“Πολιτικές συμπεριφορές”

 

“Πολιτικές συμπεριφορές” 

     Σύμφωνα με τις κοινωνιολογικές μελέτες και θεωρίες αναφορικά με τα κριτήρια των εκλογέων σε εθνικές εκλογές, διακρίνονται τρεις κατηγορίες ψήφου (ψηφοφορίας / “voting”):

1^η) Κατηγορία: “Pocketbook voting”, όπου πρώτιστο κριτήριο των ψηφοφόρων είναι τα οικονομικά, ιδιαιτέρως τα δικά τους, το πορτοφόλι τους, η τσέπη τους. 

2^η) Κατηγορία: “Sociotropic voting”, όπου το βασικό κριτήριο της ψήφου είναι η ιδεολογία, οι κοινωνικές αντιλήψεις των εκλογέων. 

3^η) Κατηγορία:  Η αναδρομικότητα, ή μη της ψήφου (“Retrospective voting”), όπου στην απόφαση των  ψηφοφόρων κυριαρχεί η αναδρομικότητα, στοιχεία από το παρελθόν.

       Χωρίς αμφιβολία, πρώτο ρόλο στις αποφάσεις του κάθε ανθρώπου παίζει η όλη "προσωπικότητα" του καθενός.

      Σχολιάζουμε τις δύο πρώτες (και βασικότερες) κατηγορίες: 

     1^η) “Pocketbook (egotropic) voting”: Όσοι πολίτες κατατάσσονται σ’ αυτή τη κατηγορία, ως πρώτο κριτήριο για την πολιτική τους τοποθέτηση θέτουν την βελτίωση της δικής τους οικονομικής κατάστασης, του εντελώς προσωπικού οφέλους τους. Και είναι απόλυτα κατανοητό αυτό για την πολύ μεγάλη ομάδα των “ευάλωτων” ανθρώπων, αυτών που καθημερινά δίνουν “αγώνα επιβίωσης” μέσα σε σκληρές συνθήκες, αυτών που στερούνται επαρκών πόρων.

       Όμως δεν είναι λίγοι και αυτοί, οι οποίοι από ένα σωρό άλλους λόγους, ψυχολογικούς, κατ’ επίφαση ορθολογικούς (πλην βεβαίως της αδήριτης ανάγκης), όπως: Ανασφάλεια, φόβος, αδυναμία σκέψεως και κατανοήσεως, προσδοκία, πλεονεξία, ιδιοτέλεια κ.ά. βάζουν το “ατομικό συμφέρον” τους, το “πορτοφόλι” τους, πάνω απ’ όλα.  Υιοθετώντας “οικονομικό μοντέλο καταναλωτικό”, σημαντικούς άλλους παράγοντες της πολιτικής, όπως κοινωνική πρόνοια κι’ αλληλεγγύη, διεθνή θέματα, μεταναστευτικό, περιβάλλον, πολιτισμό κ.ά. τους λαμβάνουν υπ’ όψιν μόνον στο βαθμό που επηρεάζεται το πιο πάνω βασικό γι’ αυτούς κριτήριο.

     Οι έτσι σκεπτόμενοι αποτελούν την μεγάλη πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, σιωπηλή ή φωνασκούσα. “Μήλο της έριδος” και “στοίχημα” κάθε αναμέτρησης. Επιρρεπή στο λαϊκισμό. “Αντικείμενο πόθου” όλων των ηγεσιών. Για την Ελληνική ιδιαιτερότητα, το διάδοχο σχήμα της “πελατειακής διαπλοκής”, κατάστασης που γνώρισε αληθινές δόξες τα περασμένα χρόνια. Πολλοί από τους ανωτέρω εκλογείς είναι εντελώς απρόβλεπτοι, διότι οδηγούνται εκεί όπου νομίζουν ότι καθαρότερα θα εκφραστεί το συμφέρον ή η δυσαρέσκεια τους. Διαψεύδουν δημοσκοπήσεις, αφού πολλές φορές μέχρι και τη κάλπη είναι αναποφάσιστοι, ή “αλλάζουν στρατόπεδο κατά πως φυσά ο άνεμος”.

     Εύκολα σε παλιά τους ινδάλματα γυρνούν την πλάτη και αναζητούν μεσσίες χωρίς ελέγχους φερεγγυότητας. Ευκολόπιστοι ή δύσπιστοι, απαιτητικοί και ανυπόμονοι ζητούν να επιβεβαιωθούν άμεσα για την ψήφο που έδωσαν (….“τους πήραν”), προκειμένου να μην θεωρηθούν εξαπατημένοι, πράγμα που δεν θα το συγχωρούσαν εύκολα. Και, βέβαια, λίγο προβληματίζονται για το δικό τους (έστω μικρό) μερίδιο ευθύνης στην γενικότερη κρίση της κοινωνίας, λίγοι νοιάζονται για τον βαθμό προσφοράς τους στην αληθινή οικονομία κ.ά. που συνεπακόλουθα έχουν την παραοικονομία, διαφθορά, ανεργία, υποαπασχόληση, μεγέθη εισοδημάτων χαμηλά κλπ.

     2^η) “Sociotropic voting”:  Αναφέρεται  στους πολίτες που ψηφίζουν με βάση την καθαρά ιδεολογία τους, με γνώμονα τις πεποιθήσεις τους πάνω στα κοινωνικά ζητήματα.

      Σήμερα, εποχή κυριαρχίας της “παγκοσμιοποίησης” με τους κανόνες και αντιλήψεις που αυτή - διεθνώς - έχει επιβάλει, οι προσκείμενοι σε “νεοφιλελεύθερες” απόψεις αισθάνονται επιβεβαιωμένοι από τα πράγματα.  Αντίθετα, όσοι ακολουθούν τις παραδοσιακές, διαφόρων αποχρώσεων, ιδεολογίες «προβληματίζονται - δοκιμάζονται», ιδιαίτερα στο βαθμό που πια δεν παράγονται νέες αξιόπιστες ενναλακτικές προτάσεις απ' αυτές. Ανοικτό, λοιπόν, παραμένει το θέμα αν κάτι - και τι - πρέπει ν’ αλλάξει σε καθιερωμένες ιδεολογίες, αν υπάρχουν καν αντικειμενικές δυνατότητες εφαρμογής “άλλων” πολιτικών, κ.ά.…  

             Σαν συμπέρασμα: Μακρύς και δύσκολος ο δρόμος να ξεπεραστούν νοοτροπίες, ν’ απομακρυνθούν ιδεοληψίες, να εφαρμοστούν νέοι προοδευτικοί θεσμοί, να προκύψουν νέα “ήθη”, προϋποθέσεις για ουσιαστική και μόνιμη ανάκαμψη….

Στη φωτογραφία: Το προεδρικό ζεύγος Χουάν και Εβίτα Περόν (Αργεντινή, στις αρχές της δεκαετίας του '50)