους μήνες ο Πειραιάς ήταν μια εγκαταλελειμμένη, έρημη πόλη. Χαλάσματα παντού. Οι κάτοικοι σκόρπισαν, βρήκαν καταλύματα όπως-όπως  σε άλλες συνοικίες και πόλεις.  Όλοι  που έχασαν τα σπίτια τους  φύγανε  κακήν-κακώς,  άλλος εδώ κι’ άλλος εκεί… 

ΠΕΛΑΓΙΑ:  Η δική μου οικογένεια  κατέφυγε και  διαβίωνε επί 5 χρόνια  σε ξύλινο παράπηγμα με στέγη από χαρτόνια και λαμαρίνα, στην Κοκκινιά. Νερό παίρναμε με δοχεία από κοινόχρηστη βρύση μακριά. Τα λύματα κι’ απόνερα πετούσαμε στο δρόμο. Επανήλθαμε στον Πειραιά το ‘49, όταν ο πατέρας αποπεράτωσε στοιχειωδώς δυο καμαρούλες με τούβλα και πλάκα από  μπετόν στο οικόπεδο μας.  Ο δικός σου  πατέρας  είχε χαθεί για την Ελλάδα απ’ το ‘47 και μέχρι πρόπερσι.

ΜΑΤΙΝΑ: Αξιοθρήνητη κατάσταση! Άρρωστοι, τραυματισμένοι,  ανήμποροι σ’ όλα τα  σπίτια. Υπερπλήρη και τα λίγα νοσοκομεία… Χωρίς φάρμακα. 

ΠΕΛΑΓΙΑ: Η συμφορά μας βρήκε και  χειμώνα. Με καθημερινό το  μαρτύριο της πείνας και του ψύχους. Με αυξανόμενη  την Αντίσταση,  που κι’ αυτή απαιτούσε και ανάλωνε δυνάμεις από το λαό, τις λιγοστές που του ‘χαν απομείνει.

ΜΑΤΙΝΑ:  Το τελευταίο που είπε η Πελαγία, είναι το κλειδί  - νομίζω -  στην κατανόηση των γεγονότων.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Δηλαδή;

ΜΑΤΙΝΑ: Η Αντίσταση!.... Ακούστε: Οι Παναγιώτης, Λέανδρος και Γιάννης ήσαν μαχητές! Πάλευαν για την λευτεριά, κινδυνεύοντας τη ζωή τους...... Να είστε λοιπόν υπερήφανοι γι’ αυτούς. Μην προσπαθείτε να βρείτε μια λεπτομέρεια, ένα κενό στην αλληλουχία καταιγιστικών γεγονότων,  μια  αμέλεια,  για να τους την  προσάψετε. Και προς τι;…  Τι θέλετε, αλήθεια, ν’ αποδείξετε;… Ότι δεν υπήρξαν τέλειοι;   Μικρή παύση.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Δεν βρίσκουμε λόγια να σας ευχαριστήσουμε κυρία Ματίνα, κυρία Πελαγία! Θα φροντίσουμε για την συνάντηση σας με τον πατέρα την ερχόμενη  Κυριακή…… Την προβλέπω συγκλονιστική!... Ετοιμαστείτε για ισχυρό σοκ!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Θα σας τηλεφωνήσουμε… Και όταν έρθουμε αδειούχοι  στην Ελλάδα, μαζί με τον μπαμπά θα σας προσκαλέσουμε σπίτι μας….. Τώρα, μια τελευταία, πραγματικά τελευταία ερωτησούλα προς την κυρία Ματίνα που ίσως θυμάται…. (Βγάζει τις δυο φωτογραφίες από το τσαντάκι της, τις δείχνει στην Ματίνα)  Ποια οικογένεια εικονίζεται εδώ;… Ποια από τις δυο;

ΜΑΤΙΝΑ: (Βλέποντας τις φωτογραφίες)  Η καλή μου η Αρχοντούλα!..... Το μωράκι της η Ευρυδίκη!… Μα πως έβγαλε ο φακός έτσι, γυρισμένο με την πλάτη, τον Λέανδρο;… Δεν διακρίνεται ο νονός σου  Ελευθερία μου, για να τον γνώριζες κι’ εσύ... Εμείς βέβαια που γνωρίζαμε τα ζευγάρια, τους ξεχωρίζαμε κι’ από λεπτομέρειες, εκτός των προσώπων τους…. Του συγχωρεμένου Λέανδρου τα μαλλιά είχαν ήδη αρχίσει ν’ αραιώνουν…..

 ΣΚΗΝΗ  6^η:  Στο  ΤΑΒΕΡΝΑΚΙ

Μεσημέρι, Τρίτη (11- 1- ‘94).  Σε απομονωμένο τραπέζι. Απλό φαγητό, νερό, κρασί. Καθισμένοι οι 3 άντρες,  παραδίπλα η Ελευθερία παίζει στο πιάνο ένα ελαφρό σκοπό. Μετά, αγκαλιάζει στον ώμο  τον μπαμπά και τον άντρα της, κάθεται κι’ αυτή.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Πολύ ωραία!  Σ’ ευχαριστούμε Ελευθερία!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Μπαμπά η σειρά σου! Περιμένουμε μ’ ανυπομονησία  να μας μιλήσεις… Να ρίξεις  φως στα όσα καταπληκτικά…. “ξετρυπώσαμε” τις  τελευταίες  ημέρες.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Χαμογελαστά) Λοιπόν παιδιά μου,  κατάλαβα!  Είμαι ο Λέανδρος και όχι ο Γιάννης επειδή: 1^ο) Έχω μαλλιά αραιωμένα.  2^ο) Μου αρέσουν τα πολίτικα σιροπιαστά γλυκά.  3^ο)  Ξεφεύγει πότε-πότε από τα χείλη μου και καμιά τούρκικη λέξη. 4^o) Έχω οικογενειακό  κειμήλιο Μικρασιάτικη εικόνα του 1916.  5^ο) Συμπαθώ  αθλητική ομάδα που έχει σύμβολο από το Βυζάντιο ένα πουλί-τέρας  με δύο κεφάλια και όχι από τα Καρπάθια όρη κάνα δόντι του κόμη Δράκουλα… Πικρά  μειδιούν όλοι.

Υπάρχει  βέβαια και ένας ακόμα, ο ουσιαστικός λόγος, για να είμαι ή να μην είμαι ο Γιάννης ή ο Λέανδρος.... Μα, σε τελευταία ανάλυση, ποια η διαφορά;  Τι θ’ αλλάξει στα αισθήματα μου για τους  άλλους, ή σ’ αυτά των άλλων για εμένα, όπως και να λέγομαι, όποιος και να είμαι;… Μας  παρομοίασαν κάποτε με τον Δάμωνα και τον Φιντία. Ας υποθέσουμε ότι ο αρχαίος μύθος κατέγραψε μπερδεμένα τα ονόματα και η δράση του ενός έχει αποδοθεί στον άλλο. Ο φερόμενος ως Δάμων είναι ο Φιντίας και το αντίστροφο….. Τι αλλάζει στην ιστορία;… (Μια γουλιά νερό)…       

Πριν από 78 περίπου  χρόνια, δυο αγόρια από φτωχές οικογένειες,  ξεκινούν το περιπετειώδες  ταξίδι της ζωής τους… Στο ένα δίνουν το όνομα Γιάννης, από την ομώνυμη  εκκλησία της γειτονιάς, στην Ρουμάνικη πόλη που γεννήθηκε. Το άλλο, στα περίχωρα της Σμύρνης, ονομάστηκε Λέανδρος, γιατί ο παπάς ρώτησε για τ’ όνομα του, την στιγμή που ο νονός  ανέφερε -συμπτωματικά- τ’ όνομα του Αβυδηνού ήρωα, επειδή του φάνηκε ότι το μωρό κολύμπαγε μέσα στην κολυμβήθρα. Επανέλαβε ο παπάς τρεις φορές το όνομα, κι αυτό ήταν… Κατακυρώθηκε!….. 

          Ο νονός μου είχε ενθυμηθεί τον Λέανδρο, που κάθε βράδυ κολυμπώντας, διέσχιζε δυο φορές τον Ελλήσποντο, από την Άβυδο ως την Σηστό, για ν’ ανταμώσει  την αγαπημένη του Ηρώ και να επιστρέψει, σύμφωνα με το δημοφιλές  στην ύστερη αρχαιότητα μυθιστόρημα του Μουσαίου.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  (Συγκινημένη) Εσύ, είσαι ο πατέρας μου! Δεν αλλάζει αυτό! Δεν με νοιάζει καν, αν είσαι ο Γιάννης ή ο Λέανδρος, αφού στο πρόσωπο σου βλέπω και τους δύο αγαπημένους μου αξεχώριστα πλέον… Γι’ αυτό επέτρεψε μου να σ’ αγαπώ διπλά..... Κι’ εγώ, Ελευθερία ή Ευρυδίκη είμαι η κόρη σου, δεν μ’ ενδιαφέρει μάλιστα  ούτε να μάθω….

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Πρέπει να μάθετε την αλήθεια… Βέβαια, αυτούς που πέθαναν, δεν θα ξαναφέρει στη ζωή…. Για κάποιους λόγους δεν την ξέρετε ως σήμερα. Τώρα ήρθε η ώρα. Και σ’ αυτό μάρτυρας και συμπαραστάτης μου, όπως πάντοτε υπήρξε, είναι ο αγαπημένος σύντροφος Παναγιώτης  Βασόπουλος.  Σας  δήλωσα, όταν προ ολίγου τον γνωρίσατε: Δεν είναι ξένος ο Παναγιώτης, ούτε καταχρηστικά παραβρίσκεται στην σημερινή μας, στενά οικογενειακή συγκέντρωση. Πολύ  σύντομα,  Ελευθερία και Θανάση,  θα  μάθετε ότι όσο πατέρας σας είμαι εγώ, το ίδιο πατέρας  - για όλους μας -  είναι ο Παναγιώτης.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Το καταλαβαίνουμε... Μας είπαν πολλά  προχθές οι κυρίες Πελαγία και Ματίνα….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  (Προς τον Π. Βασόπουλο)  Σας ευχαριστούμε που κάνατε τον κόπο να έρθετε από το χωριό σας, για να είσαστε σήμερα μαζί  μας….

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Πολλά χρόνια  περίμενα να γίνει, να βρεθώ κοντά σας!  Ήθελα να σας ξαναδώ, όχι μόνον από φωτογραφίες, κυρία Ελευθερία. Και σεις βέβαια να γνωρίσετε εμένα, αφού άρρηκτα έχω συνδεθεί με  την οικογένεια σας…… Ο μπαμπάς σας είχε κανονίσει σήμερα, επέτειο 50 χρόνων, να σας ανακοινώσουμε βαρυσήμαντες αποκαλύψεις… για το ποιος είναι και ποια η ιστορία του Γιάννη Καμηλάτη που ξέρετε και δεν ξέρετε, ποιος ο Λέανδρος Χατζηγιώργης, που δεν ξέρετε και ξέρετε και ποιος εγώ,…… φάντης μπαστούνι σ’ ένα πόκερ τύχης που παίχτηκε και με χαρτιά, σε παρτίδα θανάτου πριν 50 χρόνια.… Μυθιστόρημα αληθινό!… Συμπτωματικά, μια συνάντηση του κυρίου Θανάση το Σάββατο στο βιβλιοπωλείο και τα επακολουθήσαντα, μας πρόλαβαν! Όμως έχετε ακόμα να μάθετε πολλά… Όσα δεν φαντάζεστε πολλά.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  (Προς τον Παναγιώτη) Τ’ άφησα κι’ εγώ για δεκαετίες   κλειστό το θέμα και η Πελαγία και η Ματίνα μου πήρανε τη “δόξα”…. (Στους άλλους)…..  Δεν θα επαναλάβω αυτά που ακούσατε από τις δυο κυρίες που επισκεφτήκατε προχθές. Καλοσύνη τους, για τις  φιλοφρονήσεις που μας επιδαψιλεύθησαν…… Θα σας διηγηθώ περιστατικά  της  ζωής μου που  μόνον ο Παναγιώτης ξέρει ως τώρα…… Παναγιώτη, ειδικά όπου συμμετέχεις  κι’ εσύ στα γεγονότα, παρακαλώ  παίρνε  τον λόγο….. 

       …….. Το απόγευμα της ημέρας, πριν 50 ακριβώς χρόνια… (Κοιτάζει το ρολόι του)  κι’ ως προς την ώρα…. ήταν ανείπωτα τραγικό. Ο συμμαχικός αεροπορικός  βομβαρδισμός της πόλης μας… Δεν χρειάστηκε πολύ για να βρεθούν κάτω από σωρούς τούβλων, σιδήρων, ξύλων, σοβάδων, εκατοντάδες νεκροί και χιλιάδες τραυματισμένοι συμπολίτες μας……. Σκληρή μοίρα μου επεφύλαξε την φρίκη, ν’ αντικρύσω  άψυχα  τα  κορμιά των πιο αγαπημένων μου: Της λατρευτής μου γυναίκας, της Αρχοντούλας μου, της λατρεμένης κόρης μας Ευρυδίκης, που βρήκε  θάνατο μέσα στον κόρφο της μάνας που της είχε δώσει ζωή,  πλάι  σ’  αυτά των πιο ακριβών μου φίλων Γιάννη και Αρετής Καμηλάτη…… Το αγγελούδι τους…. η Ελευθερία….. μοναδική πνοή μέσα στα χαλάσματα του σπιτιού μας…. Πιάνει το χέρι της….

ΘΑΝΑΣΗΣ:… Όλοι… πλάι – πλάι;

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Αγκαλιασμένοι  και στο θάνατο, όπως ήμασταν και στη ζωή….  Ένα μεγάλο καδρόνι στέγης είχε πέσει κι’ έκοψε το νήμα της ζωής τους. Η Ελευθερία βρίσκονταν μέσα στο καρότσι της. Το θανατηφόρο καδρόνι δεν κατάφερε να συνθλίψει το σιδερένιο πλαίσιο του αμαξώματος του και μια κουβερτούλα πάνω από το προσωπάκι της,  την προστάτεψε αποτελεσματικά  από τους σοβάδες που έπεσαν….

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: (Πιάνει το χέρι του φίλου του, για να συνεχίσει την διήγηση)… Τρέχοντας έφθασε στον τόπο της συμφοράς… Σκόνες και καπνοί  από την πυρίτιδα και τις κατάσπαρτες μικροεστίες φωτιάς, βαρύ ασήκωτο  πάπλωμα πάνω στα χαλάσματα. Πολλοί είχαν σωθεί από την κατά-πλάκωση των μπάζων, αλλά λόγω εγκλωβισμού ή τραυματισμού, δεν κατάφεραν ν’ απομακρυνθούν γρήγορα και πέθαναν από έλλειψη οξυγόνου…

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Κι’ εγώ οριακά δεν πνίγηκα,…  η Ελευθερία το ίδιο…

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: (Προς την Ελευθερία)… Αμέσως και για πολύ ώρα σας έκανε τεχνητή αναπνοή κυρία Ελευθερία…  Σας  ξανάφερε στη ζωή…. 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Δύο φορές γεννήθηκα λοιπόν!...  Σε δύο ανθρώπους  χρωστώ  τη ζωή μου!         

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Ανώφελη δυστυχώς, η οποιαδήποτε βοήθεια μου προς τους άλλους. Τίποτα δεν μπορούσα να τους προσφέρω…. Μόνο που τους φίλησα, αποχαιρετώντας  τους για πάντα…. Ανέπνεα με το ζόρι, δεν  έβλεπα από τις σκόνες, στραμπούλιξα και το πόδι μου.… Το κυριότερο, φοβόμουν μην μου πεθάνει και η μπέμπα ή μην πέσω λιπόθυμος κι’ εγώ. Τρικλίζοντας απομακρύνθηκα από την περιοχή…... (Μια γουλιά νερό)…. Το ίδιο βράδυ στο εργοστάσιο, όπου θα διανυκτερεύαμε, ο Παναγιώτης δυσκολευόταν να μου αναφέρει την ανατριχιαστική είδηση, που  απρόσμενα και άσχετα με το προηγούμενο κακό, είχε λάβει….  Ο θάνατος είχε στήσει καρτέρι να πάρει κι’ εμένα, τον «τυχερό» της ατυχίας του μεσημεριού….

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν είχαμε ασφαλώς συνέλθει ακόμα από τον μεσημεριάτικο συγκλονισμό, όμως έπρεπε  χωρίς καθυστέρηση να αφήσουμε όλα τ’ άλλα, για  ν’ αντιμετωπίσουμε έναν άλλο εφιάλτη… Το τέρας  δεν είχε χορτάσει αίμα.... Σούρουπο,  λίγες ώρες μόνον μετά τον βομβαρδισμό, ειδοποιούμαι να παραδώσω τον υφιστάμενο μου  Λέανδρο  Χατζηγιώργη,  στον λοχαγό των  SS   Fritz  Ranelang.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Ήμουν γραμμένος σε λίστα δέκα προς εκτέλεση Ελλήνων.  Ήταν αντίποινα για τον φόνο ενός  Γερμανού αξιωματικού…. Συνήθης πρακτική τους…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Θεέ μου!... Τι ακούμε σήμερα!…

ΘΑΝΑΣΗΣ: Την ίδια εκείνη ημέρα; Δεν σεβάστηκαν τους νεκρούς και πενθούντες από τον βομβαρδισμό….. Ν’ αναβάλουν για λίγο έστω τις συλλήψεις;

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν υπάρχουν στον πόλεμο ευαισθησίες....Δυστυχώς... Ξέρετε, κατά κάποιο τρόπο οι κατακτητές θεώρησαν τον βομβαρδισμό “εσωτερική” μας υπόθεση. Αυτοί ελάχιστους θανάτους ή καταστροφές είχαν.  Άμαχοι πολίτες  ήσαν όλα  τα θύματα και δικές μας περιουσίες από την μια στιγμή στην άλλη είχαν γίνει στάχτη…….  “Από τους συμμάχους σας την πάθατε”, μας έλεγαν τις επόμενες ημέρες και διέκρινες μια  χαιρεκακία, αν και φανερά κάποιοι  παρίσταναν τους “κυρίους”…... Μερικοί βέβαια αναφανδόν κυνικά ανάλγητοι…….. Κάποιος θρασύς μου είχε πει: “Γιατί κόπτεσαι για 10 ένοχους  «μπολσεβίκους»,  που αποτελούν στο κάτω - κάτω  ποσοστό  μόνο  1 %  στο σύνολο  1.000  αθώων,  που σκότωσαν με τον βομβαρδισμό  οι «φίλοι» σας  την ίδια ημέρα»….

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:   Φαντάζεστε τι αξία είχε τότε η ανθρώπινη ζωή…… 

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:……. Να ξανάρθω στο δεύτερο, το εσπερινό περιστατικό, μην σας κρατώ σε αδημονία….  Η  διαταγή του θανάτου είχε εκδοθεί  το πρωί, και οι πρώτες  συλλήψεις είχαν ήδη  γίνει  πριν την έναρξη του βομβαρδισμού που έγινε το μεσημέρι. Η διαδικασία λοιπόν είχε ξεκινήσει και δεν θα την διέκοπταν για κανένα λόγο πριν την ολοκληρώσουν, κατά την διαταγή που είχαν…… Πρώτα συνελήφθησαν οι “εύκολοι” τέσσερεις. Οι δυστυχείς  ήταν  έγκλειστοι στις φυλακές των Βούρλων.…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:….. Φυλακές των  Βούρλων;

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Ήταν στην Δραπετσώνα. Τώρα έχουν κατεδαφιστεί.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Κι’ ακολουθούσαν οι άλλοι έξι,  με πρώτο επόμενο τον Λέανδρο  Χατζηγιώργη.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μα τι τους είχε φταίξει ο μπαμπάς; Τον είχαν  απαλλάξει,  υποτίθεται, και σε  προηγούμενες  ανακρίσεις του οι απαίσιοι  Nazi.       

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Μην ζητάτε λογική στην σύνταξη λίστας θανάτου από εκδίκηση!  Αθώοι ήταν όλοι τους. Κάτι περισσότερο. Πατριώτες, αντιστασιακοί... Μα, ακριβώς  αυτούς, πρωτ’ απ’ όλους  ήθελαν να εξοντώσουν και ο Λέανδρος ήταν αναμφίβολα ένας απ’ αυτούς… Ο Γιάννης και  ο Λέανδρος ήτανε σταμπαρισμένοι,  φακελωμένοι. Είχαν καταγραφεί  σαν  ιδιαίτερα επικίνδυνοι για την ασφάλεια του Τρίτου Ράιχ,  παρά τα προηγούμενα - πρόσκαιρα και επισφαλή -  “απαλλακτικά”  τους βουλεύματα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Προς τον πεθερό του) Υποθέτω η προειδοποίηση της σύλληψης,  σας  επέτρεψε  να διαφύγετε.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  (Παρεμβαίνει)  Αυτό ασφαλώς έπρεπε να κάνει   και τον προέτρεψα να μην χάσει χρόνο... Είχε προηγηθεί και τηλεφώνημα του λοχαγού Ranelang: «Έρχομαι να πάρω τον Λέανδρο».  Την ειδοποίηση αυτή εξέλαβα κάπως σαν…. «Κρύψε τον, εξαφάνισε τον».

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Αυτό υπέθεσα!  Αρκετός χρόνος για να φυγαδευτεί…

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Ναι σίγουρα! Αρκούσε και για να κάνει μπάνιο, να ταΐσει την μπέμπα και να στηθεί σ’ ένα παράθυρο να παρακολουθήσει  το Γερμανικό τζιπ που θα κατέφθανε…

ΘΑΝΑΣΗΣ: Τότε βέβαια θα έπρεπε να τρέξει σαν τρελός, για να κρυφτεί στα καπνίζοντα ακόμα χαλάσματα της πόλης.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Θα πήγαινα σε διπλανό δωμάτιο, απλά.  Μπορούσα να ‘χα και τις πόρτες μισάνοικτες, ν’ ακούω τους διαλόγους.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:… Δυσκολευόμαστε  να αντιληφθούμε τι εννοείτε.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Οι Γερμανοί, παιδιά μου, δεν είχαν πρόβλημα να μην τους βρουν όλους κατά την σειρά μιας τέτοιας  λίστας. Αναμενόταν  άλλωστε, κάποιοι από τον κατάλογο για διαφόρους λόγους, να μην υπάρχουν, ή να διαφύγουν της συλλήψεως. Ως και με δωροδοκίες τιμαλφών αντικειμένων, τα χαρτονομίσματα ήσαν παντελώς απαξιωμένα,  κάποιοι το είχαν καταφέρει σε πολλές περιπτώσεις.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν εύρισκαν κάποιον; Δεν τους πολύ-πείραζε.  Συνελάμβαναν τον επιλαχόντα! Ο κατάλογος του θανάτου ήταν μακρύς. Δέκα ζωές Ελλήνων έπρεπε να θυσιασθούν -στον βωμό της τρέλας του πολέμου-  για την μια του Γερμανού. Ο αριθμός “δέκα”, ήταν ο απαράβατος όρος της διαταγής……. Θα έρχονταν, δεν θα ‘βρισκαν το “δικό” μας  και θα έφευγαν για τον επόμενο από τους εφεδρικούς.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Έντρομη)  Έτσι έγινε;  Ο μπαμπάς – Λέανδρος γλύτωσε και ζει,…. επειδή κάποιος άλλος εκτελέστηκε στη θέση του;

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Θα σας πω αμέσως, μη βιάζεστε….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Ποτέ ο μπαμπάς  δεν θα το δεχόταν αυτό!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Πραγματικά!  Ο Λέανδρος  δεν  δεχόταν με τίποτα να αποφύγει την σύλληψη, παρ’ όλο που αυτή μοιραία θα είχε επακόλουθο την άμεση θανάτωση  του. Προέβαλε, ακλόνητο επιχείρημα, ότι μόλις είχε χάσει γυναίκα, παιδί, καρδιακούς φίλους…. Δεν τον ενδιέφερε λοιπόν να ζήσει και μάλιστα με ασήκωτο βάρος στην συνείδηση του…. Ισχυριζόταν και κάτι άλλο, “παρατραβηγμένο” αυτό…. Ότι δηλαδή κινδύνευα κι’ εγώ, αν αυτός δραπέτευε…..

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Φυσικά και θα κινδύνευε την ζωή του ο Παναγιώτης, αν εν γνώσει και με ενέργειες του φυγάδευε  έναν καταδικασμένο…..

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Στο πρώτο, “ακλόνητο” επιχείρημα του,  αντέτεινα ότι  καμία ηθική δεν μπορεί να αγνοήσει  και  να ‘ρθει κόντρα  στο πανίσχυρο ένστικτο της αυτοσυντήρησης!  Δικαιολογημένα κάθε άνθρωπος,  που μοίρα σκληρή θα έβαζε σε τέτοια δοκιμασία,  θα προσπαθούσε  - παντοιοτρόπως -   να ξεφύγει……. Όσο για μένα,  κανείς δεν θα με άγγιζε…. Εκτός  που  έμμεσα   μου είχε  υποδειχθεί, είχε προκύψει και λόγος απόλυτα δικαιολογημένος: Ο Λέανδρος  δεν είχε  επιστρέψει  από το προ ολίγων ωρών βομβαρδισμένο σπίτι του, όπου οικτρό θάνατο είχαν βρει και οι  τέσσερεις  δικοί μας άνθρωποι…

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Αγκαλιάζει τον φίλο του συγκινημένος)… Σε λίγο  μπαίνει στο γραφείο του Παναγιώτη  ο  Ranelang. Μόνος του ήταν. Κάτω, στο πεζοδρόμιο παρκαρισμένο, τον περίμενε αυτοκίνητο με λίγους άνδρες…… Μας ήταν γνώριμος από τις προηγούμενες συλλήψεις μας και τον είχαμε κατατάξει στους “πολύ, μα πολύ καλούς”. Κάποια φορά μας είχε βοηθήσει πάρα πολύ. Είχε - σκόπιμα - παραλείψει να γράψει στον κατάλογο των αντικειμένων που κατάσχε στο εργαστήριο μας ολόκληρο ασύρματο,  απο-συναρμολογημένο ευτυχώς,  παρ’ όλο που όλα τα μέρη του, προσκόμισαν στο τραπέζι οι άνδρες του!……Θα μπορούσε επί τόπου να μας είχε εκτελέσει και να παρασημοφορηθεί μάλιστα.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Φαινόταν εξαιρετικά ταραγμένος από το φρικτό έργο που του είχαν αναθέσει. Τα χέρια του έτρεμαν… Ο μπαμπάς σας στάθηκε μπροστά του ψύχραιμα….

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Ο Παναγιώτης αμέσως μπήκε στην μέση, ελαφρά συγκράτησε τον λοχαγό  και  άρχισε να του μιλάει…. Σε  10 λεπτά, που μου φάνηκαν αιώνας, γιατί δεν καταλάβαινα και τι έλεγαν Γερμανικά που μίλαγαν, τα είχε καταφέρει!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Μικρή εισαγωγή στο μεγάλο δράμα που θα παιζόταν, του ανέφερα  τις συμφορές και τους νεκρούς μας από τον βομβαρδισμό του μεσημεριού. Γρήγορα πέρασα στο θέμα. Χρόνος δεν υπήρχε. Διστακτικά στην αρχή, αλλά χωρίς περιστροφές, εκστόμισα   μια τρελή ιδέα που είχα από την πρώτη ώρα. Πολύ απλή να τη σκεφθεί κανείς,  παράτολμο να την προτείνει, και  απίθανο να γίνει αποδεκτή. Τα παίζαμε όμως  όλα για όλα...  Τον προέτρεψα - παρακάλεσα να τερματίσει  “εδώ και τώρα” τον φαύλο κύκλο του αίματος στην απαίσια διαταγή που του είχαν δώσει....

      ……. Ο πόλεμος, πλέον οι πάντες ομολογούσαν,  θα τελείωνε σύντομα και σε βάρος αυτών που τον ξεκίνησαν. Το σχέδιο, το καταλάβατε, υποθέτω: Ο καταζητούμενος Χατζηγιώργης να υποκατασταθεί, από τον σκοτωμένο στον βομβαρδισμό  Καμηλάτη,... αλλά με μια απαραίτητη προϋπόθεση… Ότι, δήθεν, έγινε αληθινή σύλληψη και εκτέλεση του πρώτου, ώστε να τηρηθεί η λίστα που είχε στα χέρια του ο λοχαγός  και  να μην τουφεκιστεί  άλλος στην θέση του!

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Γι’ αυτό μετά ο Λέανδρος Χατζηγιώργης έγινε……. Γιάννης Καμηλάτης!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:   Άντε αυτά να τα εξηγήσεις!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Ο  Γερμανός λοχαγός  - προς κατάπληξη μας - δέχτηκε  το σχέδιο και συνεργάστηκε. Υποσχεθήκαμε  στην τιμή μας… Που αλλού;… Τι άλλο;… μέχρι το τέλος του πολέμου να κρατήσουμε  μυστική την πλαστοπροσωπία, για να μην υπάρξουν - ευνόητο - αιματηρές συνέπειες για πολλούς. Γρήγορα με τον λοχαγό συντάξαμε το πρακτικό τουφεκισμού του προγραμμένου Λ. Χατζηγιώργη,  πλαστογραφώντας τις  υπογραφές των μαρτύρων και μια διαταγή κατεπείγουσας μετάθεσης  στην Αθήνα του Ι. Καμηλάτη, για να εξαφανιστεί από τον Πειραιά, όπου πολλοί τους γνώριζαν και τους δύο. 

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Γι’ αυτό, στην λίστα των θυμάτων του βομβαρδισμού δεν δηλώθηκε  κανένας από μας. Ο “Λέανδρος” γράφτηκε ένας  των  “10 εκτελεσμένων”!......  Κι’ εγώ, ως  “Γιάννης”,  του λοιπού έπρεπε να  ζήσω  με την “κόρη μου”, την Ελευθερία, στην Αθήνα  ή όπου αλλού,  χωρίς επαφή με ανθρώπους που με ήξεραν πριν….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Φανταστικό!... Ασύλληπτο!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Αξεπέραστο -δυστυχώς- φαινόταν το πρόβλημα στους υπολειπόμενους πέντε   συναγωνιστές  που είχαν σειρά να  συλληφθούν…. Οι 4 των φυλακών δυστυχώς είχαν ήδη εκτελεστεί…. Γι’ αυτούς ήταν αργά.  Οι δυσκολίες για την σωτηρία  των 5 άλλων  φάνταζε αξεπέραστη!   

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Ομόθυμα και οι τρεις αναγνωρίζαμε ότι  σωστό ήταν να σωθούν όλοι και οφείλαμε να προσπαθήσουμε, με όλες μας τις δυνάμεις…. 

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:……. Αδύνατον όμως να επαναλαμβάνονταν το εγχείρημα πέντε ακόμα φορές με επιτυχία, -οπωσδήποτε  με επιτυχία-  παντού.  Χρόνος;  Μηδέν... Έτρεμα  -συν τοις άλλοις-  και μην μετανιώσει  ή  φοβηθεί κάποια στιγμή ο λοχαγός  για τις μέχρι τότε φιλικές ενέργειες του.... Έτσι, με… με.. οδύνη… πρότεινα να εγκαταλειφθεί η προσπάθεια για τους άλλους, γιατί πρώτοι θα κινδυνεύαμε εμείς οι τρεις, χωρίς μάλιστα να σωθούν οι άλλοι… Ο Λέανδρος ήταν ανένδοτος. Δεν ήθελε να αποδεχτεί μόνο την δική του σωτηρία. Σαν να το απαιτούσε…. Επικαλείτο διαρκώς, ως ιερό δικαίωμα του ίδιου και  υποχρέωση των άλλων……  την  ίση μεταχείριση όλων των  “μελλοθάνατων”!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Μπαμπά μου…. καλέ μου μπαμπά!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Είχαμε φτάσει σε  αδιέξοδο, όταν ο Λέανδρος σκέφθηκε-πρότεινε να ζητήσουμε την συνδρομή της αντιστασιακής μας οργάνωσης. Θαυμάσια ιδέα!..... Κινητοποιήθηκαν συναγωνιστές σ’ ένα μηχανισμό, που ενήργησε γρήγορα κι’ αποτελεσματικά εκείνη την εφιαλτική νύχτα, αλλά και πολλές επόμενες ημέρες. Ενημέρωσε  και  προστάτευσε τα πρόσωπα που βρίσκονταν στο στόχαστρο, έκανε τις κατάλληλες  μεθοδεύσεις, πλαστά πιστοποιητικά και ταυτότητες, με μια λέξη βρήκε και “έτρεξε” όλες τις λύσεις, μάλιστα, χωρίς δικιά μας ιδιαίτερα μεγάλη ταλαιπωρία…..

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Όσο για τον Fritz, που εκείνη τη νύχτα υπέγραψε έξι πρωτόκολλα εικονικών εκτελέσεων, ξέραμε αναμφίβολα ότι και το δικό του πρωτόκολλο καταδίκης υπέγραφε κάθε φορά…  Έπαιζε  το  κεφάλι του,  χωρίς να έχει  βέβαια, απολύτως κανένα λόγο να το κάνει.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Απίστευτο ότι ενήργησε με τόσο υψηλό προσωπικό κίνδυνο και θάρρος…. Προφανώς λόγω του ανθρωπιστικού και  αντιναζιστικού του φρονήματος, σωτήριο  δείγμα  του οποίου μας είχε δώσει πριν λίγους  μήνες, με την υπόθεση του ασυρμάτου... Γι’ αυτό κι’ εγώ τόλμησα εκείνη τη βραδιά να του μιλήσω τόσο ανοικτά… Απελευθερώθηκε συνειδησιακά κι’ αυτός -κατάλαβα- από την ναζιστική καταπίεση.  Ξέσπασε, θα έλεγα…. Στην πιο κατάλληλη στιγμή για να σωθούν  έξι  ψυχές…...

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Είχαμε ζαλιστεί… Δεν ξέραμε αν όλα που γινόντουσαν ήταν  αληθινά, ή  ζούσαμε όνειρο. Από τις συνομιλίες  του με τον Παναγιώτη, ηχούν ακόμα στ’ αυτιά μου 3-4 λέξεις:… Frei,  Kamerad, Bruder, Vaterlandfreund….. Δεν δέχθηκε ούτε ένα “ευχαριστώ” να του πούμε...... Μας αποχαιρέτησε με σφικτό αδελφικό εναγκαλισμό, χωρίς να κοιταζόμαστε στα μάτια..… Για λίγα λεπτά βρεθήκαμε και οι τρεις μας, σιωπηλά, ενωμένοι σφικτά…. Έφυγε κι έκτοτε δεν τον ξαναείδαμε!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  (Σαν σε μνημόσυνο)… Fritz  Ranelang…. 35 χρόνων, υπάλληλος αποθήκης  υφασμάτων στο Ανόβερο. Παντρεμένος  την ράφτρα  Ερρικέτα  Ζόντακ.  Παιδιά τους η Ρόζα και ο Καρλ…. Ποτέ τους  δεν τον  ξανάδαν ούτε αυτοί….

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Τον αναζήτησα ευθύς ως εγκαταστάθηκα στο Βερολίνο. Από τα αρχεία της Wehrmacht  έμαθα ότι στην υποχώρηση,  η φάλαγγα του έπεσε σε ενέδρα Γιουγκοσλάβων παρτιζάνων και ο Fritz είχε τέλος..... Η οικογένεια του είχε μεταναστεύσει στην Αμερική το ‘48…… Πάντα, μαζί με τους αγαπημένους μου Αρχοντούλα, Αρετή, Γιάννη,  Ευρυδίκη και Martha, δεν ξεχνώ κι’ αυτό το παλικάρι… Ενός λεπτού σιγή, είναι  το ελάχιστο που μπορούμε σήμερα, επέτειο 50 χρόνων, να προσφέρουμε στην μνήμη όλων τους.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Μετά τη σιγή)  Τι παραλογισμός ο πόλεμος!...... Αλλά και πως μέσα σ’ αυτήν την παραφροσύνη,  αναδεικνύονται οι μεγάλες αρετές της  αλληλεγγύης και του  αλτρουισμού….

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Εγκαταστάθηκα στους Αμπελόκηπους μετά.  Η δουλειά μου πλέον ήταν στην Ηλεκτρική Αθηνών. Και εκεί, λίγους μήνες μετά  - για καλή μου τύχη - μας  έρχεται με μετάθεση, ως νέος προϊστάμενος,  ο…. Παναγιώτης!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Ο  φύλακας – άγγελος μας…

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Στ’ αλήθεια!..... (Μια γουλιά κρασί)  Πέρασαν τρεισήμισι  χρόνια, δύσκολα χρόνια,  αλλά  φαίνονταν όλα να φτιάχνουν σιγά - σιγά.  Ο πόλεμος  ήταν ακόμα ζωντανός  εφιάλτης στην μνήμη μας, όμως ξεπερνιόταν  από τον πανδαμάτορα χρόνο.  Η  Ελευθερία μεγάλωνε και μου έδινε αφάνταστη χαρά. Σαν την έβλεπα, ξεχνούσα με μιας τα όσα είχα περάσει…. (Χαμογελά πονηρά)…. Άρχισα να σκέφτομαι μάλιστα ότι της έλειπε…. χρειαζόταν οπωσδήποτε…  και μια μαμά... κι ένα αδελφάκι….

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Χαμογελαστά)….  Τι ωραία!

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Αν μου επιτρέπεται, μια ερώτηση, πολύ βασική. Γιατί  δεν επαναφέρατε το πραγματικό σας όνομα κι’ επώνυμο μετά την απελευθέρωση, όταν προφανώς είχε εκλείψει ο λόγος  μετονομασίας σας;

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  “Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού”, Θανάση… Όλο και θα τακτοποιούσα το θέμα, μαζί με την έκδοση της νέας μου ταυτότητας, αλλά αμελούσα, ώσπου, από κάποιο σημείο και μετά, απέκτησα και μικρο-δυσκολίες…

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Αποδεικτικό υλικό και μάρτυρες. Η δε δικαστική απόφαση  θα εκδίδετο  μετά από έρευνα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Γραφειοκρατία!;

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Όχι μόνον. Έπρεπε ν’ αποδείξω ότι  υπό  την προηγουμένη επωνυμία μου, δεν είχα διαπράξει αδικήματα, ούτε  εκκρεμούσαν μηνύσεις και αγωγές εναντίον μου... Ότι δεν είχα δημιουργήσει χρέη… Με μια λέξη, ότι δεν υπήρχε κανένας δόλος. 

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Όχι τόσο εύκολο στις συνθήκες, όπως είχαν διαμορφωθεί στην μεταπολεμική και προ-εμφυλιο-πολεμική Ελλάδα… Ξέρετε, οι μη εθνικόφρονες,  οι πολίτες που στερούνταν πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων, όλα που έκαναν, όλα που ζητούσαν από τις αρχές, γενικώς, ήταν  ύποπτα. 

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Ο ελεγχόμενος όφειλε  να δείξει  ότι είναι “καθαρός”, χωρίς -προηγούμενα και αναγκαία- η εναντίον του υποψία ή κατηγορία να έχει τεκμηριωθεί.... Βασική αρχή της δικαιοσύνης λειτουργούσε αντίθετα, για μια κατηγορία -δεύτερη- πολιτών…. Αργότερα, όντας αντάρτης στα βουνά  ή  φυγάς στην Ανατολική  Ευρώπη, ακόμα δυσκολότερο να παρουσιασθώ αίφνης με άλλο όνομα. Όλοι θα  πίστευαν ότι  ήθελα να κρυφτώ που με κυνηγάνε, για πράξεις  αξιόποινες  που  είχα διαπράξει.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Καταλαβαίνω. Πιο εύκολα  είχατε αλλάξει το  όνομα σας τότε, εκείνο το τραγικό  βράδυ του ’44.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Πες το ψέματα!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Μέχρι που συνήθισα και αποδέχτηκα αυτή την κρυφή διπλή μου υπόσταση. Άλλωστε  στις  11 Γενάρη του ’44, τόσο  στην τραγωδία του μεσημεριού, όσο και στο παρ’ ολίγον δράμα της εσπέρας,  κάλλιστα θα μπορούσε να ήμουν ο άλλος. Στην  τύχη και την αυτοθυσία του Παναγιώτη και του Fritz  χρωστάω την ζωή μου…

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Του Fritz… Αν ήταν άλλος, δεν θα ‘χα ζήσει ούτε εγώ.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Συγκατανεύει. Στρέφεται προς την κόρη του)….. Είχαμε μείνει οι δυο μας και ξεκινούσαμε από την αρχή... Στο κάτω-κάτω, γιατί ν’ αλλάξει  το αληθινό της  όνομα  η Ελευθερία, που θα ζούσε 100 χρόνια και με απογόνους κι’ όχι εγώ, που καθημερινά κινδύνευα να μην ζω την επαύριο;… (Με νόημα)… Καταλαβαίνετε βέβαια ότι αν δεν είχε μεσολαβήσει το περιστατικό με τον Γερμανό λοχαγό…… αν εγώ είχα τ’ όνομα μου με όποιο τρόπο....  η Ελευθερία θα ονομαζόταν σήμερα… 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Περήφανα)……. Ευρυδίκη  Χατζηγιώργη!  

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Προς την κόρη του)…… και δυο Καμηλάτηδες ή και δυο Χατζηγιώργηδες…. Επικράτησε το πρώτο!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Αυτό  θα το ήξεραν  μόνον δύο άνθρωποι … (Υποδεικνύει τον εαυτό του και τον φίλο του)….  επτασφράγιστο μυστικό.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Τώρα εξηγείται και γιατί δεν υπάρχει η μικρή Ευρυδίκη στον κατάλογο θυμάτων του βομβαρδισμού. Διότι μπορούσε  και να …. επανήρχετο στην ζωή!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Έτσι!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Κατσουφιάζει)……. Ο Άδης, ο σκοτεινός αυτός βασιλιάς του κάτω κόσμου, της επέτρεψε - από αίσθημα ενοχής;  να επανέλθει στη ζωή…… Σφιχταγκαλιασμένη  ως  “ένα-μία” με την πνευματική αδελφούλα της. Για  λίγες ώρες μόνον. Μετά, την ανακάλεσε… - μεταμελήθηκε; -… στο αιώνιο σκοτάδι του βασιλείου του……. Έγινε, ευθύς μόλις με κοίταξε  ευσπλαχνικά με τα γαλανά  μάτια του  ο λοχαγός Ranelang…  Σφικτά τον αγκαλιάζει η κόρη του…..

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Κυρία Ελευθερία, ζητάμε συγγνώμη, που “παίξαμε”  με την ιερότητα της πατρότητας σας…. Αγκαλιάζεται κι’ αυτός από την συγκινημένη  Ελευθερία.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Θεωρώ μεγάλη μου τιμή που έφερα το όνομα ενός ήρωα,  μονάκριβου  αδελφού….  Ας με συγχωρήσει μόνο ο πατέρας μου, ο  Χατζή -  Γιώργης.....  Το όνομα της μάνας μου, δεν έμαθα ποτέ....    Δεν θυμάμαι την μορφή των γονέων  μου. Αυτοί δεν κατάφεραν να έλθουν στην Ελλάδα... Από την ανθρωπο-πλημμύρα της παραλίας της Σμύρνης, δεν… δεν… μπόρεσαν να ξεφύγουν…… (Σκουπίζει ένα δάκρυ του)….. Στον Πειραιά μου έδωσαν επώνυμο “Χατζηγιώργης”, γιατί αναφέρθηκε  από συγχωριανούς ότι ο πατέρας μου είχε επισκεφτεί κάποτε προσκυνητής  τους  Αγίους  Τόπους.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Πριν, στην Μικρά Ασία,  ποιο ήταν το επίθετο σας;

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Δεν το ξέρω. Ο ληξίαρχος καθώς είπαν τότε μπορεί να μην το ενέκρινε ως κακόηχο, ή ακόμα αν  είχε  την  κατάληξη - ογλου, ως  ανατολίτικη  επιρροή…

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: (Μειδιώντας)… Που δεν απέφυγες τελικά… Απλά, από το  πίσω μέρος του επώνυμου σου,  τοποθετήθηκε   μπροστά!    

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Η ηλικία μου προσδιορίστηκε στο περίπου.  Έξι χρονών με υπολόγισαν τότε, με το μάτι… Για την εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους, που μου βρίσκεται μέχρι σήμερα… Στον προβλήτα της πόλης που εγκαταλείπαμε για πάντα, καθώς μ’ έσπρωξαν να μπω στη βάρκα  μόνο μου, την ώρα  του βίαιου  αποχωρισμού από τους γονείς μου, αυτοί  πρόλαβαν να μου την χώσουν στην τσέπη του πανωφοριού μου,  να με φυλάει στο ταξίδι....... (Συγκινημένος)…….Κόρη μου, στην πλάκα του τάφου μου, σε παρακαλώ να γράψεις και τα δυο μου ονόματα…  Όπως  με  γνώρισαν οι συνάνθρωποι στη ζωή…   Η Ελευθερία  τρυφερά του πιάνει το χέρι.  Μικρή παύση, με μια γουλιά κρασί.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Πατέρα, τέλη ’47 ανέβηκες στο βουνό αντάρτης. Προ ολίγου όμως, με χαριτωμένο τρόπο μας είπες ότι η κατάσταση σου εκείνη την εποχή είχε αρχίσει να γίνεται σχετικά καλή κι’ ελπιδοφόρα… Τι αλήθεια  μεσολάβησε για ν’ αλλάξεις γνώμη;

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Τώρα μάλιστα!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Αυτή είναι μια  άλλη,  μεγάλη ιστορία!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Μια υπερβολική αντίδραση μου σ’ ένα ασήμαντο - τυχαίο περιστατικό, φάρσα καλλίτερα θα το έλεγα...

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Σήμερα, θα χαρακτηρίζαμε την αυθόρμητη εκείνη στάση του, σαν “καθαρή απερισκεψία”, τότε όμως κάτι μέσα του λειτούργησε  σαν τη σταγόνα που ξεχείλισε  ένα  γεμάτο ποτήρι……

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Θα μας το διηγηθείτε…… Εν τάχει ασφαλώς….. μιας και είμαστε υπό αναχώρηση…..

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:….. Ο μπαμπάς σας θα σας τα διηγηθεί, εν καιρώ…..Εν πάσει περιπτώσει…… Η Ηλεκτρική Βόλου μας είχε παρακαλέσει να την συνδράμουμε σ’ επέκταση του δικτύου της και προγραμματίσθηκε να πάει εκεί ο “Γιάννης”. Αναχώρησε με πλοίο, γιατί οι χερσαίες συγκοινωνίες είχαν γίνει επικίνδυνες, ως από την δράση ανταρτικών ομάδων. Είχε δυστυχώς η χώρα μπει στον αιματηρό κύκλο του αδελφοκτόνου πολέμου… Στο τελωνείο του Βόλου, κατά τον έλεγχο των αποβιβαζομένων, ο ελέγχων παρατηρεί ότι κάτι δεν πάει καλά με την ταυτότητα του…

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Δεν την είχα αλλάξει, όπως σας είπα προ ολίγου.  Είχα ακόμα την κατοχική, την πλαστή, που μου είχε φτιάξει η “οργάνωση μας” κατά την επεισοδιακή μετονομασία μου....  Με οδηγούν λοιπόν στον υπεύθυνο ασφαλείας για εξηγήσεις και γίνομαι ακόμα πιο ύποπτος με αυτό το «γεννηθείς εις Βραΐλα Ρουμανίας». Και ω! της κακής  μου τύχης. Κάποιος σε διπλανό γραφείο  λιμενικός υπάλληλος, όντως καταγόταν απ’ εκεί και τον φέρνουν σε αντιπαράσταση μαζί μου. Γρήγορα διαπιστώνουν την πλήρη  άγνοια μου για  την πόλη, τη χώρα, μιας έστω λέξης στα Ρουμάνικα  κλπ...

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Συγκαταβατικά δέχονται: «Μικρό παιδί, ναυτόπουλο έφυγε από την ξένη χώρα, που να θυμάται…», όμως αρχίζουν κάποιες στοιχειώδεις ερωτήσεις για το πλοίο, το λιμάνι, τη θάλασσα… εκεί συμβαίνει το πατατράκ!....  Μπέρδευε ως και την  πλώρη με την πρύμνη!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Για να μην πολυλογώ η φιέστα κορυφώνεται όταν τους διηγούμαι, ότι από την γενέθλια πόλη μου θυμάμαι την απεραντοσύνη της Μαύρης Θάλασσας με τα γαλανά νερά, όταν στην προκυμαία της, πιτσιρικά, μ’ έκανε βόλτες ο πατέρας  μου…. Δεν γνώριζα ότι η Βραΐλα είναι εσωτερική  παραποτάμια πόλη…

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:…… Κι’ από την προκυμαία του λιμανιού της δεν βλέπεις κανένα απέραντο γαλάζιο πέλαγος, παρά την απέναντι όχθη του θολού “γαλάζιου Δούναβη”,  στα λίγες εκατοντάδες μέτρα!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Σαν “τη γάτα με τον ποντικό” μ’ έπαιξαν. Και όταν αποφάσισαν: “Finita la comedia”, ο αξιωματικός χτύπησε την παλάμη του στο γραφείο και διέταξε με  θυμό και οργή:... «Κλείστε στη φυλακή τον Ρουμάνο», συγχρόνως  που κάποιος ανόητος εκεί μέσα κραύγασε το γνωστό σύνθημα των παρακρατικών: «Σόφια - Μόσχα» συμπληρωμένο και με την πρωτεύουσα της χώρας – «Βουκουρέστι». 

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Μεγάλα  πάθη  χώριζαν τότε τους  Έλληνες….

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Δεν το ανέχτηκα… Άνοιξα την πόρτα του γραφείου τους και βρέθηκα  στον διάδρομο. Απειλητικοί, με ακολούθησαν και  τότε το ‘βαλα στα πόδια. Έξω, στην αυλή και στις αποβάθρες προσπάθησα να διαφύγω μέσα από όγκους εμπορευμάτων και ένα πλήθος ανθρώπων. Ένας από τους  διώκτες μου με πυροβόλησε τρεις φορές ο αθεόφοβος, και  δυστυχώς μία του σφαίρα χτύπησε κάποιον στο πλήθος και τον έριξε κάτω. Νόμισα ότι θα πέθαινε, διότι είχε χάσει πολύ αίμα. Γλύτωσε ευτυχώς, όπως  μάθαμε μετά….    

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Η σύλληψη του ήταν βέβαιη. Ο λιμενικός χώρος  περίκλειστος και φρουρούμενος.

ΘΑΝΑΣΗΣ:  Σας συνέλαβαν;….  Μάλλον όχι.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Στον πανικό που δημιουργήθηκε, κάποιος λιμενεργάτης μ’ έσπρωξε μέσα σ’ ένα κιβώτιο και με κλείδωσε με δυο λουκέτα, την ώρα που περίπολοι έκαναν φύλλο–φτερό όλους τους χώρους… Ευτυχώς ανέπνεα  κανονικά από χαραμάδες, άκουγα τις ομιλίες απ’ έξω και μετ’ από λίγη ώρα…. πήρα κι’ ένα υπνάκο…..

ΘΑΝΑΣΗΣ:  (Προς την γυναίκα του)…. Οι λιμενοφύλακες  θα ήταν σίγουροι ότι δεν μπορεί να κλειδωθεί κανείς μόνος του…. με λουκέτα που κρέμονταν απ’ έξω κλειστά!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Εν τω μεταξύ έβρεχε, νύχτωσε και η έρευνα διακόπηκε για το πρωί της επομένης, οπότε θα ‘φερναν και σκυλιά….  Μεσάνυχτα, ο εργάτης  μου ανοίγει το “κιβούρι”. Αφού μου έδωσε νερό και φαγητό, μου λέει: “Θέλεις να παραδοθείς;”….. Του γνέφω αρνητικά…… «Ξέρεις καλό κολύμπι;….. Δεινός κολυμβητής από  νεοφώτιστο μωρό!...... Μόνος τρόπος να βγεις απ’ εδώ σαν ψάρι. Ο σκοπός εκεί (μου τον δείχνει) είναι δικός μας, και του ‘χουμε μιλήσει. Πέρνα προσεχτικά από μπροστά του, θα κάνει ότι δεν σε βλέπει, και πέσε στην θάλασσα…. Δεν μπορούμε να σε πάρουμε  με βάρκα, γιατί κάθε πλεούμενο ελέγχεται από σκάφη του λιμενικού…

         ……. Μόλις περάσεις εκείνη την λάντζα, (μου την δείχνει), κοίτα στο βάθος αριστερά… Θα διακρίνεις ένα μικρό τρεμουλιαστό φως. Η συντρόφισσα «Αυγή», κρατώντας  φανάρι, θα σου δείχνει την πορεία μην χάσεις τον προσανατολισμό σου μέσα στην σκοτεινή θάλασσα... Κολύμπα αργά, κράτα δυνάμεις. Ξημερώματα, θα φτάσεις στην ακτή». Θερμά  χαιρέτησα τον εργάτη,  σύρθηκα  κι’ έπεσα στην θάλασσα…… 

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Κολύμπησε στον Παγασητικό, όπως ο μυθικός Λέανδρος  στον Ελλήσποντο… Την πορεία του με  φανό έδειχνε η Αυγή, άλλη  Ηρώ.

ΘΑΝΑΣΗΣ: (Αποφαίνεται!) Σε σχέση με το μυθιστόρημα της αρχαιότητας, ουσιαστική διαφορά υπάρχει μόνο στο κίνητρο της πράξης….  Η παράτολμη δράση και η δύναμη της θέλησης “Der  Willenskraft” ,  των δύο  ηρώων,  εντυπωσιακά  ομοιάζουν και  στις δύο περιπτώσεις!

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Γι’ άλλη μια φορά, δεύτερη διασχίζοντας  θάλασσα,  ξημέρωσε για μένα μια νέα, άλλη εποχή!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  Πατέρα, όλα αυτά τα θαυμάσια και τιμητικά, γιατί  μας τα κράταγες κρυφά;…. Γιατί τα παιδιά σου, όλα τα χρόνια, να μην ξέρουμε τους  αγώνες σου;

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Αυτό το ερώτημα βασανίζει κι μένα, αλλά δεν έχω βρει ακόμα την   απάντηση.... Ξέρεις, τώρα αυτές οι διηγήσεις φαντάζουν, ας πούμε ηρωικές, όταν όμως τις βιώνεις είναι τραγικές, αφού έχουν τίμημα, αναπόφευκτα πολλές φορές, τον θάνατο.... Και εύχεσαι κανείς στον κόσμο ποτέ μην ζήσει τέτοιες καταστάσεις…. (Αλλάζοντας διάθεση προς το ευχάριστο)… Μα,  αφήσατε το φαγητό σας!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  (Προς τον φίλο του)  Κουράσαμε και προβληματίσαμε τα παιδιά… Δεν θα πούμε άλλα προς το παρόν,  για να “κατανοήσουν”  όσα σήμερα ακούσανε  κι’ από τους δυο μας.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Στον φίλο του) Ναι, να κλείσουμε αυτήν την Οδύσσεια.  (… Και σιγά προς αυτόν, με νόημα)…. Την “ιστορία” σου  με  την Ελευθερία; 

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Ας μην τα πούμε όλα σήμερα. Αυτός πια είναι ένας δεύτερος βομβαρδισμός,  μετά από 50 χρόνια! 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ:  (Προς τον κ. Παναγιώτη)  Τι εννοεί  ο μπαμπάς  με… την  “ιστορία  που μας αφορά”  κύριε  Παναγιώτη;

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Τίποτα σπουδαίο παιδί μου. Να….. Όσο εσείς δεν είχατε σπίτι… εσύ  κοριτσάκι τεσσάρων έως οκτώ  χρόνων, εμείς, η οικογένεια μου εννοώ, είχαμε την μεγάλη χαρά να σε φιλοξενούμε στο δικό μας…. 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: (Κοιτά  τον μπαμπά της έκπληκτη, αυτός τις γνέφει καταφατικά και μετά αγκαλιάζει τον κ. Παναγιώτη)… Σας ευχαριστώ, κύριε Παναγιώτη.….. Σας ευγνωμονώ!   Του φιλά το χέρι.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Μετά την λήξη του εμφύλιου, κίνησε γη κι ουρανό για να επανενώσει την οικογένεια μας. Μέχρι την Γενεύη, έδρα του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού έφθασαν οι ενέργειες του.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Τελεσφόρησαν, παραδόξως!...... γιατί πολλοί άνθρωποι έδειξαν καλοσύνη και  ευαισθησία για να ξανασμίξουν γονέας και παιδί,  πέραν και πάνω από τις απατηλές και πρόσκαιρες, όπως και αποδείχτηκε, διαιρέσεις του κόσμου.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Και έτσι ένα πρωί στο αεροδρόμιο του Βερολίνου, ξανακλείνω στην αγκαλιά μου την Ελευθερία. Τρόμαξα να την γνωρίσω κατά 4 χρόνια μεγαλωμένη…… Στην τσέπη του πανωφοριού της ο Παναγιώτης  -τρίτος πατέρας της- είχε βάλει το εικόνισμα  του Αγίου Χαραλάμπους, συντροφιά της στο επικίνδυνο ταξίδι….  

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Τυχερή που ήμουν στη ζωή! Να μην στερηθώ την  αγάπη, ακόμα και  μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες, κι  από την πρώτη στιγμή που έχασα τους φυσικούς μου γονείς.... Σας ευχαριστώ  και τους δύο, για  όσα κάνατε για μένα.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: …. Κι εμείς  παιδί μου.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Ο Παναγιώτης  σε  πήρε  υπό την κηδεμονία του, από την επόμενη ημέρα που εγώ έμπλεξα στον Βόλο. Φανερό ότι για πολύ καιρό θα ήμουν καταδιωκόμενος, αν επιζούσα τελικά.

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:  Ευτυχώς όλα πήγανε καλά… Εννοώ  επιζήσαμε!   

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Χαμογελαστά)…… Προ ολίγου ο Θανάσης αναφέρθηκε στα κίνητρα των δύο “Λεάνδρων”….  Aς τα κατονομάσω: Του μεν αρχαίου ήταν ο “θεϊκός έρωτας”, όσο για το δικό μου….. το  “ανθρώπινο  πείσμα”!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Η “προσήλωση σου σε αξίες και ιδανικά” και για οποιοδήποτε  τίμημα!

ΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Έτσι ακριβώς κυρία Ελευθερία!.. Αυτός είναι ο πατέρας σας – Λέανδρος….. Και εις επίρρωσιν αυτού, θα σας πω και  κάτι ακόμα, σε σχέση με το επεισόδιο στο Βόλο: Οι δικηγόροι με είχαν διαβεβαιώσει ότι  με λίγους μήνες φυλακή θα “καθάριζε”. Το αδίκημα του: “απείθεια κατά δημοσίας αρχής”, υποβαθμίστηκε από την στιγμή που αποφεύχθηκε -ευτυχώς- ο θάνατος του τραυματισθέντος  κατά το περιστατικό. Αναγκαίο ασφαλώς να παρουσιαστεί και παραδοθεί. Αυτός όμως “επέλεξε” άλλως, για τον λόγο που είπατε…. Να σας πω…. όλοι κατά βάθος παραδεχόμασταν ότι ο εμφύλιος ήταν μια μάταιη αδελφική  αιματοχυσία. Οι  Τρεις Μεγάλοι,  ήδη από την συνδιάσκεψη της Γιάλτας το Φλεβάρη του ’45, είχαν αποφασίσει για τις τύχες λαών οριστικά, ερήμην και διαφορετικά  ίσως από την θέληση τους.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: (Προβληματισμένος).... “Επέλεξα”!….. Ήταν απόφαση που πάρθηκε εν μέσω ειδικών περιστάσεων…. σε συνθήκες πόλωσης και φανατισμού!  Άλλωστε, και η λεγόμενη “φιλοτιμία”, ενίοτε, δεν είναι άλλο παρά  συγκεκαλυμμένη  “αδήριτη  ανάγκη”, στην οποία και θεοί πείθονται… Τελευταίο που θέλω να σας πω… Εύσημα ηρωικών πράξεων δεν δέχομαι ασφαλώς. Δεν μου ταιριάζουν και είμαι  βέβαιος  ότι  σ’ αυτό εκφράζω και το  “άλλο εγώ” μου….      Μικρή σιωπή…..

Τελειώσατε;….. Θέλετε κάτι άλλο; (Γνέφουν αρνητικά…. Προς το κατάστημα)  Παρακαλώ  μας φέρνετε το επιδόρπιο και κάποιο…. σιροπιαστό γλυκό, αν σας βρίσκεται… Χαμογελούν…...

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Μπαμπά, δεν σου είπα. Πήρα μια πρωτοβουλία… Να, αυτή η πολυθρόνα του γραφείου σου…..

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ:  Μη μου πεις!  Σκίστηκε ολότελα;

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Σκέφτηκα ότι  ήταν πολύ φθαρμένη και την έδωσα για φτιάξιμο….. Να της  βάλει καινούργιο ύφασμα ο μαστρο  Μιχάλης.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: Πολύ καλά έκανες. Όντως. Ήταν πολύ φθαρμένο το παλιό της ύφασμα. Τελευταία μάλιστα,  μου σκίστηκε  και σ’ ένα σημείο.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Ξέρεις μπαμπά, άθελα μας βρήκαμε μέσα στο σχίσιμο, δυο φωτογραφίες...της… της  πρώτης μας οικογένειας  και το βαφτιστικό σταυρουδάκι της …της  πρώτης μας  Ευρυδίκης.

ΚΑΜΗΛΑΤΗΣ: .... (Χαμογελά)…. Γέρασα παιδί μου και τέτοια πλέον θα έχετε πια συχνά… Ακούστε τι έγινε!..... Από ένα φάκελο όπου φυλάσσω φωτογραφίες και  αναμνηστικά, τις προάλλες, περιμένοντας τον Θανάση να με πάει στα λεωφορεία, είχα βγάλει αυτές τις φωτογραφίες, όπως κάνω φορές, για να θυμηθώ και νοερά προσευχηθώ για τους αδικοχαμένους μου Αρχοντούλα κι Ευρυδίκη..... Αποτελούν, όπως και το εικονισματάκι, ενθύμια, από τα λίγα που μου διασώθηκαν, κι’ αυτό γιατί  βρισκόντουσαν στον χώρο της δουλειάς μου την τραγική ‘μέρα του βομβαρδισμού……. Κάποτε ο Παναγιώτης μου τα έστειλε στην Γερμανία…… 

 ……… Αίφνης  με ζητά από το θυροτηλέφωνο ο Θανάσης.  Ήταν στην μέση του δρόμου, δεν εύρισκε να παρκάρει, είχε δημιουργήσει….. πως το λένε…. ein klein Verkerhrsandrang...... Με άγχωσε! Άφησα βιαστικά τις φωτογραφίες στο μπράτσο της πολυθρόνας κι’ αυτές  γλίστρησαν και χώθηκαν  βαθιά μέσα  στη σχισμή του υφάσματος. Το είδα, αλλά δεν  είχα υπομονή και χρόνο για τακτοποιήσεις......  Έπρεπε να πάρω την βαλίτσα μου και να κατέβω γρήγορα.… Υποθέτω, κι’ αν ακόμα δεν τις “ξετρυπώνατε” εσείς, δεν θα τις χάναμε….  Θα τις εύρισκε και θα μας τις παρέδιδε ο μαστρο-Μιχάλης, όταν θα έπιανε να μας φτιάξει την πολυθρόνα! 

 Υ. Γ.  

1) Αφιερώνεται στη μνήμη του πεθερού μου Γιάννη Μπούκη. Η πιο τραγική περίπτωση εντός μιας και της αυτής οικογένειας, κατά τον μεγάλο βομβαρδισμό του Πειραιά (10-1-1944), υπήρξε αυτή του πεθερού μου Γιάννη Δ. Μπούκη (1907-1984). Καθισμένοι στη τραπεζαρία του σπιτιού τους, έχασαν τη ζωή τους η (πρώτη) γυναίκα του Χάιδω, (ετών 30), και τα δύο τους παιδιά, Δημοσθένης και Αλέκος, (10 και 9 ετών αντ). Ο Γιάννης Μπούκης ανασύρθηκε βαριά τραυματισμένος…..

2) Το θεατρικό έργο “Η πολυθρόνα” έλαβε 1^ο   βραβείο σε  Λογοτεχνικό διαγωνισμό  (στον 14^ο της Ε.Τ.Ε.Π. Κερατσινίου, 2014).