Η μάχη της Στυμφαλίας και ο θάνατος του Θεόδωρου Γιαβή

 

Η μάχη της Στυμφαλίας και ο θάνατος του  Θεόδωρου Γιαβή

 

Η λίμνη της Στυμφαλίας 

- Πρόκειται για μια ελώδη λίμνη στην ορεινή Κορινθία, πάνω σε ένα οροπέδιο με υψόμετρο 600 μέτρων, ανάμεσα στα όρη Κυλλήνη και Ολίγυρτος.

Διατηρεί νερό κυρίως τους χειμερινούς μήνες. Σε περιόδους μεγάλης ανομβρίας η λίμνη ξηραίνεται και τότε καλλιεργείται. Η έκτασή της φτάνει τα 3,5 τ. χλμ. Το βάθος της λίμνης, στα σημεία πού καλύπτεται μονίμως από νερό, κυμαίνεται από 2 - 2,5 μέτρα την Άνοιξη και μισό (0,5) περίπου μέτρο στις αρχές του Φθινοπώρου. Στην λίμνη επιβιώνει το ψάρι Phoxinellus stymfalicious, το οποίο είναι ενδημικό της λίμνης. Χαρακτηριστικό του είναι πως έχει την ιδιότητα να επιβιώνει και όταν αποξηραίνεται η λίμνη, βυθιζόμενο στο παχύ στρώμα λάσπης που δημιουργείται. Στην λίμνη βρίσκουν καταφύγιο μεταναστευτικά πουλιά και για πολλά από αυτά η λίμνη αποτελεί τόπο αναπαραγωγής. Η λίμνη Στυμφαλία είναι προστατευόμενος βιότοπος Natura 2000, σε έκταση 12,83 τ. χλμ.

- Η λίμνη Στυμφαλία συνδέεται με τον 6^ο άθλο του Ηρακλή ο οποίος στην περιοχή αντιμετώπισε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες. Ο Ηρακλής κατάφερε να παρασύρει τις όρνιθες να βγουν από την πυκνή βλάστηση της λίμνης, χάρη στα κρόταλα από χαλκό που του έδωσε η θεά Αθηνά. Στην συνέχεια ο Ηρακλής πετύχαινε τις όρνιθες που αποκαλύπτονταν με τα βέλη του.

- Κοντά στις όχθες της λίμνης ήταν χτισμένη η Αρκαδική πόλη Στύμφαλος. Στους Ρωμαϊκούς χρόνους ο αυτοκράτορας Αδριανός κατασκεύασε υδραγωγείο με το οποίο υδροδότησε την Κόρινθο με νερό από την λίμνη.            (Από τη Βικιπαίδεια)

1)  Η Μάχη της Στυμφαλίας  (1-3 Ιουλίου 1944)  

- Στη μάχη της Στυμφαλίας έλαβε μέρος το 6ο σύνταγμα της IIIης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου με διοικητή τον ταγματάρχη Εμμανουήλ Βαζαίο, εναντίον του 2/22 τάγματος αεροπορικών καταδρομών της 117ης Γερμανικής Μεραρχίας Κυνηγών που έδρευε στην Κόρινθο. Το ενισχυμένο γερμανικό τάγμα είχε δύναμη 800 ανδρών και το ακολουθούσε ένας λόχος ταγματασφαλιτών.

- Η μάχη ξεκίνησε την 1η Ιουλίου 1944  με την επίθεση των ανταρτών στο γερμανικό φυλάκιο που έδρευε στο χωριό Ψάρι. Η αντίσταση των 32 Γερμανών κάμφθηκε μετά από δίωρη μάχη. Δεκαεπτά από αυτούς παραδόθηκαν, δεκαπέντε σκοτώθηκαν, ενώ οι αντάρτες έχασαν τρεις άνδρες.

- Στη συνέχεια έφτασε το γερμανικό τάγμα που μοιράστηκε σε δύο φάλαγγες για να διασπάσει τον κλοιό των ανταρτών. Η πρώτη φάλαγγα αφού δέχτηκε καταιγιστικά πυρά υποχώρησε προς τα έλη της περιοχής. Πλήγματα δέχτηκε και η δεύτερη φάλαγγα και υποχώρησε στο χωριό Καλιάνοι, από όπου με αντεπιθέσεις και πυρά όλμων προσπαθούσε να καλύψει την πρώτη. Η πίεση των ανταρτών συνεχίστηκε μέχρι την υποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων και τη φυγή τους προς την κατεύθυνση της Νεμέας τα ξημερώματα της 3ης Ιουλίου 1944.

- Η σύγκρουση είχε νικηφόρα έκβαση για τις ελληνικές δυνάμεις και αποτέλεσε καίριο πλήγμα στον κατακτητή.  Η νίκη του 6ου συντάγματος του ΕΛΑΣ στην περιοχή εμπόδισε τις Κατοχικές δυνάμεις να πετύχουν τον αντικειμενικό στόχο τους, που ήταν η εξόντωση των ανταρτικών τμημάτων και η καταστροφή της συγκομιδής δημητριακών ολόκληρης της ορεινής περιοχής της Αργολίδας και Κορινθίας. Τυχόν γερμανική επιτυχία θα σήμαινε τον αφανισμό του τοπικού πληθυσμού από την πείνα και την εξασθένιση των τμημάτων του ΕΛΑΣ. Η σημαντική αυτή επιτυχία των ανταρτών επέτρεψε να παραμείνουν αυτές οι ορεινές περιοχές ελεύθερες από τους Γερμανούς κατακτητές, τους οποίους περιόρισε στα αστικά κέντρα της επαρχίας. Επίσης αποδυνάμωσε τις κατοχικές δυνάμεις στην κομβική συγκοινωνιακή περιοχή του Ισθμού Κορινθίας. Άμεση συνέπεια της μάχης ήταν γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ενάντια στον ΕΛΑΣ. Μια εξ αυτών είχε την ονομασία "Κόνδωρ". Σ' αυτήν συμμετείχαν μονάδες των Γερμανικών στρατευμάτων και τμήματα των ταγμάτων ασφαλείας.

- Η καταμέτρηση γερμανικών απωλειών είναι πιθανόν να είναι μεγαλύτερη………. Ο ίδιος ο επικεφαλής των τμημάτων του ΕΛΑΣ ταγματάρχης Εμμανουήλ Βαζαίος, διοικητής του 6ου συντάγματος που διεύθυνε προσωπικά τη μάχη,  γράφει στο βιβλίο του - που αποτελεί πρωτογενή πηγή - ότι οι απώλειες των κατοχικών δυνάμεων έφθασαν τους 420 στρατιώτες, 120 σκοτώθηκαν στη μάχη και κατά την άτακτη υποχώρησή τους στα έλη της Στυμφαλίας. Αναφέρει επίσης ότι σκοτώθηκαν και 15 ταγματασφαλίτες και αιχμαλωτίστηκαν περίπου 60 Γερμανοί και συνεργάτες τους. Σύμφωνα με τον Βαζαίο η νίκη κόστισε στα τμήματα του ΕΛΑΣ το θάνατο 16 μαχητών. Αντιστασιακοί που έλαβαν μέρος στη μάχη υπολογίζουν τις απώλειες του ΕΛΑΣ σε τουλάχιστον εικοσιπέντε νεκρούς και πενήντα τραυματίες……….

- Παραπομπές, Πηγές, κλπ. βλέπε Βικιπαίδεια, όπου και ένα βιντεάκι της ΕΡΤ, διάρκειας 5,5 λεπτών:   https://www.youtube.com/watch?v=4Rpd90xRvnI.                                                                   (Από τη Βικιπαίδεια)

Στο πιο πάνω βίντεο (https://www.youtube.com/watch?v=4Rpd90xRvnI.) ο γνωστός αντιστασιακός και δημοσιογράφος Ηρακλής Τζάθας (1919-2000), τότε καπετάνιος του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, που συμμετείχε στη μάχη της Στυμφαλίας, διηγείται με πολύ παραστατικό τρόπο τον ηρωικό θάνατο του νεαρού ΕΠΟΝ-ίτη, μαχητή του ΕΛΑΣ, Θόδωρου Γιαβή…….

2)  Ο θάνατος του Θόδωρου Π. Γιαβή

Ο Θεόδωρος Γιαβής (1924-1944), ήταν το 7^ο κατά σειράν από 8 παιδιά -5 αγόρια και 3 κορίτσια- των Παναγιώτη Κων/νου  Γιαβή (1886-1974) και Μαριγώς Ιωαν. Αθανασοπούλου(1885-1958), που κατάγονταν - κατοικούσαν στο χωριό Λεβίδι της Αρκαδίας. Όταν αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Λεβιδίου ο Θόδωρος, η χώρα είχε ήδη εισέλθει στη μαύρη περίοδο της τριπλής κατοχής του Β΄Π. Π.

Από το Λεβίδι είχε την καταγωγή του ο μεγάλος πολιτικός άνδρας ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ (1876-1936). Με δική του εισήγηση (ήταν τότε πρωθυπουργός) είχε ανακηρυχθεί η Πρώτη Δημοκρατία στην Ελλάδα, την 25^η Μαρτίου 1924. 

Τα μέλη της οικογένειας του Παναγιώτη Κ. Γιαβή ανήκαν στους πολιτικούς φίλους του συμπατριώτη τους Α. Παπαναστασίου και ο νεαρός Θεόδωρος Γ. μεγάλωσε με αρχές «Δημοκρατικές - Σοσιαλιστικές». Έτσι, όταν η Εθνική Αντίσταση το 1943 άρχισε να αναπτύσσεται ο  Θόδωρος εντάχθηκε, χωρίς δισταγμό, στην οργάνωση νεολαίας του ΕΑΜ, κυρίαρχης αντιστασιακής οργάνωσης τότε στη περιοχή, την ΕΠΟΝ. Στη συνέχεια πήρε όπλο στο χέρι, εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ.

Ο Θόδωρος Γιαβής, έλαβε μέρος στην μάχη της Στυμφαλίας (1-3 Ιουλίου 1944), όπως πιο πάνω την  περιγράψαμε. Κατά την διάρκεια της μάχης τραυματίστηκε, δεν σκοτώθηκε επί του πεδίου της μάχης, όπως στο πιο πάνω βίντεο εξιστορεί (εσφαλμένα στο σημείο αυτό) ο Ηρακλής Τζάθας…… 

Το τραύμα ήταν από σφαίρα σε ένα πόδι του, σχετικά ελαφρύ, δεν ενέπνεε ανησυχία, θα μπορούσε να επουλωθεί σε λίγες ημέρες. Και το καταλληλότερο μέρος για να πάει κρίθηκε ότι ήταν το χωριό του το Λεβίδι, όπου υπήρχαν γιατροί και το σπίτι του, με την αγάπη και τις φροντίδες της οικογένειας του.

Δεν ήταν θανατηφόρο το τραύμα του Θόδωρου. Θα ζούσε, χωρίς καμία αμφιβολία και μάλιστα θα ανάρρωνε σύντομα, όμως στο διαμπερές τραύμα του ποδιού του ξεχάστηκε από τους γιατρούς μια γάζα!..... Όταν την αποκάλυψαν ήταν αργά. Μεταφέρθηκε επειγόντως στο ορεινό χειρουργείο του ΕΛΑΣ, όπου τον ακρωτηρίασαν. Όμως η γάγγραινα είχε προχωρήσει και ο Θόδωρος απέθανε - οδυνηρά - στα χέρια του αδελφού του Γιάννη, από τον οποίον έχουμε όλες τις περιγραφές των περιστατικών.

Ο Θόδωρος Γιαβής τάφηκε με τιμές (που απέδωσε ένα ΕΛΑΣ-ίτικο άγημα) στην κεντρική πλατεία Ηρώων του χωριού Δάφνη (Στρέζοβα) της Αχαΐας. Πολλοί συναγωνιστές του -δακρυσμένοι- τον αποχαιρέτησαν, από την οικογένειά του ο αδελφός του (και πατέρας μου) Γιάννης.

Μόλις έγινε η μεταπολίτευση (1974), ο πατέρας μου - αμέσως - επισκέφθηκε την Στρέζοβα (Δάφνη). Συνάντησε χωρικούς που θυμόντουσαν την περίπτωση του Θοδωρή. Συνάντησε και άλλους από διάφορα μέρη, όπως τον Βασίλη Λ. από το Αίγιο, που αναζητούσαν κι’ αυτοί να βρουν τους τάφους δικών τους ανθρώπων, που είχαν πέσει στον αγώνα και είχαν ταφεί κι’ αυτοί στην πλατεία Ηρώων της Στρέζοβας.

Ο πατέρας μου - χωρίς κανένα λάθος - στην εκσκαφή που διενήργησε αναγνώρισε τον σκελετό του αδελφού του, διότι βέβαια του έλλειπε το ένα (το ακρωτηριασμένο) πόδι…..  Ο Θοδωρής έκτοτε αναπαύεται στο κοιμητήριο του χωριού του, του Λεβιδίου.

Θεόδωρος Π. Γιαβής (1924-1944)

Υ.Γ. 

Μετά την απελευθέρωση, η οικογένεια του Παναγιώτη Γ. γνώρισε διώξεις και δύσκολα χρόνια, πάντως ξεπεράστηκαν με τον καιρό. Όμως ο πόνος  για τον άδικο χαμό του Θοδωρή έμεινε αγιάτρευτος σε όλους, όλα τα χρόνια. Ο πατέρας μου, σε κανένα άλλο συμβάν της πολυκύμαντης ζωής του δεν αναφερόταν, εκτός αυτού με τον αδελφό του το Θόδωρο. Ο νους του διαρκώς έτρεχε σ’ αυτές τις συγκλονιστικές ημέρες που έζησε, εκεί, στο ορεινό νοσοκομείο του ΕΛΑΣ, με τον αδελφό του να πεθαίνει άδικα, αλλά με απόλυτη αξιοπρέπεια και μέχρι την τελευταία του πνοή να νοιάζεται μόνο για την απελευθέρωση της πατρίδας….Και πάντα αυτές οι θύμησες του έφερναν δάκρυα στα μάτια….