Ο διάλογος ενός ανθρώπου με την ψυχή του

«Ο διάλογος ενός ανθρώπου με την ψυχή του» 

      Το διδακτικό παραμύθι - αριστούργημα της Αιγυπτιακής λογοτεχνίας “Διάλογος ενός ανθρώπου με την ψυχή του (The Debate Between a Man and his Soul)” πιστεύεται ότι συντάχθηκε πριν -σχεδόν- 4.000 χρόνια, κατά τη διάρκεια της 12ης Δυναστείας (1937–1759 π.Χ.) του Μεσαίου Βασιλείου (2040–1759 π.Χ.). Αναφέρεται σ’ ένα άνθρωπο που έχει κουραστεί από τη ζωή του και εκφράζει την επιθυμία να πάει στη "Δύση", στη μετά θάνατον ζωή.....

      Παρακάτω, ένα μικρό απόσπασμα από το Αιγυπτιακό ποίημα:

 “Διάλογος ενός ανθρώπου με την ψυχή του”

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Οι φίλοι έγιναν κακοί. Οι φίλοι σήμερα δεν αγαπούν.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Οι καρδιές είναι αρπακτικές. Κάθε άνθρωπος αρπάζει τα αγαθά των συνανθρώπων του.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Ο ευγενικός άνθρωπος έχει χαθεί, (αλλά) ο βίαιος έχει πρόσβαση σε όλους.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; (Ακόμα και) η ηρεμία του προσώπου είναι κακή. Η καλοσύνη απορρίπτεται παντού.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; (Αν κι) ένας άνθρωπος πρέπει να προκαλεί οργή απ’ το κακό του χαρακτήρα, αυτός (μόνον) ξεσηκώνει τους πάντες σε γέλια, (τόσο) πονηρή είναι η αμαρτία του.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Οι άντρες λεηλατούν. Κάθε άνθρωπος αρπάζει τα αγαθά του συνανθρώπου του.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Ο λάθος φίλος είναι οικείος. Αδερφός, που αγωνιζόταν αντάμα, έχει γίνει εχθρός.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Κανείς δεν σκέφτεται όπως χθες. Κανείς πια δεν συνεργεί υπέρ αυτού που έχει βοηθήσει.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Οι φίλοι είναι κακοί. Καταφεύγεις σε ξένους, για ειλικρίνεια καρδιάς (αισθημάτων).

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Τα (ευγενικά) πρόσωπα έχουν χαθεί. Κάθε άντρας προβάλλει βλοσυρό πρόσωπο προς τους συνανθρώπους του.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Οι καρδιές είναι αρπακτικές. Κανείς  άνθρωπος δεν διαθέτει καρδιά που να μπορεί κανείς να βασιστεί.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Δεν υπάρχουν δίκαιοι. Η γη παραδίδεται σ’ αυτούς που αδικούν.

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Υπάρχει έλλειψη οικείου (φίλου). Σε άγνωστο καταφεύγεις για να παραπονεθείς.

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος από καρδιάς. Αυτός που συμπορεύτηκες, δεν υπάρχει (πια).

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Είμαι φορτωμένος μ’ αθλιότητα, λόγω έλλειψης οικείου (φίλου).

 

Σε ποιον μπορώ να μιλήσω σήμερα; Η αμαρτία που πατάει τη γη, δεν έχει τέλος..........

Ο θάνατος είναι στα μάτια μου σήμερα…. (όπως) η ανάρρωση ενός άρρωστου άνδρα. Σαν να βγαίνεις στ’ ανοιχτά μετά από έναν εγκλεισμό.

 

Ο θάνατος είναι στα μάτια μου σήμερα…. Σαν τη μυρωδιά του μύρου. Σαν να κάθεσαι κάτω από μια τέντα μια μέρα με αέρα.

 

Ο θάνατος είναι στα μάτια μου σήμερα…. Σαν τη μυρωδιά των ανθών του λωτού. Σαν να κάθεσαι στην όχθη της μέθης.

 

Ο θάνατος είναι στα μάτια μου σήμερα…. Σαν το θάνατο της βροχής. Σαν την επιστροφή των ανθρώπων στα σπίτια τους από μια αποστολή.

 

Ο θάνατος είναι στα μάτια μου σήμερα…. Σαν τον καθαρό ουρανό. Σαν άνθρωπος που πετάει εκεί, να μάθει όσα δεν ήξερε.

 

Ο θάνατος είναι στα μάτια μου σήμερα…. Σαν τη λαχτάρα ενός ανθρώπου να δει το σπίτι του (ξανά), μετά από  χρόνια αιχμαλωσίας..........

                                                                                      

Γιατί σίγουρα, αυτός που είναι εκεί θα είναι ένας ζωντανός θεός, θα τιμωρήσει την αμαρτία αυτού που την διαπράττει.

 

Γιατί σίγουρα, αυτός που είναι εκεί θα σταθεί στο άρμα του ήλιου, προκαλώντας να δοθούν οι καλύτερες (προσφορές) στους ναούς.

 

Γιατί σίγουρα, αυτός που είναι εκεί θα είναι ένας σοφός, δεν θα εμποδίζεται ν’ απευθύνεται στον (θεό-ήλιο) Ρε όταν μιλάει.......

...........................................................

        ΣΗΜ: Το μοναδικό αντίγραφο του ειληταρίου παπύρου που σώθηκε είναι ημιτελές. Λείπει η αρχή του κειμένου, ενώ πολλά κενά κάνουν το (μεγάλο και βαθυστόχαστο) κείμενο δύσκολο στη μετάφραση, προξενώντας διαφωνίες στην ερμηνεία. 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1) Η Αιγυπτιακή ψυχή

     Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η ψυχή αποτελείται από τρία μέρη: Το ka, το ba και το akh. Το ka και το ba ήταν πνευματικές οντότητες που τις κατείχαν όλοι οι άνθρωποι, το akh ήταν οντότητα που προοριζόταν μόνο για τους λίγους εκλεκτούς που άξιζαν το Maat kheru (την αιώνια ζωή). Το Akh και το Ka πιστεύεται ότι για να υπάρχουν χρειάζονταν διατηρημένο σώμα και τάφο.

      Οι ζωντανοί ήταν υπεύθυνοι να βοηθήσουν τους νεκρούς να ταξιδέψουν στη μετά θάνατον ζωή. Οι ζωντανοί είχαν καθήκον να συνδράμουν αυτούς που είχαν προηγηθεί, όπως και αυτούς που θα έρχονταν μετά, χτίζοντας και συντηρώντας τάφους. Οι τάφοι ήταν η σύνδεση του με την αιωνιότητα. Αυτή η πεποίθηση περιελάμβανε και τη διατήρηση του νεκρού σώματος.

 1.1) Το Ka

     Το ka ήταν -ουσιαστικά- ο βαθύτερος εσωτερικός εαυτός ενός ατόμου, ένα alter ego. Συνιστούσε τη δύναμη της ζωής, και στο θάνατο διαχωριζόταν από το σώμα. Ο λόγος για την εκτεταμένη και περίτεχνη προετοιμασία του σώματος για τη μετά θάνατον ζωή ήταν να διασφαλιστεί ότι το ka  θα έχει πάντα ένα σπίτι. Οι ζωντανοί έδιναν ψωμί, μπύρα, βόδια και πουλερικά για να ταΐσουν το ka στη μετά θάνατον ζωή. Πίστευαν επίσης ότι το νεκρό σώμα θα έπρεπε να μοιάζει με το περασμένο ζωντανό σώμα όσο το δυνατόν περισσότερο, έτσι ώστε το ka να μπορεί να αναγνωρίσει το σώμα του και στη συνέχεια το ba  να επιστρέφει σε αυτό κάθε βράδυ, αφού περνούσε χρόνο στον ήλιο.

     Άφηναν περισσότερα από απλά τρόφιμα στον πεθαμένο. Αν δυνατόν, θα άφηναν επίσης υπηρέτες, όπλα, κοσμήματα, ρούχα και τα μουμιοποιημένα κατοικίδια ζώα τους στον τάφο, ο,τιδήποτε θα τους βοηθούσε στη μετά θάνατον ζωή τους. Οι τάφοι φιλοξενούσαν επίσης και αγάλματα που αντιπροσώπευαν υπηρέτες, που θα εξυπηρετούσαν τον ιδιοκτήτη του τάφου στη μετά θάνατον ζωή. Στις πλάτες αυτών των ειδωλίων ήταν χαραγμένο το κεφάλαιο 6 του «Βιβλίου των Νεκρών», και αυτό το ξόρκι εξασφάλιζε ότι ο (νεκρός) ιδιοκτήτης ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να προστάξει το άγαλμα–υπηρέτη του για οποιοδήποτε είδος εργασίας, κι αυτός θα ανταποκρινόταν και θα εκτελούσε το καθήκον του.

1.2) Το Ba

     Το Ba, μια άλλη πνευματική οντότητα, θεωρήθηκε ως ένα πουλί με κεφάλι ανθρώπου που αιωρείται πάνω από τον νεκρό, ή στα ιερογλυφικά βγαίνει από τον τάφο. Ήταν το μέρος της ψυχής, που μπορούσε να ταξιδέψει μεταξύ των κόσμων των ζωντανών και των νεκρών.

1.3) Το Akh

     Το Akh, μια άλλη πνευματική οντότητα, ήταν “το μεταμορφωμένο πνεύμα που επέζησε του θανάτου και αναμειγνύεται με τους θεούς”. Από κάποια αρχαία πηγή εξηγήθηκε ότι το Akh επιτρεπόταν μόνο σε άτομα των οποίων οι ψυχές άξιζαν επειδή υπήρξαν καλοί άνθρωποι στις προηγούμενες ζωές τους. Οι καταδικασμένοι εγκληματίες δεν είχαν κατάλληλες ταφές και τα πραγματικά τους ονόματα θάβονταν μαζί τους. Έτσι, πιστεύεται ότι οι εγκληματίες δεν μπορούσαν να επιβιώσουν στη μετά θάνατον ζωή και ο εγκληματίας δεν μπορούσε να γίνει ή να έχει Akh

      Το Akh είναι η ευλογημένη ή μεταμορφωμένη ψυχή ενός ατόμου που πέθανε και του οποίου η ψυχή είχε κριθεί από τον Όσιρι και βρήκε το Maat Kheru δικαιωμένο. Το Akh  ήταν ένα δραστικό πνεύμα, μπορούσε ακόμα να επηρεάσει και γεγονότα σ’ αυτό το κόσμο.

2)  Το Maat Kheru (H αιώνια ζωή)

    Ο όρος Maat Kheru ταυτίζεται με την δίκη του νεκρού από τη θεά Maat στον άλλο κόσμο.

 Η Maat ήταν η θεά της αλήθειας, της δικαιοσύνης, της ισορροπίας, της τάξης, της αρμονίας, του νόμου, της ηθικής και της δικαιοσύνης. Επίσης, ρύθμιζε τα αστέρια, τις εποχές, τις ενέργειες από το στη δημιουργία. Η Maat αντιπροσωπεύει τις δεοντολογικές και ηθικές αρχές που κάθε Αιγύπτιος έπρεπε να τηρεί στην καθημερινή του ζωή, αναφορικά με την οικογένεια, την κοινότητα, το έθνος, το περιβάλλον και τους θεούς.

     Η Maat είχε κεντρικό ρόλο στον άλλο κόσμο ως θεά στην τελετή του “Ζυγίσματος της Καρδιάς”. Οι καρδιές των νεκρών ζυγίζονταν με το "Φτερό της Μάατ"...... Η καρδιά αναγνωριζόταν ως η έδρα της νοημοσύνης και της ηθικής κρίσης, καθώς και των συναισθημάτων...... Αν το άτομο είχε κάνει μια καλή και ευπρεπή ζωή, η καρδιά του θα ήταν  ελαφρότερη, ή σε ισορροπία, με το φτερό (από στρουθοκάμηλο) της θεάς και έτσι θα περνούσε στη μετά θάνατον ζωή. Αν το βάρος της καρδιάς του δεν ισορροπούσε, ένα παριστάμενο τέρας θα του την καταβρόχθιζε.....

3) Σαράντα δύο (42) Αρνητικές Ομολογίες από τον “Πάπυρο του Ani” 

       Ο Πάπυρος του Άνι είναι ένα αρχαίο Αιγυπτιακό χειρόγραφο σε πάπυρο, γραμμένο σε κυρτά ιερογλυφικά και εικονογραφημένο με έγχρωμες παραστάσεις. Δημιουργήθηκε γύρω στο 1240 π.Χ. κατά τη 19η δυναστεία του νέου βασιλείου της Αρχαίας Αιγύπτου. Οι "42 Αρνητικές Ομολογίες" από τον “πάπυρο του Ani”, χαρακτηριστικές των Αιγυπτιακών κανόνων ηθικής, είναι οι πιο κάτω:     

1)  Δεν έχω διαπράξει αμαρτία

2)  Δεν έχω διαπράξει ληστεία με βία

3)  Δεν έχω κλέψει

4)  Δεν έχω σκοτώσει άντρα ή γυναίκα

5)  Δεν έχω κλέψει σιτηρά

6)  Δεν έχω σφετεριστεί προσφορές

7)  Δεν έχω κλέψει ιδιοκτησία των θεών

8)  Δεν έχω προφέρει ψεύδη

9)  Δεν έχω αποσπάσει τροφή

10) Δεν έχω προφέρει βρισιές

11) Δεν έχω διαπράξει μοιχεία

12) Δεν έχω κάνει κάποιον να κλάψει

13) Δεν έχω φάει τη καρδιά [Δεν έχω πενθήσει άσκοπα, ή ένοιωσα τύψη συνείδησης]

14) Δεν έχω επιτεθεί σε άνθρωπο

15) Δεν είμαι άνθρωπος της απάτης

16) Δεν έχω κλέψει καλλιεργήσιμη γη

17) Δεν έχω κρυφακούσει

18) Δεν έχω σκοτώσει [κανέναν άνθρωπο]

19) Δεν έχω εξοργιστεί χωρίς λόγο

20) Δεν έχω εκμαυλίσει τη γυναίκα κανενός άντρα

21) Δεν έχω εκμαυλίσει τη γυναίκα κανενός άντρα (απευθύνεται σε άλλη θεότητα)

22) Δεν έχω μιανθεί

23) Δεν έχω τρομοκρατήσει κανέναν

24) Δεν έχω παραβιάσει [τον νόμο]

25) Δεν έχω εξαγριωθεί

26) Δεν έκλεισα τα αφτιά μου στα λόγια της αλήθειας

27) Δεν έχω βλασφημήσει

28) Δεν είμαι άνθρωπος της βίας

29) Δεν είμαι υποκινητής ταραχής (ή δεν διαταράσσω την ειρήνη)

30) Δεν ενήργησα (ή έκρινα) με βιασύνη

31) Δεν υπήρξα υπερφίαλος

32)Δεν πολλαπλασίαζα τα λόγια μου μιλώντας (δεν ήμουν πολυλογάς)

33)Δεν αδίκησα κανέναν, δεν έκανα κανένα κακό

34)Δεν έκανα μάγια (ή βλαστήμησα) εναντίον του βασιλιά

35)Δεν σταμάτησα ποτέ [τη ροή του] νερού

36)Δεν ύψωσα ποτέ τη φωνή μου (μιλώντας υπεροπτικά, ή με θυμό)

37)Δεν έβρισα (ή βλαστήμησα) τον Θεό

38)Δεν ενήργησα με κακόβουλη οργή

39)Δεν έκλεψα το ψωμί των θεών

40)Δεν έκλεψα τα ψωμιά της προσφοράς στους νεκρούς

41)Δεν άρπαξα ψωμί από παιδί, ούτε χειρίστηκα με περιφρόνηση το θεό της πόλης μου

41)Δεν σκότωσα ζώο από τα κοπάδια που ανήκουν στον θεό

 

ΤΕΛΟΣ