Ο “Τίμαιος” του Πλάτωνα

 

Ο “Τίμαιος” του Πλάτωνα

Μια (μυθολογική) αφήγηση της γέννησης του σύμπαντος κόσμου

            Ο διάλογος “Τίμαιος” ανήκει στην τελευταία συγγραφική περίοδο του Πλάτωνα (περί το έτος 354, όπως και οι “Νόμοι”). Περιώνυμο βιβλίο, μέχρι και το μεσαίωνα είχε μεγάλη απήχηση (βλ. στον πίνακα του Ραφαήλ τον Πλάτωνα να το κρατά στο χέρι). Αναφέρεται σε πολλά θέματα -έχει χαρακτηριστεί συνοπτική εγκυκλοπαίδεια- όπως, στη δημιουργία του σύμπαντος και του κορυφαίου “έργου” άνθρωπος, στη ψυχή του ανθρώπου και του κόσμου, σε ανθρωπολογικά και ιατρικά ζητήματα, κ.ά..

      Είναι το μοναδικό Πλατωνικό κείμενο που έχει αναφορές στον υλικό κόσμο (φυσικές επιστήμες), καθώς στο τρίτο και σημαντικότερό του μέρος (27c - 92c) περιέχει την μακρά – αδιάκοπη  κοσμολογική ομιλία – μυθική διήγηση  ενός πυθαγόρειου επιστήμονα - ιατρού (άγνωστου από άλλες πηγές), του Λοκρού από τη Κάτω Ιταλία, Τίμαιου.

       Ο Τίμαιος, η ερμηνεία των λόγων του οποίου συναντά δυσκολίες, ξεκινά από τις θεμελιακές θέσεις:

       1) Ο αισθητός κόσμος είναι κάτι το «γιγνόμενον», είναι αυτός όπου συμβαίνουν γεγονότα, και

       2) Ό,τι συμβαίνει προϋποθέτει την ύπαρξη αιτίας (…. «παν το γιγνόμενον υπ’ αιτίου τινός εξ ανάγκης γίνεσθαι») και τέλεια αιτία είναι η ύπαρξη του Δημιουργού, ο οποίος, μάλιστα, λειτουργεί σαν να είναι ένας τεχνίτης.

       Ο δημιουργός θεός είναι αγαθός, επειδή δε η αγαθότητα του έχει την ιδιότητα να ακτινοβολεί τον εαυτό της, έχει καταστήσει, επίσης, τα πάντα αγαθά. Είναι εις (ένας, οι θεοί είναι δημιουργήματά του), συνιστά την άριστη αιτία, και ό,τι αυτός δημιουργεί είναι το άριστο επίτευγμα.

 ……. Η αρετή του Δημιουργού αποτελεί τον μόνο αποχρώντα λόγο της ύπαρξης του υλικού κόσμου.

     Ο Δημιουργός αποφάσισε την κατασκευή του αισθητού κόσμου, ορατού, απτού, μονογενούς (μοναδικού), από πρότυπο νοητό – πλήρες – τέλειο - ζωντανό, κάτι που του προσομοιάζει, διότι δεν επιθυμούσε να κρατήσει την απόλυτη καλοσύνη για τον εαυτό του. Κόσμος και χρόνος άρχισαν μαζί.

       Όλα τα ορατά, από προϋπάρχουσα ύλη, τα οποία βρίσκονταν σε κατάσταση χαοτικής αταξίας εντός του σύμπαντος, ο Δημιουργός - ποιητικό αίτιο του κόσμου τα ενέταξε σ’ ένα σύστημα κίνησης, με τάξη, αρμονία και ρυθμό. Ο αρμονικός κόσμος μας, άρα, δεν είναι αΐδιος (αιώνιος), αλλά γεγονός (συμβάν) και εξελίσσεται (έχει ιστορία).

      Οι προτάσεις της μεταφυσικής και των μαθηματικών, που ερμηνεύουν τα γεγονότα της Δημιουργίας, επειδή ανάγονται εις την ιδεώδη αλήθεια (δηλ. την σύμφωνη με τις Ιδέες), είναι απόλυτα αληθείς και σταθερές, παρέχουν δηλ. οριστική βεβαιότητα.

     Από τις φυσικές επιστήμες αξιώνουμε «πιθανοφανείς μύθους», ενώ, αν υπήρχαν μόνο αισθητά αντικείμενα, η επιστήμη θα ταυτιζόταν με τη σωστή γνώμη. Κάθε πρόταση της φυσικής, ο Τίμαιος τονίζει επανειλημμένα, είναι προσεγγιστική, πρέπει να συνοδεύεται από δήλωση του “πιθανού σφάλματος”, συνεπώς, επιδέχεται και διόρθωση.  

      Ως αρχικά συστατικά του σύμπαντος ο Τίμαιος προβάλλει τα (τρισδιάστατα) υλικά  φωτιά (πυρ) και γη,  με ενδιάμεσα τα (επίπεδα) υλικά νερό (ύδωρ) και αέρα, όλα να βρίσκονται σε καθορισμένες ίσες αριθμητικές αναλογίες μεταξύ τους, που εξασφαλίζουν τη σταθερότητά του από κάθε εξωτερική κακή επίδραση.

      Σ’ αυτόν, τον ορατό κόσμο, ο δημιουργός έδωσε το σφαιρικό σχήμα που επιτυγχάνει το μεγαλύτερο όγκο απ’ όλα τα σώματα της ίδιας περιμέτρου. Δεν χρειαζόταν ούτε έχει, βέβαια, αυτός ο κόσμος χέρια-πόδια-αισθητήρια όργανα-όργανα θρέψεως, κλπ..…  Κίνηση μόνον έδωσε σ’ αυτόν ο δημιουργός, και εκ των 7 ειδών κίνησης μίαν μόνο, την περί τον άξονά του ομοιόμορφη - περιστροφική.   

       Κατόπιν, εμφύσησε στον κόσμο τη νόηση και την ψυχή ως έδρα (φορέα) της νόησης. Έτσι, το κοσμικό σύμπαν λογίζεται ζωντανός οργανισμός, διότι εμψυχώνεται, εξ ολοκλήρου διαποτίζεται, από την «ψυχή του κόσμου»…

      Από τρεις δε ουσίες α) Την “αμέριστον και κατά ταύτα έχουσα”, β) την “μεριστήν” ή “θάτερον” και γ) ένα (τρίτο), μίγμα των προηγούμενων δύο ουσιών, ο δημιουργός απάρτισε ένα νέο (τέταρτο) μίγμα, που μ’ αυτό έφτιαξε την «ψυχή του κόσμου».

      Το τελικό αυτό μείγμα του υλικού της ψυχής, κατόπιν, χώρισε σε 7 μέρη («μοίρες») με συνεχείς αναλογίες (ένα σύστημα αριθμητικών και αρμονικών μεσοτήτων),  οι οποίες προσδιορίζουν 36 όρους με τους οποίους καθορίζονται οι σχέσεις των τόνων της μουσικής κλίμακας, οι αποστάσεις των πλανητών από της Γης, όπως και όλες οι επισυμβαίνουσες στο ορατό σύμπαν κινήσεις, ασφαλώς και οι περίπλοκες τροχιές των πλανητών…..

      Εκφρασμένες με αριθμητικές σχέσεις και μάλιστα αρμονικές, λοιπόν, είναι οι κινήσεις στον κόσμο, η «ψυχή του κόσμου» ενέχει την πάσα αρμονία,  κατά συνέπεια:

       Ουσία της κοσμικής (και της ανθρώπινης, ως μέρος αυτής) ψυχής αποτελεί ο αριθμός.

    Για την δημιουργία των (αθανάτων) ανθρώπινων ψυχών, ο Τίμαιος, λέει πως ο Δημιουργός, από ένα μείγμα που έφτιαξε μέσα σ’ ένα κρατήρα, έπλασε τόσες ψυχές όσα τα άστρα τ' ουρανού …. “διείλε ψυχάς ισαρίθμους τοις άστροις”…. και τοποθέτησε από μία (ψυχή) σε κάθε άστρο.  Όρισε δε ότι:

      “……. Όποιος ζήσει καλά τον χρόνο που του όρισε η μοίρα, επανερχόμενος μετά τον θάνατόν του στην κατοικία του άστρου από το οποίον προήλθε, θα ζήσει του λοιπού ζωή ευτυχισμένη, όμοια μ’ αυτήν του άστρου του. Αν όμως αποτύχει σ’ αυτό, κατά τη δεύτερή του γέννηση, θα μεταβληθεί σε γυναίκα.

        Και αν στη νέα του αυτή μορφή δεν απόσχει απ’ τη κακία, θα μεταβάλλεται πάντοτε σε κάποιο άγριο θηρίο, αναλόγως προς τον τρόπο που έζησε σαν κακός και σύμφωνα με τον κακό χαρακτήρα που έδειξε…… ”.    (Πλάτων, «Τίμαιος», XIV, 41e-42d)

   Στη συνέχεια, στο σύμπαν δημιουργήθηκαν τέσσερα είδη ζώων: Οι στον ουρανό κατοικούντες θεοί (οι αστέρες), τα πτερωτά, τα ένυδρα και τα χερσαία ζώα. Μάλιστα, ο Δημιουργός ανέθεσε την δημιουργία των τριών τελευταίων ειδών στο πρώτο είδος των ζώων (δηλ. στους ουράνιους θεούς), και ο Τίμαιος αφηγείται το πως αυτά προικίσθηκαν με ψυχή, σώματα, αισθήσεις κλπ.

         …… Η κατασκευή των μελών του ανθρωπίνου σώματος περιγράφεται να δομείται σταδιακά.  Η αρχή γίνεται από την έδρα της αθάνατης ψυχής, το κεφάλι, που είναι σφαιρικό, όπως σφαιρικό είναι το σώμα του κόσμου…..

 

    Στο “Συμπόσιο” ο Πλάτων..…. αυτός ο μέγας δραματουργός (Α. Ε. TAYLOR), εξιστορεί έναν ακόμα μύθο, σχετικό με την δημιουργία του ανθρώπου ……

     ..... Τρία είδη ανθρώπινων όντων ο Δημιουργός κατασκεύασε αρχικά, όμως εξαιτίας της αλαζονείας τους τα χώρισε στα δύο, όπως είμαστε σήμερα, με επακόλουθο να γεννηθεί ο «Έρως», ως ο πόθος της συνένωσης με το έτερον ήμισυ!    (Πλάτωνος “Συμπόσιο”, 189d - 193d, “Ο μύθος του ανδρόγυνου”)

     Το κοσμικό δημιούργημα αποτελεί ένα μεικτό προϊόν, γεννημένο από την Νόηση (Νου) και την Ανάγκη (ως «πλανωμένη =περιπλανώμενη αιτία»). Είναι μια απροσδιόριστη και χωρίς κανόνες αλληλεξάρτηση, όπου η Ανάγκη πρόθυμα υπηρετεί τη Νόηση. Ο Νους, όντας άρχων, πείθει την Ανάγκη να συμμορφώνεται στις υποδείξεις του (48d).

     Κάθε οργανισμός εμφανίζεται ως περίτεχνο κινητικό σύστημα, που ελέγχει ο Νους και η υποταγμένη στον Νου,  Ανάγκη.

     Η τάξη και η δομή του σύμπαντος αποτελούν διανόημα του θεού.

     Μια τρίτη έννοια, [ οι Ιδέες (ον) και τα αισθητά αντικείμενα είναι οι δύο άλλες ], είναι και ο τόπος, δηλ. ο χώρος / χώρα (εκμαγείο, ή υποδοχέας, ή μήτρα), που είναι αίτιο βοηθητικό, όμως απαραίτητο στη κοσμική δημιουργία (συναίτιο).

     Ο χώρος δεν επιδέχεται φθορά και είναι έννοια που παραπέμπει σε αυτήν του «απείρου» του Αναξίμανδρου.

   Μέσα στη χώρα τα σώματα αναφύονται και εξαφανίζονται. Στο εκμαγείο αυτό μορφοποιείται η γένεση, με βάση  τα 4 υλικά που παράγονται και από τα οποία συντίθεται ο αισθητός κόσμος. Και αυτά είναι, ασφαλώς: Το πυρ – η γη – το ύδωρ – ο αήρ.

      Πρόκειται για τις “τέσσερις ρίζες του Εμπεδοκλή”.  Ωστόσο, τα σωματίδια των τεσσάρων «ριζών», ή «ριζωμάτων» ως τα είχε ονομάσει ο  Εμπεδοκλής, αργότερα κλήθηκαν «στοιχεία», δεν είναι ανάγωγα θεμελιακά συστατικά, όπως εσφαλμένα θεωρεί η Εμπεδόκλεια βιολογία. 

          …..Tα 4 στοιχεία, ως τα βασικά του υλικού κόσμου αποδέχονταν και οι προηγούμενοι φυσικοί φιλόσοφοι (Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης), ο Αναξίμανδρος τα εξελάμβανε ως μορφές του «άπειρου».

     Ο Τίμαιος συσχετίζει τα 4 «ριζώματα» με το Πυθαγόρειο “δόγμα των 5 κανονικών πολύεδρων”, σύμφωνα με το οποίον υπάρχουν πέντε -μόνο- τέτοια (δηλ. κανονικά) πολύεδρα, και είναι τα μόνα στερεά που εγγράφονται στη σφαίρα. Και αυτά είναι τα: Τετράεδρο - Εξάεδρο (Κύβος) - Οκτάεδρο - Δωδεκάεδρο – Εικοσάεδρο.

 

     Τα 4, από τα πιο πάνω 5 κανονικά πολύεδρα, και συγκεκριμένα τα: 4εδρο - 6εδρο - 8εδρο - 20εδρο,  κατασκευάζονται αποκλειστικά με, όπως τα θεωρεί ο Πλάτωνας, τέλεια τρίγωνα …..  Και τέλεια τρίγωνα, απλά και θεμελιακά, γεωμετρικά τρίγωνα, απειροελάχιστου μεγέθους, ιδεώδη, τα ωραιότερα, άρα, και καταλληλότερα, είναι δύο:

       α) Το ισοσκελές ορθογώνιο τρίγωνο (οι δύο  οξείες γωνίες του είναι  45^ο) που οι Πυθαγόρειοι ονόμαζαν “μισό τετράγωνο”.

      ….. 2 τέτοια (ισοσκελή ορθογώνια τρίγωνα) συντιθέμενα δημιουργούν την κάθε έδρα του 6εδρου (κύβου).

      β) Το τρίγωνο που προκύπτει αν διαιρέσουμε το ισόπλευρο τρίγωνο σε 6 μικρότερα, φέροντας τις μεσοκαθέτους των 3 πλευρών. Είναι δηλ. το ορθογώνιο τρίγωνο με μια οξεία γωνία 30^ο, την άλλη 60^ο, που οι Πυθαγόρειοι ονόμαζαν “μισό τρίγωνο”.

       Το 4εδρο, το 8εδρο και το 20εδρο έχουν έδρες (αντιστ.) 4, 8, 20 ισόπλευρα τρίγωνα.  Άρα η κάθε έδρα αυτών των πολύεδρων περιέχει (αντιστ.) 24, 48, 120 τέλεια ορθογώνια τρίγωνα καθεμία.

      ……. Η θεωρία των 2 τέλειων τριγώνων – θεμελιακών συστατικών των 4 στοιχείων, όπως ομολογεί κι’ ο ίδιος ο Πλάτωνας είναι εκτός της φυσικής πραγματικότητας……

      Οι Πυθαγόρειες αντιλήψεις αποτελούν την υπόβαση και της περί «Ιδεών» κεντρικής θεωρίας του Πλάτωνα, και της μαθηματικής (γεωμετρικής και αριθμητικής) κοσμογονικής θεωρίας που επενόησε στον διάλογο “Τίμαιος”…..

             «Μετά δε τας ειρημένας φιλοσοφίας η Πλάτωνος επεγένετο πραγματεία, τα μεν πολλά τούτοις ακολουθούσα, τα δε και ίδια παρά την των Ιταλικών έχουσα φιλοσοφίαν».      (“Μετά τα Φυσικά” Α 987a 29-37)

      Για τους Πυθαγόρειους, ο αριθμός είναι η ουσία των όντων. Οι αριθμοί ενυπάρχουν όχι μόνον στα πράγματα, αλλά και στις ιδιότητες τους, στην κίνηση τους,  παντού.

              «Εν δε τούτοις και προ τούτων οι καλούμενοι Πυθαγόρειοι των μαθημάτων αψάμενοι πρώτοι πρώτον ταύτα προήγαγον, και εντραφέντες εν αυτοίς τας τούτων αρχάς ωήθησαν είναι πάντων».     (“Μετά τα Φυσικά” Α 987b 25-28) 

     Ο Πυθαγόρας, με φαντασία χωρίς όρια, συσχέτιζε τους αριθμούς με διάφορες έννοιες ή φυσικά αντικείμενα και φαινόμενα. Μυστηριώδεις κι’ αινιγματικοί ήταν και οι συμβολισμοί που έδιναν σε γεωμετρικά σχήματα…. Όλως ενδεικτικά…..

-           Η Μονάδα είναι η πρώτη αρχή “ης ουκ εστί γέννεσις”, το πνεύμα, ο αιθέρας, η ενέργεια, η δύναμη.

Η αιτία της τάξης, της συμμετρίας και αρμονίας που επικρατεί στο σύμπαν /κόσμο  (κόσμος = στολίδι, ως το ονόμασε).  Είναι αυτός ο Θεός του Πυθαγόρα. 

-           Η δυάς είναι η ύλη (ύδωρ και γη). 

-           Η τριάς είναι ο χρόνος (παρελθόν – παρόν – μέλλον), η αρχή-μέσον-τέλος, η γέννηση-ζωή-θάνατος.

-           Η τετράς είναι ο χώρος. 

-           Ο αριθμός πέντε τα 5 στοιχεία εκ των οποίων σύγκειται ο κόσμος (γη – νερό – αέρας – πυρ - αιθέρας) καθώς και τα 5 αντίστοιχα (κανονικά) πολύεδρα (6εδρο/κύβος - 20εδρο - 8εδρο - 4εδρο - 12εδρο).

-           Ο έξι, συμβολίζει τα 6 είδη των έμψυχων όντων, ήτοι: θεούς, δαίμονες, ήρωες, ανθρώπους, ζώα, φυτά.     

-           Η ορθή γωνία συμβολίζει την αρετή, ενώ η αμβλεία και η οξεία την κακία, την ένδεια και την υπερβολή.

-           Η ευθεία γραμμή, ως δυναμένη να επεκτείνεται απεριορίστως, είναι σύμβολο της γνώσης του Συνόλου, αλλά και της….. απαρεγκλίτου και αδιαστρόφου και αχράντου και ανεκλείπτου και παντοδυνάμου και πανταχού παρούσης Προνοίας!

-           Ο κύκλος είναι εικόνα του νοουμένου όντος.

-           Tο ισόπλευρο τρίγωνο της πρώτης ψυχής, πριν αυτή αρχίσει να μετεμψυχούται σε άλλους ανθρώπους ή οργανισμούς.

-           Το τετράγωνο, ως έχον όλες τις πλευρές του ίσες και όλες τις γωνίες του ορθές, όθεν και τιμιώτερον λέγεται, εκφράζει τη δικαιοσύνη. Το παρομοίαζαν με το “θείον”, τον οποίον έχει άχραντον τάξιν, ισότητα, ορθότητα.

                (Βλ. και Εγκυκλ. λεξικό «ΗΛΙΟΣ», Ευάγγελος Σταμάτης)

       Ο Τίμαιος, στη κοσμολογική του εξήγηση, συνυπολογίζει επίσης:  

      α) Τα τρία άλυτα (με κανόνα και διαβήτη) γεωμετρικά προβλήματα….Άλλωστε, αυτός ο γεωμετρικός “κορσές” ήταν απαράβατο δόγμα στην Ακαδημία….. Και αυτά, τα 3 άλυτα με κανόνα και διαβήτη γεωμετρικά προβλήματα είναι:

1) Ο τετραγωνισμός του κύκλου,

2) Ο διπλασιασμός του (όγκου του) κύβου, και

3) Η τριχοτόμηση τυχαίας γωνίας, ….. διότι οι γωνίες που είναι πολλαπλάσιες των 30^ο, δηλ. οι γωνίες των 60^ο, 90^ο, κλπ. εύκολα τριχοτομούνται με χρήση -μόνο- κανόνα και διαβήτη.

      β) Τις  «Πυθαγόρειες τριάδες».  Μια πυθαγόρεια τριάδα αποτελείται από τρεις θετικούς ακέραιους αριθμούς: α, β, και γ, τέτοιους ώστε να ισχύει η σχέση: α² + β² = γ², το γνωστό πυθαγόρειο θεώρημα.  

       Κατά τον Τίμαιο (52d - 58c), λοιπόν, τα πιο πάνω απλά γεωμετρικά τρίγωνα (τα: “μισό τετράγωνο” και “μισό τρίγωνο” των Πυθαγορείων) των εδρών των παραπάνω τεσσάρων (εκ των πέντε) κανονικών πολυγώνων είναι τα θεμελιακά ανάγωγα στοιχεία όλων των ορατών πραγμάτων.

       Αποτελούν τα έσχατα μορφοποιημένα στοιχεία της ύλης, τα οποία συνενωμένα, σύμφωνα με ορισμένους συνδυασμούς, διαμορφώνουν τα τέσσερα «ριζώματα». Και σύμφωνα με το πως τα σωματίδια των ριζωμάτων ταιριάζουν περισσότερο στις μορφές των πολυέδρων (“υλικοί λόγοι”), θεωρούμε ότι παράγουν: 

      Το 4εδρο το πυρ  -  το 8εδρο τον αέρα  -  το 20εδρο το νερό  -  το 6εδρο (ο κύβος ως σταθερότερος) τη γη.

 

     Κανονικό, όμως, πολύεδρο είναι - επίσης - και το 12έδρο, οι έδρες του οποίου είναι δώδεκα κανονικά πεντάγωνα, που όμως δεν μπορούν να κατασκευαστούν από κανένα από τα πιο πάνω στοιχειώδη τρίγωνα…… Αυτό, το 12έδρο πολύγωνο, ο θεός το χρησιμοποίησε για το σύμπαν, στολίζοντάς το με αστερισμούς «….. επί το παν …. κατεχρήσατο…..διαζωγραφών…»     (“Τίμαιος”, 55e)                        

       Σημειώνουμε, ακόμα, πως το απροσδιόριστο και άλογο στοιχείο που εμφανίζονται παντού στον κόσμο, όπως η λόξωση της εκλειπτικής στον ουρανό, η αδικία και η κακία στον αισθητό κόσμο, αποδίδονται στην ασυμμετρία της μιας των πλευρών των πρωταρχικών τριγώνων…. 

           Ανακεφαλαιώνοντας… Ο Πλάτων στον Τίμαιο (53c – 56e) ανάγει τα στοιχεία της ύλης στη γεωμετρία, καθορίζοντας έτσι μια τάξη στο σύμπαν που συνδέεται με τη δημιουργία σωμάτων με συγκεκριμένη γεωμετρική δομή.  Θεμελιώνει την επιστήμη της φύσης πάνω σε βάση αριθμητικο-γεωμετρική. Και η θεωρία του αυτή είναι από τα σημαντικότερα και χαρακτηριστικότερα μέρη του διαλόγου. Φαίνεται, έτσι, πρόδρομος των Descartes και Spinoza…. Ωστόσο, όπως και πιο πάνω γράψαμε…..

     Οι Πυθαγόρειοι ήσαν οι πρώτοι που φαντάστηκαν τα “μαθήματα” (δηλ. τα μαθηματικά) «αρχάς των όντων είναι πάντων». (Αριστοτέλης, “Μετά τα Φυσικά” 985b 25-28)                                                                                            

      Η περί των υλικών στοιχείων πραγματεία του Τίμαιου συνεχίζεται με μια επισκόπηση της πολυμορφίας της ύλης, η οποία προέρχεται από την ποικιλία συνδυασμών των σωμάτων (58c -68d), καθώς και με ερμηνείες των μετεωρολογικών φαινομένων, εξηγήσεις για το πώς δημιουργούνται τα αισθήματα, ενώ αναπτύσσονται και θέματα ψυχολογίας, ανατομίας, ιατρικής, παθολογίας…..

       ….. Το σώμα είναι κατασκευασμένο έτσι ώστε να εξυπηρετεί την ψυχή. Δεν επιτρέπεται η μονομερής άσκηση του σώματος είτε της ψυχής.  Έδρα της νόησης είναι ο εγκέφαλος, του θυμοειδούς ο θώρακας, του επιθυμητικού το κάτω μέρος του σώματος. Στο ήπαρ εδρεύει η μαντική ικανότητα, κλπ.

         Αλκμέων ο Κροτωνιάτης ήταν αυτός που πρωτοείπε ότι ο εγκέφαλος αποτελεί το κεντρικό όργανο του αισθητικοκινητικού συστήματος.

     Η όλη αφήγηση κλείνει με την πραγματικά περίεργη εξελικτική θεωρία του Τίμαιου, η οποία είναι ότι ο κόσμος (από το τελειότερο) βαδίζει προς το χειρότερο,  κι’ αυτό οφείλεται στην έκπτωση της ψυχής, μια συνεχή κι αδιάκοπη μέχρι των ημερών μας γενετική διαδικασία.

      Η έκπτωση της ανθρώπινης (βασικά της ανδρικής) ψυχής δημιούργησε όλες τις ιεραρχικές βαθμίδες των ζωικών ειδών, συντελείται δε με τον πιο κάτω τρόπο:

 

      ….. Μετά την άριστη πρώτη γενιά ανθρώπων, όσοι εκ των ανδρών αποδείχτηκαν δειλοί και κακοί, στη δεύτερη γένεση τους μετεμψυχώνονται σε γυναίκες, όσοι κούφοι (κενοί, ελαφρόμυαλοι, μηδαμινοί) αλλά άκακοι μεταμορφώνονται σε ήμερα όρνια, όσοι άφρονες και ανόητοι σε ερπετά και ιχθύς, όσοι είχαν θηριώδη ψυχή σε άγρια ζώα ή αρπακτικά πτηνά!    Πρβλ. τον “Μύθο του Ηρός” (Πλάτωνος “Πολιτεία” Ι΄, 614-621)

     Μετά ταύτα:

          Χρέος του ανθρώπου είναι να εναρμονίσει τη νόηση του προς την (αρμονική) περιφορά του ορατού σύμπαντος, διότι μόνον έτσι θα εξομοιώσει τη ζωή του προς τον άριστο βίο των θεών. 

      Και ο επίλογος του Τίμαιου:

        «Και τώρα, λοιπόν, ολοκληρώθηκε μπορούμε να πούμε η “περί του παντός” εξιστόρησή μας: Διότι αυτός ο κόσμος, θνητά και αθάνατα έμβια όντα αφού δέχθηκε και συμπληρώθηκε έτσι όπως αφηγηθήκαμε, κατέστη ένας ορατός ζωντανός οργανισμός που περιέχει τα αντιληπτά, θεός αισθητός ως εικόνα του νοητού, “μέγιστος καὶ ἄριστος, κάλλιστός τε καὶ τελεώτατος”, ένας ουρανός, αυτός εδώ που είναι μοναδικός».

 

       «Καὶ δὴ καὶ τέλος περὶ του̂ παντὸς νυ̂ν ἤδη τὸν λόγον ἡμι̂ν φω̂μεν ἔχειν: θνητὰ γὰρ καὶ ἀθάνατα ζῳ̂α λαβὼν καὶ συμπληρωθεὶς ὅδε ὁ κόσμος οὕτω, ζῳ̂ον ὁρατὸν τὰ ὁρατὰ περιέχον, εἰκὼν του̂ νοητου̂ θεὸς αἰσθητός, μέγιστος καὶ ἄριστος κάλλιστός τε καὶ τελεώτατος γέγονεν εἱ̂ς οὐρανὸς ὅδε μονογενὴς ὤν».            (Πλάτωνος, «Τίμαιος», 92c)