ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΤΟ  ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ  ΤΗΣ  ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

 

          Η Γαλλική Επανάσταση (Révolution française, 1789 – 1799)  από την 22α Σεπτεμβρίου, την φθινοπωρινή ισημερία,  του έτους 1792,  έβαλε σ’ εφαρμογή ένα ακόμα νέο και ριζοσπαστικό σύστημα.  Κατάργησε  το, μέχρι τότε ισχύον στην Γαλλία και στις χώρες που ήλεγχε, Γρηγοριανό Ημερολόγιο και έθεσε σε ισχύ ένα δικό της ημερολόγιο: Το calendrier républicain,  ή  calendrier révolutionnaire (français).

          Βάση της μεταρρύθμισης αυτής υπήρξε το δεκαδικό σύστημα και στόχο είχε την αποκοπή κάθε σχέσης με θρησκείες, βασιλιάδες κλπ. Πρώτη ημέρα κάθε νέου έτους θα ορίζονταν εφεξής η  21^η ή 22^α  Σεπτεμβρίου. Το έτος διατήρησε την διαίρεση του σε 12 μήνες, από 30 ημέρες κάθε μήνας και αναγκαίως προστέθηκαν 5 (ή 6 ανά 4ετία) συμπληρωματικές ημέρες (les jours complémentaires, αρχικά τις αποκάλεσαν σκωπτικά: les sans-culottides).  Οι συμπληρωματικές αυτές ημέρες τοποθετήθηκαν στο τέλος του κάθε νέου  χρόνου και ήταν εορταστικές, αφιερωμένες σε αξίες της νέας κοινωνίας.  Έτσι, μεταξύ 16 ή 17 έως 20 ή 21 Σεπτεμβρίου (του παλαιού τους Γρηγοριανού ημερολογίου), οι Γάλλοι καθιερώθηκε να γιορτάζουν πλέον, κατά σειρά, την ημέρα της…

1)  Αρετής - jour de la vertu,

2)  Ιδιοφυίας (Δημιουργικής ικανότητας, ταλέντου) - jour du genie,

3)  Εργασίας - jour du travail,

4)  Άποψης (Γνώμης) - jour de l'opinion,

5)  Βραβεύσεων - jour des recompenses και της

6)  Επανάστασης - jour de la revolution.

         Η Χριστιανική χρονολόγηση καταργήθηκε και ξεκίνησε νέα απ’ αρχής χρονολογία. Το πρώτο έτος (με αφετηρία, όπως είπαμε, την 22/9/1792) είναι το έτος I (an I de la République).  Έτος μηδέν δεν υπάρχει.  Στο εξής, ο όρος “Κοινή Εποχή” (Ère commune/EC) αντικαθιστά τον μέχρι τότε όρο “Μετά Χριστόν ή  Έτος Κυρίου” και “Προ Κοινής Εποχής” (Avant l'ère commune /AEC) θα ονομάζονται τα “Προ Χριστού” χρόνια.

          Το διάταγμα της “4 frimaire an II (24ης Νοεμβρίου 1793)” δίνει την τελική μορφή στο Ημερολόγιο της Δημοκρατίας. Καταργεί την "χυδαία εποχή (ère vulgaire)" και ορίζει την 22/9/1792 ως την πρώτη ημέρα της  "εποχής των Γάλλων (ère des Français)".  Σ’ όλα τα επόμενα χρόνια, ως πρώτη ημέρα του έτους θα καθορίζεται αυτή της αληθινής ισημερίας στο Παρίσι (Μεταξύ 22 και 24 Σεπτεμβρίου, κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο).

          Όλα τα ονόματα των μηνών άλλαξαν. Διατηρήθηκαν οι τέσσερις (τρίμηνες) εποχές. Οι μήνες πήραν ονόματα από φυσικά (μετεωρολογικά) φαινόμενα ή από αγροτικές εργασίες και διαιρέθηκαν σε τρία δεκαήμερα (1^ο, 2^ο, 3^ο), στη θέση των συμβατικών τεσσάρων εβδομάδων των 7 ημερών. Κάθε ημέρα του δεκαήμερου πήρε αριθμητική ονομασία (1η, 2η,….10η).  Η διάρκεια της ημέρας διαιρέθηκε σε 10 ώρες, κάθε ώρα σε εκατό πρώτα λεπτά, κάθε πρώτο λεπτό σε 100 δεύτερα.  Η ημέρα άρχιζε τα μεσάνυχτα και φυσικά τέλειωνε τα μεσάνυχτα της επομένης. 

          Πιο κάτω δίνονται κατά την σειρά τους στο έτος, τα ονόματα των 12 μηνών του “Επαναστατικού Ημερολογίου”, η αντιστοιχία τους με το Γρηγοριανό και η επεξήγηση τους.

1^ος)  Vendémiaire… (22/9  - 21/10)    Περίοδος σοδειάς /Période des vendanges.

2^ος)  Brumaire ……    (22/10- 20/11)   Περίοδος ομίχλης / Période des brumes

3^ος)  Frimaire………   (21/11- 20/12)    Περίοδος κρύου / Période des froids

4^ος)  Nivôse…………   (21/12- 19/1)      Περίοδος χιονιού / Période de la neige

5^ος)  Pluviôse………    (20/1- 18/2)       Περίοδος βροχής / Période des pluies

6^ος)  Ventôse ………   (19/2- 20/3)        Περίοδος ανέμων / Période des vents

7^ος)  Germinal.……    (21/3- 19/4)        Περίοδος βλάστησης / Période de la germination

8^ος)  Floréal…………   (20/4- 19/5)        Περίοδος  λουλουδιών /  Période des fleurs

9^ος)  Prairial…………  (20/5- 18/6)         Περίοδος λιβαδιών / Période des prairies

10^ος) Messidor ……  (19/6- 18/7)         Περίοδος συγκομιδής / Période des moissons

11^ος) Thermidor …   (19/7- 17/8)         Περίοδος ζέστης /Période des chaleurs

12^ος) Fructidor……   (18/8- 16/9)         Περίοδος φρούτων / Période des fruits

          Το “Επαναστατικό/Ρεπουμπλικανικό” Ημερολόγιο δεν μακροημέρευσε, αλλά και η χρήση του, όσο υπήρξε, ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη. Κάποιοι συγγραφείς και χρονογράφοι το διακωμώδησαν. Ορισμένοι από τους δημιουργούς του είχαν την κακή τύχη να καταδικαστούν από τη Γαλλική Δημοκρατία σε θάνατο και οδηγήθηκαν στη γκιλοτίνα. Τελικά το Ημερολόγιο αυτό καταργήθηκε με πράξη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη 13 χρόνια αργότερα, στις 22 Fructidor του έτους XIII της Δημοκρατίας (9 Σεπτεμβρίου του 1805).

         Σήμερα, ισχνή ανάμνηση του ημερολογίου, παραμένουν κυρίως δύο ημερομηνίες σπουδαίων γεγονότων, πραξικοπήματα ήταν και τα δύο, που στην Ιστορία έχουν καταγραφεί με την “Δημοκρατική-Επαναστατική” χρονολόγηση.  Αυτές οι ημερομηνίες είναι:

          1^η) Η “9η Θερμιντόρ” (του έτους ΙΙ) - 27 Ιουλίου 1794 - το “Θερμιδοριανό πραξικόπημα”  κατά το οποίον συνελήφθη ο μέχρι τότε πανίσχυρος ηγέτης Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος και πολλοί στενοί συνεργάτες του, Αντουάν Σαιν Ζυστ, Ζωρζ Κουτόν, ο αδερφός του Αυγουστίνος κ.ά., και την επόμενη ‘μέρα οδηγήθηκαν στη γκιλοτίνα…… κάτω και από επιδοκιμασίες του όχλου του Παρισιού, του οποίου μόλις πριν λίγο καιρό ο Ροβεσπιέρος, ο επονομαζόμενος “ο Αδιάφθορος (l' Incorruptible)”, υπήρξε  είδωλο! 

          2^η) Η “18 Μπρυμαίρ” (του έτους VIII) - 9 Νοεμβρίου 1799 - οπότε συνέβη το πραξικόπημα του Ναπολέοντα Βοναπάρτη…… Αν και πρόσφατη ήταν η αποτυχία κατά την εκστρατεία του στην Αίγυπτο, ο Κορσικανός στρατηγός συγκέντρωσε μια ομάδα υποστηρικτών, αβάς Σεγιές, Ντυκό, Φουσέ, Ταλλεϋράνδος, ο αδελφός του Λουσιέν κ.ά., και με συνωμοτική στρατιωτική δράση κατάργησε το “Συμβούλιο των 500” και ανέλαβε αυτός όλη την εξουσία.  Ανακηρύχθηκε “Πρώτος ‘Ύπατος”  για 10 χρόνια συνεπικουρούμενος με δύο ακόμα Ύπατους, ανδρείκελα, που αυτός υπέδειξε και είχαν μόνο συμβουλευτικό ρόλο……. Τρία  χρόνια μετά ανακηρύχθηκε ‘δια βίου Ύπατος’, ενώ στις 2 Δεκεμβρίου 1804 στέφθηκε Αυτοκράτορας των Γάλλων στην Παναγία των Παρισίων.

          Τότε εκπονήθηκε - τρόπος του λέγειν: “υπαγορεύτηκε” -  ένα νέο σύνταγμα (του έτους VIII) όμως καμιά “Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη” δεν περιλάμβανε. Με δημοψήφισμα τέθηκε προς έγκριση στο λαό, ο οποίος το ενέκρινε με…. 3.000.000 θετικές ψήφους και… μόλις 1.567 αρνητικές!.... Η εποχή Ναπολέοντα είχε αρχίσει. 

          Έτσι, άδοξα, τερματίσθηκε η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση, στις 18 Μπρυμαίρ έτους VIII (9 Νοεμβρίου 1799)…. Μάλιστα το τέλος της επανάστασης, το ανακοίνωσε ο ίδιος ο Ν. Βοναπάρτης με διάγγελμα του στον Γαλλικό λαό.  

Υ.Γ.  Στο κλασικό αριστούργημα του Κάρλ Μάρξ: “Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη” (1852) παραλληλίζεται το πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ του Ναπολέοντα Βοναπάρτη (9/11/1799), με το πραξικόπημα της 2/12/1851, με το οποίον εγκαθιδρύθηκε καθεστώς δικτατορίας από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Λουδοβίκο Βοναπάρτη, κάποιον ανιψιό του Ναπολέοντα Α΄ Βοναπάρτη. Είχαν προηγηθεί οι μεγάλες κοινωνικές εξεγέρσεις του 1848 κατά του βασιλιά Λουδοβίκου Φίλιππου, ο οποίος και είχε τότε εκθρονιστεί....... Ο Λουδοβίκος Βοναπάρτης ένα χρόνο αργότερα (2/12/1852) αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτορας, ως Ναπολέων Γ΄, ιδρύοντας τη Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία, το δε τίτλο του επικύρωσε με δημοψήφισμα......10 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι, εψήφισαν 8.165.630..... 7.481.231 «ναι» (91,62%)  -  647.292 «όχι» (7,93%) - 37.107 (0,45%) «άκυρα». 

Αναρτήθηκε στο blog μου:  Χ Nivôse, an CCXXVI de la République!    (29/12/2020)